چرا تلگرام فیلتر شد؟
علت فیلتر تلگرام از زبان دبیر شورای عالی فضای مجازی
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: ما در شورای عالی به هیچ وجه نظرمان بر فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی نیست، مگر شبکه‌های اجتماعی که سابقه امنیتی نامساعد داشتند، در مورد تلگرام هم این شبکه قول‌هایی داده بود که همکاری‌هایی داشته باشد اما ما روزانه شاهد ده‌ها شکایت کلاهبرداری و مفسده و حتی عملیات‌های تروریستی در کشور داشتیم که همکاری از جانب تلگرام صورت نگرفت و طبیعی بود که با آن برخورد شود.
سید ابوالحسن فیروزآبادی رئیس مرکز ملی فضای مجازی، با حضور در یک برنامه تلویزیونی، با اشاره به فلسفه تشکیل شورای عالی فضای مجازی، اظهار کرد: دوره اول شورای عالی فضای مجازی به دستور مقام معظم رهبری در اسفند ۱۳۹۰ تشکیل شد که بیشتر جلساتش در دولت دهم به تصویب آیین‌نامه‌ها، اساسنامه ها، شرح وظیفه و مبادی اولیه کار شورا و طراحی ساختار مرکز ملی فضای مجازی اختصاص یافت. کار اصلی شورا در دولت آقای روحانی شروع شد که با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری، اولین مباحث درباره شبکه ملی اطلاعات و اینترنت پاک است.
وی ادامه داد: شبکه ملی اطلاعات به دلیل پیچیدگی، جلسات طولانی داشته و درنهایت یک تعریف حداقلی از شبکه ملی به دست آمد مبنی‌بر اینکه با برخورداری از این شبکه، ارتباطات و نیازهای اطلاعاتی ایرانیان در مسیری در داخل کشور انجام شود. برای اینکه دو ایرانی بخواهند با هم در تماس باشند، اطلاعاتشان از مسیر خارج عبور نکند و این مبنای اولیه تعریف حداقلی شبکه ملی است.
در تشکیل شورای فضای مجازی پیشتاز بودیم
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به آغاز دبیری‌اش در این شورا همزمان با حکم دوم از سال ۱۳۹۴، اظهار کرد: در این دوره، تاکید مقام معظم رهبری بر کسب استقلال درباره فضای مجازی و غلبه خدمات و محتوای ایرانی بر خارجی بود. با توجه به تدبیر ایشان برای تشکیل شورا، ما از نادر کشورهایی بودیم که پیشتاز این حوزه بودیم و بعدها مشابه شورای ما در کشورهایی مانند چین و فرانسه زیر نظر بالاترین مقام اجرایی کشور شکل گرفت.
فیروزآبادی با بیان اینکه فضای مجازی یک فضای نوپدید و مبتنی‌بر تکنولوژی و تحولات بسیار سریع است، گفت: روابط اجتماعی و اقتصادی در این فضا با سرعت زیادی متحول می‌شود و دیگر نمی‌توان با نظام‌های سنتی سه قوه‌ای مقننه، مجریه و قضاییه برای این فضا تدبیر کرد و به همین دلیل در بعضی از کشورها تدبیر شده که شوراها بتوانند در برابر تحولاتی که در این فضا وجود دارد، تصمیم‌گیری کنند. این تحولات به‌شدت عمیق هستند و به تصمیم‌گیری هوشمندانه و با همکاری دولتی، حکومتی و مردم نیاز دارند.
وی با اشاره به تحلیل شورای عالی از فضای مجازی بیان کرد: فضای مجازی از آنجا شکل گرفت که شبکه‌ای به نام اینترنت در آمریکا وجود داشت و به‌تدریح به کل دنیا سرایت پیدا کرد و همه کشورها از آن استفاده کردند. حکمرانی و نحوه ارتباط و اتصال به این شبکه اینترنتی، در اختیار یک شرکت امریکایی بود. ایران جزو اولین کشورهایی بود که از ابتدار کار فهمید این کار اشکال دارد، البته سایر کشورها هم در سال ۲۰۰۳ در جامعه اطلاعاتی که در تونس تشکیل شد، با توجه به جهانی شدن شبکه اینترنت، خواستند که حکمرانی امریکا به این شبکه کاهش پیدا کند که امریکا از آن زمان تا کنون از این درخواست سرپیچی کرده است.
چینی‌های تمام ابزارهای روی اینترنت را مشابه‌سازی کردند
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در ادامه با بیان اینکه به تدریج کشورها متوجه شدند که باید تدابیری اتخاذ کنند، افزود: تدبیر چینی‌ها این بود که تمام اپلیکیشن‌ها و ابزارهای روی شبکه اینترنت را مشابه‌سازی کردند. به محض اینکه مشابه موتور جست‌وجو، پیام‌رسان، خدمات بانکی، بازی و سرگرمی و ابزارهایی که روی شبکه اینترنت شکل گرفته و عمدتا توسط شرکت‌های امریکایی به بازار جهانی ارائه می‌شود، را ساختند، نسبت به فیلتر کردن همه این اپلیکیشن‌ها اقدام کردند.
فیروزآبادی ادامه داد: در اروپا هم البته با تاخیر هفت سالهای نسبت به ایران، سه سال است این بحث مطرح شده که چگونه می‌توانند شبکه اینترنتی که فضای مجازی کشورهایشان را شکل می‌دهد، مدیریت کنند. آنها از طرق مختلف قوانینی وضع کردند، از جنبه اقتصادی از جمله وضع مالیات و اخذ تعهدات برای ایجاد مشاغل پایدار، تا GDPR یا قانون صیانت از داده‌ها که مربوط‌به حریم خصوصی می‌شود با این مضمون که اطلاعات مربوط به شهروندان اروپایی نباید از اروپا خارج شود و درواقع اینترنت اروپایی در حال شکل‌گیری است.
قرار نیست شبکه ملی اطلاعات از ابتدا اقدام به فیلتر کند
وی درباره شبکه ملی اطلاعات توضیح داد: اینترنت ایرانی یا شبکه ملی ایرانی هم در کنار همه شبکه‌های دنیا که به همه مردم دنیا خدمات عرضه می‌کند، قرار است با رعایت قوانین کشور قابل دسترسی باشد. قرار نیست شبکه ملی اطلاعات در ابتدای امر، فیلتر کند، البته اگر از قوانین ایران تبعیت نکنند و روی پلتفرم‌هایشان موارد غیرقانونی به‌حدی باشد که تولید مسائل فرهنگی، اجتماعی سیاسی و امنیتی ایجاد کند، تدابیری جهت پالایش این پلتفرم‌ها صورت می‌گیرد.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در ادامه خاطرنشان کرد: شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ی شبکه‌هاست که این شبکه‌های متعدد می‌توانند داخلی باشند یا خارجی و قرار بر قطع هیچ شبکه یا پلتفرم خارجی نیست، مگر اینکه آن پلتفرم از قوانین ایران تبعیت نکند و اثرات امنیتی مخرب وسیعی داشته باشد، که قانون حکم می‌کند اقدامات قانونی به عمل بیاید.
فیروزآبادی با اشاره به تشکیل جلسات شورای عالی فضای مجازی اظهار کرد: ما تا پیش از کرونا، به‌طور میانگین ماهی یک بار جلسه داشتیم، در سال ۱۳۹۸ پیش از شیوع کرونا، ۹ جلسه و در سال ۱۳۹۷ هم ۱۱ جلسه برگزار شد. طبق آئین‌نامه‌ها و مصوبات، باید حداقل ماهانه یک جلسه برگزار شود که البته مقام معظم رهبری اصرار داشتند تعداد جلسات بیشتر باشد و اگر هم موضوعی مطرح می‌شود، تا زمان حل شدن باید جلسات تشکیل شود. اهتمام مقام معظم رهبری به فضای مجازی بی‌نظیر است و ما هم به عنوان دبیرخانه هم تشخیص دادیم که باید بیشتر از یک جلسه در ماه برگزار شود.
تدبیر شورای عالی فضای مجازی بلااشکال است
وی با بیان اینکه تدبیر شورای عالی بلااشکال است، افزود: در این شورا سران سه قوه، هفت وزیر، نیروهای لشکری، امنیتی و فرهنگی، دو نفر از مجلس شورای اسلامی و حدود هشت نفر از نخبگان در این شورا حضور دارند، اما بعضا به دلیل مشکلاتی از جمله تعداد جلسات کم و اینکه خروجی شورا مطابق انتظار نیست، تدبیر شورا را زیر سوال می‌برند، اما من از عملکرد شورا دفاع می‌کنم و معتقدم جلسات شورا مفید بوده و مصوباتی مانند تبیین الزامات شبکه ملی، سند معماری، ساماندهی پیام‌رسان‌ها، سند پیشگیری و مقابله با حوادث، سند هویت از مواردی بوده که در سالهای اخیر تدوین شده و منشأ تحول در فضای مجازی کشور بوده است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه فضای مجازی یک تحول اصلی است، افزود: ما از دوران صنعتی وارد دوران فضای مجازی می‌شویم. سرمایه‌داری صنعتی به سرمایه‌داری اینترنتی تبدیل می‌شود که قرار بوده جهانی باشد، اما اخیرا با آمدن حکومت ترامپ، به سرمایه‌داری امریکایی اینترنتی تبدیل شده و آمریکایی‌ها خود را متولی امنیت و فضای مجازی دنیا می‌دانند و به خود حق می‌دهند حمله سایبری به کشورها را قضاوت و اقدام کنند. آنها به جان شرکت‌های بزرگ چینی افتادند و شرکتی مثل هوآوی با کنار گذاشتن پروژه‌های نسل پنج، صدها میلیارد دلار متضرر شدند.
فیروزآبادی درباره تاخیر در برگزاری تشکیل جلسات شورای عالی فضای مجازی توضیح داد: آخرین جلسه شورای عالی تیرماه برگزار شد و پیگیری ما از عدم برگزاری آن در مردادماه، با توجه به تعطیل بودن شورای عالی انقلاب فرهنگی و دانشگاها، ما را نیز در ذیل تعطیلی این مجموعه‌ها قرار دادند. البته در جلسه تشکیل‌شده در ستاد ملی کرونا با رئیس جمهوری از ایشان قول گرفتیم که هفته آینده جلسه‌ای داشته باشیم. همچنین ما کمترین غائبان را در جلسات داریم و بعضا یک یا دو عضو غیبت دارند.
شبکه ملی اطلاعات در این سال‌ها با سرعت کمی جلو رفته است
وی در پاسخ به اینکه آیا مصوبات شورای عالی فضای مجازی ضمانت اجرایی دارد؟ توضیح داد: یکی از اشکالات شوراهای عالی در کشور ما، ضمانت اجرایی است. برای مثال ما در شوای عالی فضای مجازی اگرچه ناظر شبکه ملی هستیم، اما در هیچ فرآیندی مشارکت نداریم و از نظر اختصاص میزان بودجه و نحوه هزینه‌کرد آن اطلاعی نداریم. تنها در گزارشاتی که بیشتر مبتنی‌بر توافق و حسن نیت است، شرکت و مذاکرات فنی می‌کنیم. این یک نقطه ضعف اساسی است و به همین دلیل هم شبکه ملی اطلاعات در این سال‌ها با سرعت کمی جلو رفته است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: به همین دلیل جایی که مقام معظم رهبری آذر سال گذشته این دستور را صادر کردند که علاوه بر نظارت، راهبری را هم به شورای عالی دادند. همچنین دستور دادند که بودجه و ساختار مناسب و مشارکت ما در این کار در نظر گرفته شود. اما باید در ساختار کلان کشور درباره شوراهای عالی فکر اساسی شود و درباره شورای عالی فضای مجازی هم با توجه به اهمیت و سرعت تحولات، تمهید بیشتری در نظر گرفته شود.
تحقق ۲۵ درصدی شبکه ارتباطی
فیروزآبادی درباره ادعای وزارت ارتباطات درخصوص فراهم شدن ۸۰ درصد زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات، بیان کرد: سند عملیاتی شبکه ملی اطلاعات اهداف، باید تا سال ۱۴۰۴ به اتمام برسد و برخی اهداف نیز برای پایان سال ۱۴۰۰ تعیین شده است که تا کنون ۲۵ درصد آنها محقق شده است. گزارش پیشرفت ۸۰ درصدی مربوط به تحقق اهداف در شبکه ارتباطی بوده است.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی اظهار کرد: در دوره دوم ریاست جمهوری آقای روحانی، پروژه‌ها تجهیزاتی که در دوره اول و وزارت آقای واعظی تهیه شده بود، نصب و راه‌اندازی شد. دوستان ما در وزارت ارتباطات خود را موظف به اجرای سند تبیین الزامات نمی‌دانستند و خود را موظف به اجرای شبکه ارتباطات می‌دانستند که آن را تا حد خوبی در کشور توسعه دادند و امروز هم شبکه ارتباطی نسبتا خوبی در کشور دایر است، البته نقاط ضعف اساسی هم دارد که در حال برطرف‌سازی هستند اما از بسیاری از کشورهای منطقه، وضعیت ارتباطی ما بهتر است.
وی ادامه داد: ما در مرکز ملی فضای مجازی و سند شورای عالی، اصرارمان بر استقلال و غلبه خدمات اقتصاد دیجیتال و ابزارهای بومی است. در وزارتخانه این موارد را از حیطه وظایف خود خارج می‌دانند، در حالی که مجری پروژه شبکه ملی هستند. به همین دلیل اصرار داشتیم که در حوزه خدمات پایه یعنی پیام‌رسان، موتور جست‌وجو، ایمیل و خدمات ابری که بخش اطلاعاتی است و اهمیتش شاید از ارتباطات بیشتر باشد، یا دولت خودش اقدام به اجرا کند، یا از طریق واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی، مسوولیت بپذیرد.
خدمات پایه شبکه ملی برعده وزارت ارتباطات است
رئیس مرکز ملی فضای مجازی خاطرنشان کرد: این موضوع تا ۱۲ آذر سال گذشته طول کشید و بر اساس همان گزارش ۸۰ درصدی وزارت ارتباطات، رهبری حکم کردند که خدمات پایه شبکه ملی را دولت انجام دهد. دولت باید در این زمینه همت بیشتری بگذارد. وزارت ارتباطات متولی ارتباطات کشور بوده، یعنی یک وزارتخانه ارتباطی و کمتر اطلاعاتی است و از انجام خدمات اطلاعاتی کراهت دارد. این وزارتخانه سنتی ساختار مناسبی برای شبکه ملی اطلاعات که یک ابرپروژه است، ندارد و انتظار از آن، توقعی بیش از حد است. بنابراین لازم است دولت ساختارهای مناسب در این حوزه را فراهم کند و به عنوان مصوبه شورای عالی این پروژه‌ها را انجام دهد.
منبع: