ظرفیت تولید فولاد در کشور به ۵۵ میلیون تن میرسد

افزایش تولید 55 میلیون تنی فولاد در کشور تا سال 2025

به گفته رسول دانیال زاده؛ امروزه یکی از شاخص های اصلی در توسعه کشورها و جوامع، میزان تولید و مصرف فولاد می باشد. حضور صنعت فولاد در یک منطقه بر فرآیند توسعه و پیشرفت، فرهنگ، سطح دانش، اشتغال زایی، پژوهش، آموزش و تجارت آن منطقه تاثیر بسزایی دارد. زندگی روزمره بشر نیز با فولاد آمیخته شده و صنایع فولاد در سازندگی، بازسازی و توسعه کشور سهم مهمی را ایفا می نمایند. در چهار دهه اخیر در کشور بالغ بر 150 میلیون تن فولاد خام تولید و 200 میلیون تن فولاد مصرف شده است. این محصولات فولادی در ساخت ساختمان های مسکونی، کارخانه ها، راه های ارتباطی، انتقال انرژی و سیالات و غیره به کار گرفته شده اند. این امر بیانگر تاثیر عظیم صنعت فولاد بر رشد و شکوفایی کشور می باشد.

تاریخچه تولید فولاد در ایران

ایجاد بستر های لازم برای واحد فولاد سازی در ایران به سال 1309 شمسی بر می گردد. در همین راستا نیز زمین وسیعی در اطراف کرج جهت اجرای پروژه در نظر گرفته شد. کشور آلمان نیز جهت تامین تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز قراردادی را با ایران منعقد کرده بود اما این عملیات با شروع جنگ جهانی دوم ناتمام ماند. نزدیک به سه دهه بعد، بخش خصوصی در حومه شهر اهواز چند واحد نورد مقاطع ساختمانی و یک واحد تولید فولاد از طریق ذوب قراضه های آهنی را ایجاد کرد و دولت نیز قراردادی را برای تاسیس کارخانه ذوب آهن و تحت نام شرکت ملی ذوب آهن ایران با شوروی سابق در سال 1344 منعقد کرد.

عملیات اجرایی شرکت ذوب آهن اصفهان جهت تولید فولاد از طریق احیا سنگ آهن توسط کک زغال سنگ در سال 1346 آغاز شد و بهره برداری از این فولاد در سال 1350 به انجام رسید. در سال 1349 نیز واحد های فولاد خوزستان و فولاد بندرعباس توسط شرکت ملی صنایع فولاد ایران به منظور تولید فولاد از طریق احیا سنگ آهن توسط گاز طبیعی تاسیس شدند.

در همین راستا، قرار بر این بود که در واحد فولاد خوزستان، از سه روش احیا مستقیم پروفر، میدرکس و HYL به منظور تولید فولاد استفاده شود که واحد پروفر آن در سال 1356 به بهره برداری رسید اما به دلیل وقوع انقلاب و جنگ، عملیات اجرایی تکمیلی آن با تاخیر مواجه شده و بهره برداری از آن به سال 1370 موکول گردید.

همچنین در سال 1358 و با مصوبه شورای انقلاب، کارخانه فولاد بندرعباس به مبارکه اصفهان منتقل شده و تحت عنوان فولاد مبارکه فعالیت های اجرایی آن ادامه یافت و در حال حاضر نیز با روش احیا مستقیم به نام میدرکس به عنوان واحد نخست تولید فولاد به روش احیا مستقیم فعال می باشد. لازم به ذکر است که پس از انقلاب، دو شرکت ذوب آهن ایران و صنایع فولاد ایران درهم ادغام شده و بدین شکل، شرکت ملی فولاد ایران (NISCO)تاسیس گردید. از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۷۹ شرکت ملی فولاد ایران به عنوان تنها شرکت تولید فولاد کشور فعالیت داشت.

در سال ۱۳۷۹ به موجب ماده ۶ قانون و به منظور تمرکز امور صنعت و معدن و نیز تشکیل وزارت صنایع و معادن، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) تاسیس گردید و شرکت‌های تولیدکننده فولاد کشور نظیر شرکت ملی فولاد ایران، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت ذوب‌آهن اصفهان و شرکت فولاد خوزستان تحت پوشش سازمان مذکور قرار گرفتند.

تولید فولاد در ایران چند میلیون تن است؟

تولید فولاد ایران در مهر ماه 1400 نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 3/15 درصدی به 2/2 میلیون تن در ماه رسیده بود. همچنین این رقم در شهریور ماه 1400 برای نخستین بار در دوره شیوع کرونا منفی شده و نسبت به مدت مشابه سال 1399 با کاهش 4/54 درصدی به 3/1 میلیون تن در ماه رسیده بود.

در آبان ماه 1400، شاهد جبران بخش اعظمی از افت تولید فولاد در ایران بودیم به گونه ای که تولید فولاد در ایران در این ماه به میزان 7/2 میلیون تن رسیده که در مجموع، در 11 ماه ابتدایی سال 1400 به مقدار 7/25 میلیون تن رسید. به گزارش اقتصاد آنلاین و به نقل از فارس، در جدید ترین گزارش از انجمن جهانی فولاد، اعلام شده است که تولید فولاد در ایران در آبان ماه 1400 نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش 2/5 درصدی به 7/2 میلیون تن رسیده است. به این ترتیب، آمارهای ماه های مهر و آبان از جبران بخش اعظم این کاهش ها خبر می دهد. همچنین بر اساس این گزارش، تولید فولاد در ایران و در 11 ماه نخست سال 1400، نسبت به مدت مشابه سال 1399، کاهش 4/3 درصدی را نشان می‌دهد.

روند تولید فولاد در ایران طی سه سال گذشته

به گزارش چیلان، در سال 1398 به میزان ۲۷ میلیون و ۲۴۰ هزار تن فولاد میانی تولید شده است که حدود 8/16 میلیون تن از آن سهم بیلت و بلوم و حدود 4/10 میلیون تن سهم اسلب بوده است. آمارها حاکی از رشد 18 درصدی تولید بیلت و بلوم فولادی در سال ۹۸ نسبت به سال 1397 هستند. همچنین در سال ۹۸، 1/1 میلیون تن تیرآهن، 3/8 میلیون تن میلگرد و حدود ۸۰۰ هزار تن نبشی و ناودانی در کشور تولید شده و جمع تولید مقاطع طویل فولادی با رشد ۶ درصدی نسبت به سال 97 به 2/10 میلیون تن رسیده است. تولید 2/8 میلیون تن ورق گرم، 6/2 میلیون تن ورق سرد و نیز 6/1 میلیون تن ورق پوشش دار در سال 98 نشان از رشد 5 درصدی مجموع تولیدات مقاطع تخت فولادی نسبت به سال 97 به میزان 9 میلیون و 960 هزار تن می دهد.

همچنین، تولید آهن اسفنجی که در سال ۹۸ به میزان 9/27 میلیون تن بوده است، که رشد 6 درصدی را نشان می دهد و با توجه به کمتر بودن این رشد نسبت به مقدار تولید فولاد میانی که 10 درصد بوده است، باعث شد تا در مجموع، میزان تولید آهن اسفنجی در سال ۹۸، تنها ۶۶۷ هزار تن بیش از تولید فولاد میانی باشد. به همین دلیل در زنجیره فولاد عدم توازن وجود داشته و این موضوع باعث کمبود آهن اسفنجی در سال ۹۸ شد.

آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد در ایران مشخص می کند که بیشترین نرخ رشد تولید در سال 1399، در محصولات نوردی و به ‌ویژه میلگرد، اتفاق افتاده است. تولید میلگرد در کشور در سال گذشته ۱۵ درصد رشد داشته و با بیش از 2/1 میلیون تن افزایش نسبت به سال ۱۳۹۸، به 5/9 میلیون تن رسیده است. این در حالی است که طی سال ۱۳۹۸، 3/8 میلیون تن میلگرد در ایران تولید شده بود. در کنار رشد ۱۵ درصدی تولید میلگرد، تولید تیرآهن نیز ۱۱ درصد رشد داشته و به یک میلیون و ۲۴۷ هزار تن رسیده است.

میزان تولید نبشی، ناودانی و سایر مقاطع نیز با رشد چهار درصدی به میزان ۸۳۲ هزار تن رسیده رسید. همچنین در سال 1399، تولید فولاد میانی کشور با رشد ۱۱ درصدی نسبت به سال پیش، به ۳۰ میلیون و ۲۵۲ هزار تن رسیده است که از این میان، ۱۸ میلیون و ۸۰۵ هزار تن مربوط به بیلت و بلوم و ۱۱ میلیون و ۴۴۷ هزار تن نیز مربوط به اسلب بوده است.

در حالی که در سال 1398، میزان بیلت و بلوم تولید شده به اندازه ۱۶ میلیون و ۷۸۹ هزار تن و اسلب نیز 10 میلیون و 451 هزار تن بوده است. این آمار ها نشان از رشد 12 درصدی تولید بیلت و بلوم و رشد 10 درصدی تولید اسلب در ایران در سال 1399 نسبت به سال 1398 می دهد.

گزارش های آماری انجمن فولاد نشان می دهد که میزان تولید ورق گرم کشور در سال 1399 به میزان 8 میلیون و ۸۳۲ هزار تن بوده که رشد 7 درصدی را نسبت به سال ۹۸ نشان می‌دهد. ورق سرد نیز در سال گذشته کاهش تولید به میزان یک درصد را تجربه کرده است. ضمن اینکه تولید ورق‌ های پوشش ‌دار در مقایسه با سال ۹۸، چهار درصد کاهش داشته و به مرز یک میلیون و ۴۷۵ میلیون تن رسیده است.

مطابق این آمارها، در سال 99 در ایران، تولید فولاد میانی، آهن اسفنجی و محصولات فولادی به ‌جز ورق سرد و ورق پوشش ‌دار افزایشی بوده است که علت آن تخصیص ناکافی مواد اولیه (ورق گرم) به واحدهای تولیدکننده ورق ‌های سرد و پوشش ‌دار بوده است.

افزایش ۳ میلیون تنی تولید فولاد در ایران با وجود شرایط کرونا و تحریم

آمارهای منتشر شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد در ایران نشان می دهد که تولید فولاد کشور در سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۹۸، به بیش از 2/30 میلیون تن رسیده که رکورد جدیدی در تولید فولاد در ایران به حساب می‌آید. این رقم نشان دهنده رشد 11 درصدی تولید در سال 1399 نسبت به سال 1398 بوده و بنابراین با وجود تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا، بیش از 3 میلیون تن در این دوره به تولید فولاد کشور افزوده شده است.

قطعی گاز در زمستان ۱۳۹۹ نیز نتوانست از رشد تولید آهن اسفنجی در ایران جلوگیری به عمل آورد. تولیدکنندگان آهن اسفنجی در سال 1399 موفق به تولید ۳۱ میلیون و ۱۸۹ هزار تن از این محصول شده‌اند که نسبت به سال 1398، در مجموع حدود 3/3 میلیون تن افزایش تولید را نشان می دهد. همچنین آمار کلی سال ۱۳۹۹، رشد 10 درصدی نسبت به سال 1398 در میزان مجموع تولیدات محصولات فولادی را بیان می دارد.

افزایش تولید فولاد به چه عواملی بستگی دارد؟

افزایش ظرفیت تولید فولاد در ایران را می توان در قالب دو عامل شامل عوامل خارجی و داخلی جست و جو کرد. در خصوص عامل خارجی باید به حوزه سیاست خارجه کشور اشاره کرد. این حوزه در طی سالیان اخیر با تلاطم‌ های فراوان روبرو بوده است؛ چرا که در طی این مدت ایران به طور خاص و گسترده در مقابل اقدامات خصمانه سیاسی و تحریم های اعمالی از جانب دولت‌ های غربی قرار داشته است و همچنان نیز اثرات گسترده و عمیقی بر وضعیت اقتصادی کشور از جانب این عامل حکم فرماست.

بنابراین این عامل منجر شد تا ایران نتواند در حوزه صادرات محصولات تولیدی موفق عمل کند، زیرا زمینه معامله دیگر کشورها با ایران در کنار تحریم نهاد های پولی و مالی، نمی ‌توانست شکل عملی به خود گیرد. بنابراین امید است تا با مساعد شدن روند مذاکرات سیاسی که از پاییز 1400 از سر گرفته شد، شاهد هموار شدن مسیر صادرات و به دنبال آن افزایش تولید فولاد در ایران باشیم. اما عوامل داخلی متعددی نیز می توانند زمینه ساز افزایش تولید محصولات فولادی شوند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از:

• اتخاذ تصمیم های درست در حوزه صنعت فولاد
• توجه به زیرساخت های مورد نیاز صنعت فولاد
• بهبود، توسعه و ثبات در نظام پولی و مالی کشور
• توجه به بازارهای هدف صنعت فولاد کشور
• توجه و تقویت بازارهای تامین‌کننده مواد اولیه (آهن قراضه) در کشور
• توسعه زیرساخت‌ های مناسب ترانزیتی و شبکه‌ های حمل و نقل در بین عرضه ‌کنندگان و متقاضیان

پیش بینی تولید فولاد در ایران تا سال 2025

رئیس هیات سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) با اشاره به اینکه اجرای طرح های جدید صنعت فولاد سبب توسعه زنجیره پایین‌ دستی و ایجاد ارزش‌ می ‌شود، از تولید سالیانه ۳۰ میلیون تن شمش فولاد خبر داد و چشم انداز تولید فولاد تا سال ۱۴۰۴ را به میزان ۵۵ میلیون تن ذکر کرده است.

در همین راستا، ظرفیت تولید فولاد را مرز ۳۰ میلیون تن و ظرفیت نصب شده فولاد را ۴۰ میلیون تن اعلام شده است. همچنین، با اشاره به اینکه ایران برای سومین سال، در رده دهمین تولیدکننده فولاد جهان قرار گرفته است، پیش‌بینی می‌ شود ظرفیت ۵۵ میلیون تن شمش فولادی در افق ۱۴۰۴ محقق شود که تا امروز ۴۰ میلیون تن از آن محقق شده است و هفت میلیون تن دیگر نیز در سال جاری به بهره برداری خواهد رسید.