آیا تشعشع دکل ایرانسل یا دکل‌های مخابرات مضر است؟

در راستای اجرای برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و با هدف توسعه ارتباطات و مخابرات مقدمات برگزاری مزایده اپراتوری دوم تلفن همراه توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برپا شد و در ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ کنسرسیوم ایرانسل به عنوان برنده مزایده اپراتوری دوم تلفن همراه شروع به فعالیت کرد. ایرانسل از آن پس با بهره‌گیری از متخصصان مجرب داخلی و خارجی، توانست شبکه خود را با سرعت چشمگیری در سراسر کشور توسعه دهد و از آن زمان حضور تعداد کثیری سایت BTS و دکل ایرانسل، به تجربه روزمره شهروندان در شهرهای ایران تبدیل شده است.

افزایش چشم گیر تعداد دکل ایرانسل که با توسعه پوشش شبکه تلفن همراه و دسترسی به اینترنت پر سرعت از طرف همه اپراتورها، پررونق‌ترین دوران خدمات ارتباطی را در کشور رقم زده ، طبیعتاً نگرانی‌هایی را نیز درباره تشعشع و خطرات ممکن ناشی از این تعداد دکل ایرانسل برای سلامتی شهروندان ایجاد کرده است. دراین باره مسئولین ایرانسل اعلام کرده‌اند که تمامی اپراتورهای تلفن همراه و از جمله ایرانسل طبق پروانه دریافتی، تشعشع منتشر شده از فرستنده‌های دکل‌های موبایل مثل دکل ایرانسل را مورد ارزیابی دوره‌ای قرار می‌دهند و بر اساس نتایج پرتوسنجی های انجام شده، می‌توان اطمینان کامل داشت که میزان تشعشع رادیویی دکل ایرانسل و دکل‌های مخابراتی دیگر اپراتورهای کشور بسیار کمتر از حد مجاز تعیین شده بوده و هیچ گونه ضرری برای سلامت افراد ندارد.

خرید دکل اینترنتی به عنوان یک فرایند اساسی در ایجاد زیرساخت‌های ارتباطات مدرن و افزایش دسترسی به خدمات اینترنت در اماکن مختلف، اهمیت زیادی دارد. این اقدام باعث تسهیل دسترسی به اینترنت در مناطق مختلف شهری و روستایی می‌شود و نقش بسزایی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه ایفا می‌کند. خرید دکل اینترنتی نه تنها به بهبود پوشش شبکه ارتباطات بی‌سیم کمک می‌کند بلکه به افزایش پهنای باند و کیفیت خدمات اینترنتی نیز هموار می‌شود. با انتخاب و استفاده از دکل‌های مقاوم و مطابق با استانداردهای امنیتی، تضمین می‌شود که این زیرساخت ارتباطی با کارایی بالا و پایداری فراهم شود. خرید دکل اینترنتی به عنوان یک سرمایه‌گذاری در زمینه ارتباطات، نقش اساسی در توسعه شبکه‌های ارتباطات و ایجاد امکانات پیشرفته ارتباطی در جوامع دارد و بر تحولات مثبت در فناوری اطلاعات تأثیر گذار است.

انواع دکل ایرانسل در شهرهای ایران

۱) دکل مخابرات قابل استفاده در داخل شهر نوع اول دکل‌ ایرانسل، دکل‌ مخابراتی است که روی زمین و در خیابان‌ها نصب می‌شوند و به دور آن‌ها فنس کشیده شده است. بُرد این نوع از دکل مخابرات عموماً زیر ۱ کیلومتر تنظیم می شود.

۲) دکل قابل استفاده در نقاط مسکونی و اداری نوع دوم دکل‌ ایرانسل روی پشت بام ساختمان‌ها نصب می‌شوند و اپراتور دوم تلفن همراه کشور بابت نصب این دکل‌ها به مالک ساختمان اجاره پرداخت می‌کند. برد این نوع از دکل مخابرات بستگی به سایتهای همسایه داشته معمولاً زیر ۵۰۰ متر تنظیم شده است.

3) دکل قابل استفاده در نقاط پرتراکم شهری و تجاری نوع سوم دکل‌ ایرانسل در حاشیه خیابانها و روی دکلهای کوتاه حدود 6 متر نصب می‌شوند و با هدف تأمین ظرفیت مورد نیاز ترافیکی این مناطق مورد استفاده قرار می گیرند. برد این نوع از دکل های مخابرات نیز بستگی به سایتهای همسایه داشته ولی معمولاً زیر 100 متر تنظیم می شود. این سایت ها در ایستگاه های مترو در زیر زمین، و در بازارهای قدیمی روی دیوار نیز نصب می شوند.

4) دکل مخابرات قابل استفاده در نقاط روستایی و جاده های خارج شهر نوع سوم دکل‌ ایرانسل در خارج از شهرها و بدور از مناطق مسکونی نصب می شود و برد آن‌ها گاهی تا ۳۵ کیلومتر نیز می‌رسد.

قیمت پایه دوربین ترافیکی برای نصب بسته به شهر و منطقه در شهر متفاوت است، این رقم در مناطق خاص از جمله مناطقی که موقعیت مطلوبی از نظر شبکه دارد یا مناطقی که ساکنان با کمال تأسف برای نصب دکل مخابرات ممانعت می‌کنند، افزایش می‌یابد. دکل‌ ایرانسل مانند دیگر دکل‌های مخابرات معمولا در مرکز سلول‌های شش ضلعیِ‌ فرضی به نحوی نصب می شود که پوشش رادیویی، ظرفیت ترافیکی و کیفیت مطلوب و مورد نیاز برای ایجاد ارتباط پایدار در جغرافیای یک ناحیه را فراهم کند. برای عدم تداخل بین کانالها، فرکانس کار هر سلول با سلولهای همسایه متفاوت است، ولی در سلولهای دورتر با الگوی خاصی قابل تکرار است. از این جهت به شبکه این دکل‌های مخابرات اصطلاحاً شبکه سلولار می‌گویند.

استانداردهای اندازه‌گیری تشعشع دکل ایرانسل

ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی مانند تلویزیون، رادیو، مودم WiFi، دکل مخابرات، دکل‌های انتقال برق، موبایل و مایکروفر به محیط اطراف خود امواج و میدان‌هایی الکترومغناطیسی ساطع و القا می‌کنند. اثرات جانبی میدان‌ها و امواج الکترومغناطیسی بر سلامت انسان در تحقیقات زیادی مورد پژوهش قرار گرفته‌اند. به جز استاندارد جهانی ICNIRP، کشورهای مختلف برای تعیین درجه ایمنی در ساخت و استفاده از ابزارهایی که میدانهای الکتریکی و مغناطیسی از خود ساطع می‌کنند، استانداردهای منطقه‌ای یا کشوری نیز تعیین کرده‌اند. مبنای این معیارها هم اغلب شرایط جمعیتی، اقلیمی و بومی سازی فنآوری برای به حداقل رساندن میزان پرتوگیری عموم از این میدان ها بوده است.

یکی از این استانداردهای تشعشع، که برای تعیین سلامت یا مضرات ممکن دکل مخابرات مانند دکل ایرانسل مورد استفاده قرار می‌گیرد، استانداردی است که اتحادیه اروپا تعیین کرده است و اندازه‌گیری هایی که با وسایل الکترونیکی دقیق انجام شده نشان می‌دهد با معیار قرار دادن استاندارد اروپایی، تشعشع دکل ایرانسل و نیز دکل مخابرات دیگر اپراتورهای کشور، کمتر از یک به چهل و پنج از میزان استاندارد است. یعنی تشعشعی که مثلا از دکل ایرانسل یا دکل همراه‌اول و رایتل در محیط اطراف پراکنده می‌شود، چهل و پنج بار کمتر از سقف میزانی است که استاندارد اروپایی برای سلامت تعیین کرده است.

نحوه نظارت بر تشعشع و مضرات دکل ایرانسل

در ایران براساس قانون، متولی حفاظت در برابر اشعه، دفتر امور حفاظت در برابر اشعه – سازمان انرژی اتمی ایران است وکنترل مضرات دکل را سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی با اندازه‌گیری اثر تجمعی شدت میدان امواج الکترومغناطیسی انجام داده و نتایج را برای ارزیابی و تأیید به سازمان انرژی اتمی ارسال می‌کند. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی مکان‌یابی سامانه‌های اندازه‌گیری 24 ساعته را براساس شاخص‌های مختلفی مانند تراکم جمعیت، زمان پرتوگیری، وجود افراد حساس در مکان‌هائی مثل بیمارستانها، مدارس و مهدکودک‌ها، سرای سالمندان، شیرخوارگاهها و … را انجام داده است.

استاندارد ملی ایران با عنوان “پرتوهای غیر یونساز – حدود پرتوگیری، کُد 8567” مطابق با استاندارد کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر پرتوهای غیر یونیزان، آستانه مضر بودن پرتوگیری و خط قرمز استاندارد پرتوهای ناشی از آنتن‌های اپراتورهای موبایل برای فرکانس 900 مگاهرتز را ۴۴۰ میکرو وات برسانتی‌متر مربع (معادل میدان الکتریکی 41 ولت بر متر) تعیین کرده است. گزارشات در اغلب نقاط شهری ایران نشان می‌دهد این عدد در نزدیکی دکل ایرانسل و دیگر دکل های مخابراتی حدود یک میکرووات بر سانتی متر مربع بوده است. بنابراین شهروندان می توانند بدون هیچ نگرانی از حیث امکان مضر بودن تشعشع دکل‌های مخابراتی مانند دکل ایرانسل، از فواید سرویس های پیشرفته و فنآوری‌های روزِ موبایل بهره مند شوند.

تشعشع دکل ایرانسل و امکان سرطان

به نقل از سایت انجمن سرطان آمریکا شواهد بسیار کمی برای تایید اثر دکل مخابرات که دکل ایرانسل هم از آن نوع است، در ایجاد سرطان وجود دارد. از نظر تئوری‌های علمی مرتبط با موضوع نیز، دلایل مهمی وجود دارد که سرطان‌زا بودن تشعشع دکل مخابرات را رد می‌کند. دلیل دوم مرتبط با طول موج است. امواج رادیویی دکل مخابرات مانند دکل ایرانسل، دکل همراه اول و رایتل، طول موج های کوتاهی دارند که فقط می‌توانند تا حدود چند میلیمتر در بدن انسان نفوذ کنند. این قدرت نفوذ کم در بدن باعث می‌شود این امواج تقریباً در سطح پوست باقی بمانند و به بافتهای زنده حساس همچون مغز و قلب نفوذ نکنند.

دلیل سوم اینکه حتی اگر امواج RF به نحوی بتوانند در دوزهای بالاتر، سلولهای بدن را تحت تاثیر قرار دهند، این موضوع موجب نگرانی نیست زیرا میزان تشعشع امواج RF که از دکل مخابرات ساطع می‌شود در سطح زمین بسیار پایین‌تر از حد استاندارد است. به عنوان مثال سطح تشعشع امواج رادیویی در نزدیکی دکل مخابرات یا سایت BTS ، چند صد برابر کمتر از سطح استاندارد جهانی است. ضمن اینکه این امواج از نظر ماهیت، تفاوتی با سایر منابع تشعشع مانند ایستگاه‌های پخش رادیو و تلویزیون ندارند که قدمت یک صد ساله داشته و هیچ مضراتی از این ایستگاه‌ها دیده نشده است، لذا بنظر می رسد مضرات دکل مخابرات با توجه به رعایت خطوط آستانه ای و حد قرمز استاندارد و عدم اثبات خطر امواج مشابه در یک دوره یک 100 ساله، موضوعیت نداشته باشد.

دکل ایرانسل غیرمجاز است؟

بر اساس مصوبه شورای اسلامی شهر تهران احداث هرگونه دکل ایرانسل یا دکل مخابرات سایر اپراتورها منوط به اخذ مجوز رسمی از شهرداری شده است. در صورتی که اپراتورها مجوز لازم را اخذ نکنند، شهرداری ضمن جلوگیری از احداث، مراتب را به جهت تخلفات ساختمانی به کمیسیون ماده صد (۱۰۰) قانون شهرداری ارجاع می‌نماید. مبنای تعیین دکل غیرمجاز در این نهاد، در اغلب موارد عدم پرداخت عوارض شهرداری مربوطه در املاکی است که برای برپا شدن دکل مخابرات مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

در واقع آنچه این نهاد دکل غیرمجازمی‌نامد به لحاظ تشعشع خطری متوجه شهروندان نمی‌کند، بلکه به عنوان مثال مالک یک واحد مسکونی برای بهبود کیفیت آنتن‌دهی شبکه موبایل، ملک خود را به یک اپراتور ارتباطات سیار اجاره می‌دهد ولی برای پرداخت عوارض اغلب سنگین به شهرداری اقدام نمی کند، یا اینکه در مواردی حتی با توهمات ترسناک تغییر کاربری مسکونی به تجاری مواجه می شوند که کابوس مالیاتهای سنگین در مؤجر را باعث شده و از خیر این کار می گذرند. بنابراین، آیا اصطلاح دکل غیر مجاز، در اصل یک اصطلاح غیر اصولی و فاقد معنی علمی و بهداشتی خاص نخواهد بود؟ در مقایسه با حد میانگین و نُرمال جهان و همین‌طور کشورهایی با میزان جمعیت مشابه با ایران (مثلاً ترکیه)، مشخص می‌شود که ایرانسل و سایر اپراتورهای ایرانی شبکه خود را کمتر توسعه داده‌اند و بنابراین جا دارد تا آنتن‌های موبایل بیشتری در سطح کشور نصب و راه‌اندازی کنند.

برای مثال ترکیه از نظر جمعیتی نزدیک به کشور ایران است. کشور ترکیه تا پایان سال ۲۰۱۸ جمعیتی حدود ۷۹.۸۱ میلیون نفر داشته و جمعیت ایران در پایان سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۸۱.۱۶ میلیون نفر بوده است. آخرین گزارش‌های منتشر شده از وضعیت مخابراتی این کشور نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۸ نزدیک به ۹۰ هزار آنتن BTS فیزیکی در ترکیه فعال بودند در حالی که به استناد گزارش‌های سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در ایران تنها حدود ۶۰ هزار آنتن BTS فیزیکی نصب شده است که مجموع دکل‌های ایرانسل و آنتن‌های دو اپراتور موبایل دیگر در کشور را به خود اختصاص داده است.

افزایش تعداد دکل ایرانسل و بهبود سلامت مردم

به جز بحث تشعشع دکل‌های مخابراتی مانند دکل ایرانسل، تشعشع دستگمشرق – انسان مدرن با دور شدن از زندگی در طبیعت و روی آوردن به زندگی در محیط ‌های شهری هر روزه خود را در معرض انواع مواد شیمیایی، امواج الکترومغناطیسی و انواع تشعشع و القاء های میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی قرار می‌دهد. تحولات دیجیتال و توسعه پرشتاب فنآوری ارتباطات، حضور مداوم ابزارهایی چون گوشی موبایل هوشمند در یک سو و دکل‌ مخابرات مانند دکل ایرانسل، دکل همراه اول و دکل رایتل در سوی دیگر را هر روز چشم گیرتر می‌کند.

نحوه تاثیر این ابزارها بر سلامت انسان نه تنها محققان را در سطوح مختلف مشغول کرده، بلکه باورهای عمومی را هم به شدت تحت تاثیر قرار داده است. باورهایی که در برخی موارد پایه درستی در واقعیت‌های اثبات شده علمی ندارند.  داغ‌ترین این مباحث در فضای عمومی درباره اثرات و مضرات دکل مخابرات و  برای مضرات دکل امواج سایت‌های BTS بر سرطان شکل گرفته است. اغلب در اطراف خود این سؤال ها را می‌شنویم که “کودکانی که در اطراف سایت BTS به مدرسه می‌روند یا سالمندانی که ملک خصوصی خود را برای نصب تجهیزات دکل رادیویی اجاره می‌دهند چقدر در تهدید انواع سرطان قرار دارند؟”.