روند توسعه و احیای ظرفیت های استان های کشور / یزد؛ دومین شهر تاریخی جهان
استان یزد و مشخصا «شهر یزد» به عنوان «اولین شهر خشتی جهان» و «دومین شهر تاریخی جهان» با حضور در رویدادهای بین المللی در زمینه گردشگری به دستاوردهای موفقی دست یافته است همچنین به عنوان نخستین استان از لحاظ امنیت سرمایه گذاری به بستر مهمی برای ارتقاء تولیدات صنعتی و کشاورزی مرتبط با بوم این استان تبدیل شده است که پیشرفت حداکثری آن با توجه به «سند تحولی یزد نوین» در آینده ای نزدیک پیش بینی می شود.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ترند روز) با وجود محدودیت های طبیعی و اقلیمی ناشی از مجاورت کویر مردمان عالِم و سخت کوش یزدی با همراهی برنامه ریزان و مسئولان استانی موفق شده اند با غلبه بر تمامی مسائل و مشکلات نام نیکی از خود در تمامی عرصه ها بر جای گذاشته و سهم قابل توجهی از تولید ملی را به خود اختصاص دهند.
یزد دومین شهر تاریخی جهان
استان یزد هشتمین استان پهناور کشور است و «شهر یزد» به عنوان «اولین شهر خشتی جهان» و «دومین شهر تاریخی جهان» رتبه ی دوم در ذخیره معدنی کشور و رتبه ی نخست در شاخص ملی امنیت سرمایه گذاری را به خود اختصاص داده است. استان یزد در ردیف پنج استان توسعه یافته ی صنعتی کشور و چند استان برتر از منظر شاخص توسعه ی انسانی قرار دارد؛ اما با وجود همه تلاش ها و سختی ها این استان با مسائل و چالش هایی روبه رو است که می توان از جمله ی آن ها به چالش های آب حاشیه نشینی محیط زیست مهاجرت و بیکاری اشاره کرد.
استان یزد با وسعتی حدود ۷۴,۷۸۱ کیلومترمربع معادل ۴.۶ درصد از وسعت کل کشور را فراگرفته است و در حال حاضر در بین ۳۱ استان کشور هشتمین استان پهناور کشور محسوب می شود. جمعیت استان در سال ۱۳۹۸ حدود ۱,۲۳۲,۷۷۳ نفر بوده که معادل ۱.۴ درصد از جمعیت کشور را به خور اختصاص داده است. ۸۶ درصد از جمعیت استان در نقاط شهری و ۱۴ درصد در نقاط روستایی ساکن بوده اند. بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی و اداری کشور استان یزد متشکل از ۱۰ شهرستان ۲۱ بخش ۴۵ دهستان ۲,۹۴۵ پارچه آبادی (۹۳۶ آبادی دارای سکنه و ۱,۹۸۲ آبادی خالی از سکنه) و ۲۳ کانون شهری است.
ظرفیت های اقتصادی استان یزد
برخی از مهم ترین ظرفیت های اقتصادی استان یزد عبارتند از:
دومین شهر تاریخی جهان و ظرفیت های صنعت توریسم: یزد دومین شهر تاریخی جهان به عنوان یکی از وسیع ترین بافت خشتی و بکر دنیا و اولین شهر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی ثبت شده است. این استان بیشترین ماندگاری توریست ها و بیشترین هزینه کرد توسط آن ها و نیز بیشترین رشد میزان گردشگری خارجی را به خود اختصاص داده است.
قطب معدنی کشور: استان یزد از حیث تنوع و ذخیره مواد معدنی با داشتن رتبه ی دوم معدنی کشور موقعیت ممتازی برای سرمایه گذاری در بخش معدن را دارد. این استان با دارا بودن ۶ معدن بزرگ ملی و اشتغال مستقیم ۱۲,۰۰۰ نفر در معادن ۶۲ میلیون تن تولید سالانه معادن را به خود اختصاص داده است.
استان توسعه یافته صنعتی کشور: استان یزد با بیش از ۲,۹۷۹ واحد صنعتی که ۶۸ درصد آن فعال هستند و با میزان اشتغال مستقیم ۹۹ هزار نفر در ردیف پنجم استان های توسعه یافته ی صنعتی کشور قرار دارد. بیشترین دسته بندی در صنایع فولاد نساجی کاشی و سرامیک شیمیایی و محصولات اقتصاد دیجیتال است.
شهر اقتصاد دانش بنیان: در حال حاضر ۱۰۰ شرکت دانش بنیان و ۳۵۰ شرکت فناور مستقر در پارک علم و فناوری و مراکز وابسته در استان با اشتغال بالغ بر ۲,۲۴۰ نفر فعالیت می کنند. این استان در شاخص توسعه ی ارتباطات و فناوری اطلاعات رتبه ی سوم و در حوزه اقتصاد دانش بنیان رتبه ی چهارم کشوری را کسب کرده است.
پیشرو در شاخص توسعه انسانی(HDI): طبق بررسی ها استان یزد همواره در ردیف چند استان برتر از منظر شاخص توسعه ی انسانی قرار دارد. طبق آمارها این استان در شاخص تعدیل شده ی آموزش در جایگاه پنجم کشوری قرار دارد و شاخص توسعه ی انسانی این استان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۰.۷۶۶ (جایگاه سوم کشوری) بود.
پیشرو در ایجاد درآمد سرانه و ارزش افزوده: بررسی وضعیت تولید ناخالص داخلی نشان می دهد که استان یزد سهم ۱.۸۵ درصد از GDP کل کشور (با نفت) و ۲.۳ درصد (بدون نفت) را داراست و بیش از سهم جمعیتی خود در تولید ناخالص داخلی کشور سهم دارد. به لحاظ ایجاد ارزش افزوده و درآمد سرانه یزد همواره در ردیف پنج استان اول کشور قرار داشته است.
احیای ۷۲ واحد صنعتی استان یزد در دولت سیزدهم
استان یزد با بیش از یک میلیون و دویست هزار نفر جمعیت بیش از سه هزار واحد صنعتی دارد که حدود ۱۰۰ هزار نفر در این واحدها به فعالیت اقتصادی مشغول هستند. دولت سیزدهم در حوزه صنعت و معدن اقدامات موثری را در پیش گرفت به طوری که برخی از واحدهای بزرگ که سال ها گرد رکود و تعطیلی بر آن ها نشسته بود به چرخه تولید بازگشتند.
رئیس جمهور شهید و برخی اعضای هیات دولت در جریان دوازدهمین سفر استانی در ۲۶ آذر ۱۴۰۰ به یزد سفر کردند و این سفر فرصت ریل گذاری تازه را برای شتاب بخشی به توسعه و رفع چالش های استان یزد فراهم آورد. یکی اقدامات بی سابقه در طول تاریخ استان برای نخستین بار جذب یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات سفر بود. این کمک بیش از ۲ برابر کل بودجه ی سالانه حدود ۷۰۰ میلیارد تومانی عمرانی استان یزد بود که جذب چنین اعتباری در مدت چندماه بعد از سفر بی سابقه بود.
در همین راستا فعالیت مجدد یک شرکت تولید مواد غذایی با ۷۵ نوع محصول مطابق استانداردهای جهانی در یزد پس از سه سال تعطیلی یک نمونه از واحدهای تولیدی راکد در بخش صنعت بود که در سال ۱۴۰۱ به همت سرمایه گذار و حمایت مسئولان در استان فعال شد. همچنین با اهتمام دولت سیزدهم در راستای گره گشایی از مشکلات بخش اقتصادی و رونق تولید یک واحد تولیدی سنگ در شهرستان میبد بعد از پنج سال تعطیلی در تیر سال ۱۴۰۱ به چرخه تولید بازگشت این کارخانه از سال ۱۳۹۵ به دلیل مشکلات مالی و تملک بانک تعطیل شده بود.
«محمد دهقان» مدیرعامل سابق شرکت شهرک های صنعتی استان یزد دی ۱۴۰۱ اظهار کرد: «با عارضه یابی و اجرای طرح های بهبود و همکاری خوبی که با بخش خصوصی در این زمینه شد از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا دی ۱۴۰۱ تعداد ۷۲ واحد صنعتی در شهرک ها و نواحی صنعتی استان یزد دوباره به چرخه تولید بازگشتند.»
سند تحولی «یزد نوین» در راستای تحقق شعار سال
«مهران فاطمی» استاندار سابق یزد شهریور امسال(۱۴۰۳) و به مناسبت هفته دولت تدوین سند تحولی یزد نوین را مطابق با شعار سال دانست و اظهار کرد: «در این سند بر توسعه ی همه جانبه ی استان در راستای ارتقاء سرمایه های انسانی و اقتصادی تاکید شده است به نحوی که با توجه به ویژگی انعطاف پذیری آن این سند برنامه های استان ظرف ۵۰ سال آینده را نیز پشتیبانی خواهد کرد.»
وی در مسیر تحقق این سند به دستاوردهای اجرایی آن اشاره کرد و افزود: «اجرای خط پدافندی ایجاد ۱۷۰ هزار مترمکعب مخازن آب اجرای فاز دوم خط انتقال آب دریا به استان با ظرفیت ۲۰ میلیون مترمکعب آب رسانی به ۵۸ روستا در راستای تامین آب شرب مردم و رفع چالش های آبی استان از مهم ترین طرح ها بود. همچنین انجام مراحل قانونی ۴ هزار هکتار زمین و آماده سازی و آغاز عملیات اجرایی نهضت ملی مسکن به صورت ویلایی و همزمان کارسازی ۱۰ هزار قطعه زمین برای “قانون جوانی جمعیت” از جمله این اقدامات بودند.»
استاندار سابق یزد در ادامه با بیان این که سطح رفاه در استان یزد از بسیاری از نقاط کشور بالاتر است یادآور شد: «در پرتو برنامه ریزی های انجام شده در ماه مرداد(۱۴۰۳) پایین ترین نرخ تورم ماهانه متعلق به استان یزد بود و از سوی دیگر جزو استان های با رشد اقتصادی بالا در کشور بودیم. علاوه برآن همزمان با کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان و زنان و مردان آسیب های اجتماعی نیز در استان یزد مدیریت شد.»
فاطمی همچنین از برنامه ریزی استان جهت تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق خورشیدی خبر داد و گفت: «تاکنون(شهریور ۱۴۰۳) به میزان ۱۰۷ مگاوات برق خورشیدی تولید شده و تا پایان سال جاری ۱۵۰ مگاوات و تا سال آینده ۵۰۰ مگاوات دیگر تولید خواهد شد. همچنین طرح توسعه یا احداث ۹ بیمارستان آغاز و عملیات اجرایی بیمارستان های بحران مهریز و اشکذر به پایان رسیده و بیمارستان های دیگر با پیشرفت ۹۰ درصدی در حال اجراست.»
وی با اشاره به پیگیری پروژه های حوزه ی راه در استان یزد بیان کرد: «از مهمترین پروژه های این حوزه می توان به راه آهن اقلید – یزد جاده ی یزد – طبس اردکان – چوپانان بهاباد – نایبند – دربند ورودی های تفت و ابرکوه مسیر هرات – هرابرجان و آزادراه نطنز – یزد – سیرجان اشاره کرد. در مجموع امیدواریم طبق اسناد بالادستی و راهبردی خط خدمت رسانی به مردم بیش از گذشته در اقصی نقاط کشور تداوم یافته و شاهد افزایش رضایت مندی مردم باشیم.»
توسعه ی گردشگری استان با پیوستن روستاهای یزد به دهکده ی جهانی
بر اساس مطالعات اولیه ی صورت گرفته در دفتر مطالعات آموزش و برنامه ریزی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی تعدادی از روستاهای هدف گردشگری استان یزد همراه با دیگر روستاهای هدف گردشگری کشور هر ساله بر اساس ۹ شاخص مدنظر (منابع فرهنگی و طبیعی ترویج و حفاظت از منابع فرهنگی پایداری اقتصادی اجتماعی پایداری محیطی ظرفیت گردشگری و توسعه ی یکپارچگی زنجیره ی ارزش حاکمیت و اولویت بندی گردشگری زیرساخت و اتصال بهداشت و ایمنی) انتخاب شده و سپس مورد ارزیابی اولیه کارشناسان قرار می گیرند.
با توجه به این که در سال ۲۰۲۴ میلادی روستای منتخب ملی “فهرج” توانست مراحل نهایی پیوستن به دهکده های جهانی را طی کند بنا بر نظر کارشناسان وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی برای سال ۲۰۲۵ گزینه های استان یزد افزایش یافته است. لذا علاوه بر فهرج در آبان سال جاری(۱۴۰۳) روستاهای “مزرعه کلانتر” در شهرستان میبد “اسلامیه” در شهرستان تفت و “ساغند” در شهرستان اردکان نیز مورد پایش اولیه قرار گرفته و بازدید میدانی توسط کارشناسان وزارت میراث فرهنگی به همراه مسئولان روستا صورت گرفت.
در این پایش از جاذبه های گردشگری روستا پروژه های در حال ساخت پروژه های گردشگری کشاورزی تأسیسات اقامتی و پذیرایی فعالیت زنان و جوانان روستا برنامه های فرهنگی (مانند جشن انار و سایر جشن های فرهنگی) و صنایع دستی روستا بازدید به عمل آمد. مشارکت در رقابت روستاهای جهانی گردشگری علاوه بر ایجاد برند در حوزه گردشگری روستایی فرصت های تازه ای برای ورود گردشگران خارجی به روستا فراهم ساخته و نام روستا را در مسیر تورهای گردشگری دفاتر خدمات مسافرتی قرار می دهد.
یزد قطب کینوا در کشور
«حسن زارعیان» مدیر شرکت خدمات حمایتی کشاورزی استان یزد از آمادگی کامل این شرکت برای تامین کودهای کشاورزی موردنیاز و در اختیار گذاشتن دستگاه های بوجاری برای کشاورزان کینواکار استان یزد جهت توسعه ی این گیاه مقاوم در برابر کم آبی خبر داد و اظهار کرد: «با توجه به تقاضای روزافزون بازار برای محصولات ارگانیک و سالم کینوا می تواند به عنوان یک محصول صادراتی نیز مطرح شود و ارزآوری قابل توجهی برای استان یزد و کشور به همراه داشته باشد.»
وی با اشاره به حمایت های شرکت خدمات حمایتی کشاورزی از کشاورزان کینواکار بیان کرد: «این شرکت آمادگی کامل دارد با تامین کودهای کشاورزی موردنیاز و در اختیار گذاشتن دستگاه های بوجاری کشاورزان را در توسعه ی کشت کینوا یاری کند. کشت کینوا در استان یزد علاوه بر تامین نیاز داخلی می تواند به عنوان یک محصول صادراتی ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشته باشد.»
با توجه به مطالب فوق استان یزد و مشخصا شهر یزد به عنوان اولین شهر خشتی جهان و دومین شهر تاریخی جهان دارای ظرفیت های گردشگری و صنعتی فراوانی است که با سند تحولی جدید می تواند در راستای تحقق شعار سال به ارتقاء تولید کشور کمک کند و شاخص های اقتصادی ملی را بهبود بخشد البته میزان دستاوردهای اقتصادی مردم یزد به میزان مشارکت مردمی در پروژه های اقتصادی و سرمایه گذاری های این استان وابسته است.
انتهای پیام