مزایای استفاده از کنتاکتور
کنتاکتور برای کسانی که در حوزه آموزش برق صنعتی فعالیت دارند، تجهیزی ضروری به حساب می آید. از آنجایی که کنتاکتور ها در ماشین آلات صنعتی کاربرد گسترده ای دارند، برای راه‌اندازی تجهیزات و کنترل سیستم های اتوماسیون بدون استفاده از آن تا حدودی غیر ممکن می باشد. در این مقاله به مزایای کنتاکتور و دیگر مسائل مربوط به این تجهیز می پردازیم. با ما همراه باشید.
استفاده از کنتاکتور چه مزایایی دارد؟
کنتاکتور ها به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در سیستم‌های کنترل و توزیع برق دارای مزایای زیادی می باشد که در ادامه به چند نمونه آن می پردازیم:
· محفاظت از سیستم ها و تجهیزات الکتریکی:
ویژگی اصلی کنتاکتور ها حفاظت از تجهیزات می باشد تا به این طریق از خرابی تجهیزات در ناحیه افزایش جریان، نقص فاز و افزایش حرارت جلوگیری کنند.
· کنترل کردن بار های سنگین:
کنتاکتورها به دلیل طراحی و ساختاری که دارند، برای کنترل بار های سنگین از جمله موتورها، پمپ‌ها، گرمایش‌ها و دستگاه های صنعتی تجهیزی قدرتمند و مقاومی به شمار می رود.
· استفاده در سیستم های اتوماسیون:
کنتاکتورها در سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و کنترل‌های هوشمند گنجانده می‌شوند. این امکان را فراهم می‌کنند تا فرآیندهای صنعتی به صورت اتوماتیک و کنترل شده انجام شوند.
· کنترل سرعت و جهت موتور ها:
بعضی از کنتاکتورها به صورت کنتاکتورهای جهت دهنده عمل می کنند که قابلیت کنترل جهت چرخش موتورها را فراهم می‌کنند. همچنین، با استفاده از مدارهای الکترونیکی، سرعت موتور ها نیز می تواند به وسیله کنتاکتور ها کنترل شود.
· کاربرد در سیستم های سه فاز:
بیشتر کنتاکتور ها توانایی کنترل بارهای سه فاز را در حوزه وظایف خود دارند که در بسیاری از برنامه های صنعتی اساسی است.
· بالا بودن عمر مفید:
با توجه مواد با کیفیت و ساختار مقاومی که در تولید کنتاکتور ها به کار گرفته می شود، عمر مفید این دستگاه ها بلند است.
· انعطاف پذیری در کنترل بارها:
کنتاکتور ها با انعطاف پذیری که در کنترل بارها دارند و امکان ترکیب با سایر دستگاه‌ها را به طور گسترده در سیستم های الکتریکی را فراهم می کند.
· قابلیت اتصال به سیستم های کنترل:
کنتاکتورها معمولاً دارای تمدیدها یا کنتاکت‌های فرعی هستند که به صورت جداگانه با سیستم‌های کنترلی (مانند PLC) ارتباط برقرار می کنند.
تعریف کنتاکتور
کنتاکتور نوعی دستگاه الکتریکی می باشد که برای کنترل جریان الکتریکی در سیستم های برق و تجهیزات الکتریکی به کار می رود. معمولا برای قطع و وصل بار های بزرگ و تجهیزات الکتریکی با توان بالا، مانند موتور ها، پمپ ها، گرمایش ها و سایر تجهیزات صنعتی، از این تجهیز استفاده می شود. کنتاکتور توسط قطعه سلنوئیدها یا قطعات الکترومغناطیسی کنترل می شوند تا به این صورت از تجهیزات برقی محافظت کند.
شرکت های زیادی در محصولات برق صنعتی مشغول به کار هستند که کنتاتور ها را در مدل های گوناگون طراحی و تولید می کنند. از جمله این تولید کنندگان می توان به شرکت هیوندای اشاره کرد که در تولید محصولات برق صنعتی یکی از معروف ترین تولید کنندگان در زمینه کنتاکتور می باشد. با متغیر بودن قیمت کنتاکتور هیوندای به دلیل طراحی زیبا و ساختار مقاومی که دارد همچنان از پر استفاده ترین کنتاکتور ها در بین کاربران می باشد.
کنتاکتور از چه اجزایی تشکیل شده است؟
کنتاکتور از اجزای مختلفی تشکیل شده اند که هرکدام در زمینه خود دارای کاربر خاصی می باشد. این اجزا به همراه سایر اجزا و ترکیبات الکتریکی، یک CONTACTOR را تشکیل می دهند که برای کنترل جریان الکتریکی در تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه به اجزای اصلی کنتاکتور می پردازیم:
· سلنوئید:
سلنوئید قسمتی از کنتاکتور میدان مغناطیسی ایجاد می کند. تا در پاسخ به جریان الکتریکی فعال شده و باعث جابه جایی کنتاکت ها شود.
· بدنه:
بدنه کنتاکتور معمولاً از مواد مقاوم و عایق الکتریکی ساخته می‌شود که به عنوان پوشش خارجی و ساختار اصلی دستگاه استفاده می شود.
· کنتاکت ها:
کنتاکت‌ها در زمان فعال شدن سلنوئید جابه‌جا می شوند و عملکرد سوئیچ الکتریکی را دارند و همچنین توانایی این را دارند تا به حالت های باز و بسته انتقال داده شوند.
· کنتاکت های فرعی:
کنتاکت های فرعی یا تمدید برای ارتباط کنتاکتور با سیستم‌های کنترلی یا اطلاع رسانی اضافی کاربرد دارند. کنتاکت های فرعی می‌توانند جزء جداگانه و توسط کاربر تنظیم شوند.
· ترمینال ها:
این قطعه به عنوان نقاط اتصال الکتریکی برای اتصال کنتاکتور به مدار های برقی عمل می کنند. ترمینال ها با پیچ یا نوع دیگری از اتصالات الکتریکی متصل می شوند.
· میدان مغناطیسی:
میدان مغناطیسی به وسیله قطعه سلنوئید برای جابجایی کنتاکت ها ایجاد می شود. این میدان مغناطیسی باعث می شود نیروی مکانیکی ایجاد شود.
· پیستون یا گیره:
پیستون بخشی از سلنوئید است که به حرکت در می آید تا توسط میدان مغناطیسی کنتاکت ها را جا به جا کند.
· آدرس یا برچسب گذاری:
برچسب به منظور شناسایی و تفکیک کنتاکتور ها بر اساس نوع وظایف و توان آنها به کار گرفته می شوند.
نحوه کار کنتاکتور چگونه است؟
نحوه کار CONTACTOR به این شکل است که در ابتدا جریان الکتریکی از منبع تغذیه به ترمینال‌های کنتاکتور وارد می شود. سپس این جریان الکتریکی وارد سلنوئید می‌شود و با ایجاد یک میدان مغناطیسی در سلنوئید، پیستون به سمت بالا جابجا می شود. حرکت پیستون باعث می شود کنتاکت ها جابه جا شوند که اگر کنتاکت‌ها در حالت Normally Open باشند، بسته می شوند و اگر در حالت Normally Closed باشند آن ها باز می شوند. بعد از جا به جایی کنتاکت ها، اتصال یا قطع جریان الکتریکی در مدار تعیین می شود.
پس از فعال سازی سلنوئید و جا به جایی کنتاکت‌ها، جریان الکتریکی به سلنوئید قطع شده و میدان مغناطیسی ایجاد شده تضعیف می گردد. پس از انقضاء میدان مغناطیسی، پیستون ها مجدد به حالت اولیه خود بر می گردند. بعد از این فرایند کنتاکتور به حالت استراحت باز می گردد تا در صورت ورود جریان الکتریکی به سلنوئید، فعال شود. با این مراحل کنتاکتور به عنوان یک سوئیچ الکتریکی عمل کرده و جریان الکتریکی را به تجهیزات قطع یا وصل می کند.
معایب کنتاکتور
هر تکنولوژی و دستگاهی علاوه بر مزایا طبیعتا دارای معیابی نیز می باشد که کنتاکتور از این قاعده نیز مستثنی نیست. امکان دارد کنتاکتور دارای معایب زیر باشد:
- مصرف انرژی
- وابستگی به سیگنال
- سرعت عمل محدود
- نیاز به نگهداری
- سر و صدا
- خرابی مکانیکی
- سایز بزرگ
نکات مهم قبل از خرید CONTACTOR
برای خرید بهترین گزینه کنتاکتور بر اساس نیازهای سیستم خود، بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
- بررسی توانایی کنتاکتور در برابر جریان الکتریکی و توان بارهای متصل شده
- هماهنگ بودن ولتاژ عملکرد کنتاکتور با ولتاژ سیستم شما
- انتخاب نوع کنتاکت ها (NO یا NC) منطبق با سیستم مورد نظر
- انتخاب نوع سلنوئید (AC یا DC) با توجه به نوع جریان الکتریکی موجود در سیستم
- بررسی فرکانس عمل کنتاکتور در صورت نیازمند بودن سیستم شما به عملکرد فرکانس خاص
- انتخاب کنتاتور مورد نظر با توجه به دمای محیط
- بررسی کنتاکتور نیاز به نصب روی ریل یا درون پنل
- مصرف انرژی در حالت استراحت در صورت نیازمند بودن برنامه شما به کاهش مصرف انرژی
- مشخص کردن کنتاکتور مورد نظر در شرایط محیطی خاصی از جمله گرد و غبار، رطوبت و…
- استفاده از برند های معتبر و محبوب در زمینه تولید کنتاکتور ها و اطمینان حاصل کردم از کیفیت و قابلیت بهتر
تفاوت کنتاکتور و رله
از کنتاکتور ها و رله ها در تجهیزات و سیستم های برق و الکترونیکی استفاده می شوند. اما تفاوت هایی که بین آنها وجود دارد این است که رله عمدتاً برای ایجاد یا قطع اتصال الکتریکی در یک مدار کنترلی به وسیله سیگنال کنترلی به کار می رود. اما کنتاکتور برای کنترل بارهای سنگین تر که نیاز به جریان بالا دارند، مورد استفاده قرار می گیرند. دیگر تفاوت های این دو تجهیز به شرح زیر است:
· ساختار فیزیکی:
از آن جایی که کنتاکتورها برای کنترل بارهای سنگین تر استفاده می شوند، با سایز بزرگتر طراحی شده‌اند و معمولاً ابعاد بزرگتری دارند اما رله‌ها به عنوان دستگاه‌های کوچکتر و با ابعاد کمتری طراحی شده است تا بار های سبک تر را کنترل کنند.
· توان کاری:
کنتاکتورها اغلب برای کار در مدارهای با توان بالا و جریان های بزرگ ساخته شده اند اما رله ها به عنوان سوئیچ های کم توان تر برای کارهایی با بار کمتر و جریانهای کمتر به کار می روند.
· زندگی مفید:
کنتاکتورها به گونه ای طراحی شده اند تا در محیط های صنعتی و با فعالیت های مکانیکی گوناگون بار کاری سنگین، مانند راه‌اندازی موتور ها، به طور مداوم کار کنند اما رله ها برای کاربردهایی با چرخه کاری کمتر و کاربرد های کم تر قابل استفاده هستند.
· کاربرد ها:
از کنتاکتورها بیشتر در کنترل موتورها، پمپ‌ها، چراغ‌ها و دستگاه‌های سنگین دیگر استفاده می شود اما رله ها معمولا برای کنترل تجهیزات خانگی، سیستم‌های اتوماسیون خانگی، و کاربردهای کم‌توان تر کاربرد دارند.
· سرعت عمل:
رله سرعت عمل کمتری نسبت به کنتاکتور دارند. کنتاکتورها به عنوان دستگاه های سریع تر در عمل مکانیکی و جا به جایی کنتاکت‌ها شناخته می شوند. می توان گفت تفاوت اصلی بین کنتاکتور و رله در توان کاری، سرعت عمل، و کاربردهای مختلف آن ها است.
سخن پایانی
همانطور که در این مطلب به طور کامل به آن اشاره داشتیم، کنتاکتورها یکی از ضروری ترین تجهیزات صنعت برق به حساب می آید. استفاده درست و به کاربردن اصولی این تجهیز در صنعت برق، باعث جلوگیری از خسارات خواهد شد. در این مقاله مزایای استفاده از کنتاکتور و دیگر مسائل این تجهیز را مورد بررسی قرار دادیم تا از اهمیت وجود آن در تجهیزات، پی ببریم.