مصرف اصولی چای و قهوه؛ چگونه از فواید آنها بهره‌ مند شویم؟

چای و قهوه از محبوب ترین نوشیدنی های ایرانی و جهانی هستند که مصرف صحیح آن ها می تواند به سلامت بدن کمک کند، اما عادت های نادرست در مصرف این نوشیدنی ها ممکن است اثرات منفی داشته باشد. رعایت نکات ساده ای مانند میزان مصرف، زمان نوشیدن و همراهی با خوراکی ها می تواند فواید آن ها را افزایش و عوارض احتمالی را کاهش دهد.

چای یکی از پرمصرف ترین نوشیدنی ها در ایران است و هم طب سنتی و هم متخصصان تغذیه، آن را برای عموم مردم مفید می دانند. با این حال، کیفیت چای، روش دم کردن و میزان مصرف آن نقش کلیدی در اثرات آن بر سلامت دارد. چای تازه دم، کم رنگ و بدون افزودنی های قندی معمولاً بهترین گزینه برای مصرف روزانه است.

چای مانده، که چند ساعت از دم کشیدن آن گذشته، به دلیل افزایش غلظت ترکیبات برگ چای و تانن، می تواند مشکلاتی مانند کاهش جذب آهن را تشدید کند. بنابراین نوشیدن چای تازه و به میزان متعادل، سالم ترین روش مصرف است.

چای پر رنگ و مصرف شیرینی؛ ترکیبی آسیب زا

بسیاری از مشکلات مرتبط با چای ناشی از عادات مصرف آن است، نه خود نوشیدنی. نوشیدن چای پررنگ همراه با قند، شکلات یا کیک، منبع مهم کالری اضافی در رژیم روزانه محسوب می شود و در طول زمان می تواند منجر به افزایش وزن، چاقی شکمی و حتی افزایش خطر دیابت شود.

چای پررنگ همچنین حاوی مقدار بیشتری تانن و کافئین است که ممکن است معده را تحریک کرده، باعث تپش قلب یا بی قراری شود. برای شیرین کردن چای، استفاده از مقدار کمی کشمش یا نصف خرما انتخاب بهتری است، چرا که کالری کمتری دارد و شاخص گلیسمی پایین تری ارائه می کند.

زمان مصرف چای و اهمیت آن در جذب مواد مغذی

نوشیدن چای درست در زمان مناسب، نقش مهمی در بهره مندی بدن از مواد مغذی دارد. متخصصان توصیه می کنند چای حداقل دو ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف شود تا از کاهش جذب مواد معدنی، به ویژه آهن، جلوگیری شود. تانن موجود در چای می تواند جذب آهن گیاهی را کاهش دهد، موضوعی که برای افراد مبتلا به کم خونی یا زنان در سنین باروری اهمیت بیشتری دارد.

برای افرادی که چندین بار در روز چای می نوشند، آب جوش یا آب ولرم می تواند جایگزین مناسبی باشد؛ این کار هم کالری اضافه وارد نمی کند و هم مصرف مکرر چای را کاهش می دهد.

قهوه؛ مفید اما با محدودیت

قهوه نیز منبع خوبی از ترکیبات آنتی اکسیدانی است، اما مصرف زیاد آن می تواند خواب را مختل کرده و باعث افزایش اضطراب یا تحریک پذیری شود. کافئین بالا به ویژه در ساعات پایانی روز، خواب شبانه را به هم می زند و خستگی صبحگاهی را افزایش می دهد.

یکی از مشکلات رایج مصرف قهوه، همراه کردن آن با کیک، بیسکویت یا شیرینی است که باعث دریافت زیاد انرژی و قند ساده می شود و در طول زمان می تواند افزایش وزن را به دنبال داشته باشد. مصرف قهوه ساده یا با مقدار کمی شیر کم چرب انتخاب سالم تری است.

چای و نوشیدنی های گیاهی در روزهای آلوده

در روزهایی که آلودگی هوا افزایش می یابد، نوشیدنی های غنی از آنتی اکسیدان می توانند به بدن کمک کنند تا اثرات اکسیداتیو ناشی از آلودگی را کاهش دهد. چای تازه دم و کم رنگ به دلیل داشتن پلی فنول ها گزینه مناسبی است، البته بدون افزودن قند و شیرینی. دمنوش های گیاهی مانند زنجبیل، آویشن و نعناع نیز می توانند در بهبود تنفس در روزهای آلوده مفید باشند.

نتیجه گیری

چای و قهوه نوشیدنی های محبوب و مفیدی هستند، اما مصرف صحیح آن ها نیازمند رعایت نکاتی ساده است: استفاده از چای و قهوه تازه و کم رنگ، پرهیز از همراهی با شیرینی های پرکالری، رعایت فاصله زمانی با غذا و توجه به میزان کافئین مصرفی. با رعایت این اصول، می توان از فواید این نوشیدنی ها بهره مند شد و اثرات منفی احتمالی را به حداقل رساند.