تخلفی که در «سنگلج» رخ داده است

به دنبال تخریب ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج و ابراز نگرانی‌هایی درباره تهدید سازه تماشاخانه سنگلج که در فهرست میراث ملی ثبت شده است، محمد سپنجی ـ کارشناس مطلعِ حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی ـ در گفت‌وگو با ترند روز، درباره تخلف رخ‌داده با تخریب ساختمان کناری این تماشاخانه و احتمال ساخت سازه‌ای جدید، اظهار کرد: محله سنگلج به خاطر وسعتی که داشته، در دو فاز تعیین حریم شده است؛ یک بار به تاریخ ۳۰ مردادماه ۱۳۹۵ که حریم یکپارچه ۱۳ اثر تعیین شد و بار دیگر در تاریخ اول مهرماه ۱۳۹۷ که حریم ۶ اثر را تعیین کردند. در اصل ۱۹ اثر این محله از جمله تماشاخانه سنگلج دارای حریم یکپارچه است که در دو نقشه، حدود آن مشحض شده است، و بر همین اساس تخریب و قصد برای ساخت و ساز در جوار تماشاخانه سنگلج، تخلف به شمار می‌آید.

او ادامه داد: قطعا نقشه تعیین حریم ۱۹ اثر تاریخی سنگلج مطابق روال وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به اطلاع ۱۷ دستگاه ذی‌مدخل از جمله شهرداری رسیده است، بنابراین حتی اگر از میراث فرهنگی استعلامی گرفته نشده باشد، شهرداری باید نقشه‌های تعیین حریم را در اختیار داشته باشد و نباید با صدور مجوز موافقت می‌کرد.

این کارشناس ثبت میراث تاریخی گفت: اگر برای ساخت سازه‌ای جدید و حتی تخریب ساختمان قبلی مجوزی داده شده است، باید از این پس طبق نقشه حریم رفتار شود و اگر از این بابت متحمل خسارت شده و یا می‌شوند باید امضاکنندۀ آن مجوز، این خسارت را پرداخت کند.

سپنجی با اشاره به اظهاراتی درباره اینکه «تخریب ساختمان مجاور تماشاخانه سنگلج بدون اطلاع میراث فرهنگی صورت گرفته است»، گفت: وقتی حریم سنگلج از سال ۱۳۹۷ تعیین و ابلاغ شده، چگونه ممکن است بی‌اطلاعی رخ داده باشد!؟ روی آن نقشه که احتمالا شهرداری هم در اختیار دارد، محدوده‌ها و حریم آثار مشخص شده است. هرچند ساختمانی که تخریب شده دیوار به دیوار تماشاخانه سنگلج بوده و مسأله فراتر از این حرف‌هاست.

او همچنین یادآور شد: سال ۱۳۹۸ دستورالعمل اجرایی تعیین حریم آثار ملی از سوی سازمان وقت میراث فرهنگی ابلاغ شده است، که براساس آن، زمانی که پرونده حریم یک اثر به اداره کل ثبت و حریم در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فرستاده می‌شود، هیچ ارگان و نهادی اجازه پاسخگویی به استعلام‌ها و یا صدور مجوز را ندارد تا زمانی که حریم آن اثر، مصوب و از سوی وزیر میراث فرهنگی ابلاغ شود. پس از آن می‌توانند طبق ضوابط مندرج درباره حریم اثر، اقدام کنند. از طرفی، طبق همین دستورالعمل اگر حریم اثر یا آثار مشخص نشده باشد، باید با توجه به ارتفاع اثر تاریخی، محدوده حریم را دو برابر ارتفاع درنظر گرفت و بر آن اساس اقدام کرد. چطور می‌شود از دستورالعملی که از سال ۱۳۹۸ ابلاغ شده است، اطلاعی نداشته باشند و آن را بهانه تخریب کنند؟

سپنجی تاکید کرد:‌ اکنون برای هر نوع ساخت‌وسازی در حریم محله و تماشاخانه سنگلج باید براساس نقشه حریم اقدام شود.

پریسا مقتدی ـ مدیر تماشاخانه سنگلج ـ چندی پیش درباره اتفاقی که در مجاور این تماشاخانه درحال وقوع بود، توضیح داد: اواخر سال گذشته مطلع شدیم این ساختمان تخلیه شده و قرار است نوسازی شود، نه اینکه تخریب شود. از همان موقع تماس‌هایی با آقای نادعلی ـ رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر ـ داشتیم و از طریق آقای نظری ـ مدیر کل هنرهای نمایشی ـ به وزیر ارشاد و وزارتخانه اطلاع داده و موضوع توسعه تماشاخانه سنگلج  پیگیری شد.

او ابراز تاسف کرده است که از حدود یک هفته قبل متوجه شده‌اند در ساختمان مجاور تماشاخانه به جای بازسازی، تخریب صورت می‌گیرد و در ادامه اظهاراتش که برای رسانه‌ها فرستاده شده، گفته است: حدود ۷ تا ۱۰ روز پیش متوجه شدیم که موضوع، نوسازی نیست و دارد تخریب صورت می‌گیرد. خیلی نگران شدیم. بحث الحاقی در این مرحله اولویت نبود تا اینکه از طریق مدیر کمیته هنر کمیسیون فرهنگی شورای شهر، مطلع شدیم که تلاش‌هایی شده و ارتباطاتی با شهردار محترم گرفته شده است.

پس از این توضیحات، کاظم نظری ـ مدیرکل هنرهای نمایشی ـ به برخی رسانه‌ها گفت که وزیر ارشاد در جریان تخریب ساختمان کناری تماشاخانه سنگلج قرار گرفته است و متوجه شدیم شهرداری تهران بدون هیچ‌گونه هماهنگی با وزارت میراث فرهنگی و گردشگری دست به این اقدام غیراصولی و غیرقانونی زده است.

وزارت میراث فرهنگی و معاونت میراث فرهنگی تهران هنوز درباره اتفاق رخ‌داده برای تماشاخانه سنگلج که قدیمی‌ترین سالن فعال در تئاتر تهران است و در سال ۱۳۸۸ به شماره ۲۷۴۶۹ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده، واکنشی نداشته است. ترند روز پیگیر است تا در این‌باره با مسئولان مربوطه گفت‌وگو داشته باشد.

تماشاخانه سنگلج در سال ۱۳۴۴ همزمان با برگزاری جشنواره نمایش‌های ایرانی در ضلع جنوبی پارک شهر  در حالی افتتاح شد که آن سال‌ها با تصمیم شورای تئاتر ـ به عنوان مجموعه تصمیم‌گیر ـ مقرر شد این مکان تنها به آثار ایرانی اختصاص یابد، اما از ابتدای دهه ۵۰ و رونق نداشتن تولیدات حرفه‌ای با محوریت نمایش‌های ایرانی، با نمایش «بازرس» به کارگردانی مرحوم عزت‌الله انتظامی میزبان آثار غیرایرانی هم شد.  

طرح گسترش تماشاخانه سنگلج نیز از دهه ۹۰ مطرح و نامه درخواستی با امضای حدود ۴۰۰ هنرمند تئاتر به شهرداری تهران ارجاع داده شد تا ساختمان کناری «سنگلج» که یکی از ساختمان‌های اداره حقوقی شهرداری است، تغییر کاربری بدهد و به اهل تئاتر واگذار شود. اجرای این طرح در طول یک دهه مدام به تاخیر افتاد تا اینکه پریسا مقتدی، مدیر این تماشاخانه در سال ۱۴۰۰ اعلام کرد که به دلیل تغییرات اعضای شورای شهر، این طرح اجرایی نشده است. اکنون بنای تاریخی سنگلج نه تنها گسترش نیافته که ادامه حیات آن با احتمال ساخت و ساز جدید و با توجه به لرزش‌هایی که تن کهنه این تماشاخانه روزانه تجربه می‌کند، به مخاطره افتاده است.

انتهای پیام