مهریه زن بعد از فوت همسر به عهده کیست

پس از فوت همسر، پرداخت مهریه زن بر عهده ترکه (اموال باقی مانده از متوفی) است و نه وراث به صورت شخصی. این حق، به عنوان یک دین ممتاز، پیش از تقسیم ارث میان وراث، از دارایی های متوفی پرداخت می شود. این مقاله با هدف روشن ساختن تمامی ابعاد حقوقی و عملی مطالبه و پرداخت مهریه زن پس از فوت همسر در نظام حقوقی ایران، راهنمایی جامع و دقیقی ارائه می دهد.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد ازدواج، همواره محل بحث و پرسش های فراوانی بوده است. تصور رایج در میان برخی افراد جامعه این است که این حق صرفاً در زمان حیات زوج قابل مطالبه است، اما حقیقت حقوقی چیز دیگری است. فوت همسر نه تنها به این حق پایان نمی دهد، بلکه فرآیند مطالبه و پرداخت آن را وارد مرحله ای جدید و البته با پیچیدگی های خاص خود می سازد. این پیچیدگی ها، از نحوه محاسبه ارزش مهریه و اولویت آن در میان سایر دیون متوفی گرفته تا مسئولیت وراث و مسیرهای قانونی مطالبه، می تواند برای زوجه و سایر ذینفعان سردرگم کننده باشد. از این رو، آگاهی از ابعاد قانونی و رویه های قضایی مربوط به مهریه پس از فوت همسر، امری حیاتی برای احقاق حقوق مالی مشروع است.

مفهوم مهریه در حقوق ایران و جایگاه آن پس از فوت

برای درک کامل نحوه مطالبه و پرداخت مهریه پس از فوت همسر، ابتدا لازم است به تعریف و ماهیت حقوقی مهریه و جایگاه آن در نظام قانونی ایران بپردازیم. مهریه، تنها یک تعهد اخلاقی نیست، بلکه یک دین قانونی و قابل مطالبه است.

مهریه چیست؟ تعریف قانونی و ماهیت دین

مهریه، بر اساس ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد مکلف به پرداخت آن به زن می شود. این مال می تواند شامل هر چیزی باشد که دارای ارزش مالی است و قابلیت تملک دارد؛ از وجه نقد و سکه گرفته تا اموال منقول و غیرمنقول مانند زمین، خانه، یا حتی حقوق مالی دیگر. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی تصریح می کند که زن به محض وقوع عقد ازدواج، مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این بدان معناست که حتی پیش از دریافت فیزیکی مهریه، مالکیت حقوقی آن به زن منتقل شده است. بنابراین، مهریه یک دین بر ذمه زوج است و تا زمانی که به طور کامل پرداخت نشود، این تعهد بر عهده او باقی می ماند.

مهریه پس از فوت شوهر: یک دین ممتاز

پس از فوت شوهر، مهریه زن از جایگاه ویژه ای در میان دیون متوفی برخوردار است. در اصطلاح حقوقی، مهریه به عنوان یک دین ممتاز شناخته می شود. این مفهوم به این معناست که در فرآیند تصفیه ترکه (اموال باقی مانده از متوفی)، پرداخت مهریه زن بر بسیاری از سایر دیون متوفی و همچنین بر سهم الارث وراث اولویت دارد. بر اساس ماده ۸۶۹ قانون مدنی و ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی، پس از کسر هزینه های ضروری و فوری کفن و دفن متوفی، اولین دیونی که باید از محل ترکه پرداخت شود، دیون ممتاز هستند که مهریه نیز جزء آن ها محسوب می شود. این اولویت بندی، تضمینی برای حفظ حقوق مالی زوجه است و نشان می دهد که قانون گذار اهمیت ویژه ای برای این حق قائل شده است.

مطابق با قوانین مدنی و امور حسبی، مهریه زن به عنوان یک دین ممتاز تلقی شده و پس از هزینه های کفن و دفن، در اولویت پرداخت از محل ترکه متوفی قرار می گیرد و بر سهم الارث وراث ارجحیت دارد.

مسئول اصلی پرداخت مهریه زن بعد از فوت همسر

پاسخ به این سوال کلیدی که مهریه زن بعد از فوت همسر به عهده کیست؟ برای بسیاری از افراد مبهم است. درک صحیح این موضوع، از بروز سوءتفاهم ها و انتظارات نادرست جلوگیری می کند و مسیر قانونی را برای مطالبه کنندگان هموار می سازد.

مسئولیت بر عهده ترکه (اموال باقی مانده از متوفی) است، نه وراث به صورت شخصی

مسئولیت اصلی پرداخت مهریه پس از فوت همسر، بر عهده ترکه یا همان اموال، دارایی ها، حقوق و مطالبات باقی مانده از متوفی است. این یک نکته حقوقی بسیار مهم است که وراث متوفی، به جز در موارد خاص و استثنایی که در ادامه توضیح داده خواهد شد، شخصاً و از اموال خود مسئول پرداخت مهریه نیستند. یعنی اگر متوفی اموالی از خود باقی نگذاشته باشد یا میزان ترکه برای پرداخت کل مهریه کافی نباشد، وراث الزامی به تکمیل مهریه از دارایی های شخصی خود ندارند. هرگونه اقدام برای مطالبه مهریه، باید به طرفیت ترکه متوفی و از محل همان اموال صورت گیرد. این اصل حقوقی، از تحمیل بدهی های متوفی به وراث فراتر از سهم الارث آن ها جلوگیری می کند.

نقش و مسئولیت وراث و مدیر ترکه/وصی

با وجود اینکه وراث شخصاً مسئول پرداخت مهریه نیستند، اما نقش آن ها در فرآیند مطالبه و پرداخت مهریه از ترکه، حیاتی است. پس از فوت، وراث (یا نماینده قانونی آن ها) مسئول مدیریت ترکه، انجام اقدامات لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت و در نهایت پرداخت دیون متوفی از جمله مهریه هستند. در مواردی که متوفی قبل از فوت، وصی برای اداره اموال و پرداخت دیون خود تعیین کرده باشد، این مسئولیت ابتدا بر عهده وصی خواهد بود. وصی مکلف است بر اساس وصیت نامه و قوانین، ابتدا دیون متوفی (شامل مهریه) را از ترکه پرداخت کرده و سپس مابقی اموال را طبق وصیت یا قانون بین وراث تقسیم کند. در صورت عدم وجود وصی، وراث به طور مشترک مسئول پیگیری امور ترکه و پرداخت دیون هستند و هر یک به نسبت سهم الارث خود، در قبال انجام این تکالیف از محل ترکه مسئولیت دارند.

شرایط مطالبه مهریه زن پس از فوت همسر

مطالبه مهریه پس از فوت همسر، تحت تأثیر شرایط و عوامل مختلفی قرار می گیرد که شناخت آن ها برای زوجه و وراث متوفی ضروری است. این شرایط شامل نوع عقد، وضعیت نزدیکی و تعدد زوجات می شود.

تاثیر نوع عقد (دائم یا موقت)

حق مطالبه مهریه پس از فوت همسر، هم در عقد دائم و هم در عقد موقت (متعه) وجود دارد. تنها تفاوت عمده در این زمینه، حق ارث بری است. زوجه در عقد دائم، علاوه بر مهریه، از همسر متوفای خود ارث نیز می برد؛ اما زوجه در عقد موقت، صرفاً حق مطالبه مهریه را دارد و از همسر خود ارث نمی برد. نکته مهم دیگر این است که برای مطالبه مهریه در عقد موقت، لازم است که عقد به صورت رسمی ثبت شده باشد یا دلایل اثبات آن نظیر اقرار زوج در دست باشد، در غیر این صورت اثبات و مطالبه مهریه دشوارتر خواهد شد.

تاثیر نزدیکی (دخول) یا عدم آن

بر خلاف طلاق که نزدیکی یا عدم نزدیکی (دخول) می تواند میزان مهریه را تحت تأثیر قرار دهد، در مورد فوت شوهر وضعیت متفاوت است. مطابق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر فوت شوهر قبل از نزدیکی اتفاق بیفتد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود. اما اگر فوت شوهر پس از نزدیکی (دخول) واقع شود، زن مستحق تمام مهریه است. این قاعده در فوت با طلاق متفاوت است؛ در طلاق قبل از نزدیکی، نصف مهریه تعلق می گیرد، اما در صورت فوت، همچنان نصف مهریه به قوت خود باقی است. این تمایز قانونی، از حقوق زوجه حتی در شرایطی که امکان معاشرت زناشویی فراهم نشده باشد، حمایت می کند.

مطالبه مهریه توسط زن دوم (یا چند همسر) پس از فوت شوهر

در صورتی که متوفی دارای دو یا چند همسر دائمی باشد، تمامی همسران حق مطالبه مهریه خود را از ترکه متوفی خواهند داشت. هیچ یک از آن ها بر دیگری ارجحیت ندارد و هر کدام به طور مستقل می توانند مهریه خود را مطالبه کنند. اگر ترکه متوفی برای پرداخت مهریه تمامی همسران کافی باشد، هر یک تمام مهریه خود را دریافت خواهند کرد. در غیر این صورت و در صورت عدم کفایت ترکه، مهریه به نسبت طلب هر یک از همسران و از محل ترکه موجود، میان آن ها تقسیم می شود. همچنین، همانطور که پیش تر اشاره شد، همسران دائم علاوه بر مهریه، از سهم الارث معین خود نیز بهره مند خواهند شد، اما همسران موقت فقط حق مطالبه مهریه را دارند.

نحوه محاسبه ارزش مهریه پس از فوت شوهر

محاسبه ارزش مهریه، به خصوص در شرایط تورمی و نوسانات اقتصادی، یکی از پیچیده ترین و مهم ترین جنبه های مطالبه مهریه پس از فوت همسر است. مبنای محاسبه بسته به نوع مهریه (سکه، وجه نقد یا مال غیرمنقول) متفاوت است.

مبنای محاسبه ارزش مهریه (سکه، وجه نقد، مال غیرمنقول)

1. مهریه سکه: مهریه سکه (مانند سکه تمام بهار آزادی) باید به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود. منظور از نرخ روز، نرخ سکه در زمان پرداخت مهریه است، نه زمان عقد یا زمان فوت متوفی. این موضوع بر اساس شاخص بانک مرکزی و با توجه به آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور و رویه های قضایی تثبیت شده است. این امر به دلیل حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان و در مواجهه با تورم است.

2. مهریه وجه نقد: اگر مهریه به صورت وجه نقد تعیین شده باشد و از زمان تعیین تا زمان مطالبه و پرداخت، تغییر فاحشی در ارزش پول ایجاد شده باشد، مهریه بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی تعدیل و محاسبه می شود تا ارزش واقعی آن حفظ گردد.

3. مهریه مال غیرمنقول یا معین: اگر مهریه شامل مال معینی مانند خانه، زمین، یا حتی یک جلد کلام الله مجید باشد، همان مال معین باید به زوجه تسلیم شود. در صورتی که مال معین وجود نداشته باشد یا تسلیم آن ممکن نباشد (مثلاً تلف شده باشد)، ارزش روز آن مال در زمان مطالبه مبنای پرداخت قرار می گیرد.

مثال عملی برای محاسبه مهریه سکه

فرض کنید مهریه زنی ۱۰۰ عدد سکه تمام بهار آزادی در زمان عقد (مثلاً سال ۱۳۹۰) تعیین شده است. شوهر در سال ۱۴۰۲ فوت می کند و زن در سال ۱۴۰۳ اقدام به مطالبه مهریه خود می نماید. برای محاسبه ارزش مهریه، به شرح زیر عمل می شود:

• گام اول: استعلام نرخ روز سکه در زمان مطالبه و پرداخت (مثلاً نرخ هر سکه در سال ۱۴۰۳، ۴۰ میلیون تومان باشد).
• گام دوم: محاسبه کل مبلغ مهریه بر اساس نرخ روز: ۱۰۰ سکه × ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (چهار میلیارد تومان).
• گام سوم: این مبلغ از محل ترکه متوفی پرداخت خواهد شد.

این مثال نشان می دهد که چگونه نوسانات قیمت سکه می تواند تأثیر چشمگیری بر ارزش نهایی مهریه داشته باشد و تأکید می کند که محاسبه به نرخ روز پرداخت، برای حفظ حقوق زوجه حیاتی است.

مراحل قانونی مطالبه مهریه پس از فوت همسر

مطالبه مهریه پس از فوت همسر، نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است که می تواند از دو مسیر اصلی اجرای ثبت اسناد یا دادگاه خانواده پیگیری شود. انتخاب مسیر مناسب به شرایط پرونده و وجود ترکه متوفی بستگی دارد.

اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد

اگر سند ازدواج به صورت رسمی تنظیم شده باشد، زوجه می تواند برای مطالبه مهریه خود از طریق اجرای ثبت اسناد اقدام کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر دادگاه است، به شرطی که متوفی دارای اموال مشخص و قابل توقیف باشد.

1. شرایط: وجود سند رسمی ازدواج.
2. مراحل:
   • مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زوجه با در دست داشتن سند ازدواج و گواهی فوت همسر به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه می کند.
   • درخواست صدور اجراییه: سردفتر، پس از بررسی مدارک، اجراییه مهریه را صادر می کند.
   • ابلاغ به وراث: اجراییه به وراث متوفی ابلاغ می شود و به آن ها مهلت ۱۰ روزه داده می شود تا مهریه را پرداخت کنند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهند.
   • توقیف ترکه متوفی: در صورت عدم اقدام وراث در مهلت مقرر، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال متوفی (ترکه) را از اداره اجرای ثبت بدهد. این اموال شامل حساب های بانکی، املاک، خودرو و سایر دارایی های قابل توقیف می شود.

مزایا: سرعت بالاتر، عدم نیاز به پرداخت هزینه دادرسی اولیه بالا (فقط نیم عشر اجرایی و هزینه های اندک ثبتی)، تخصصی بودن فرآیند.
محدودیت ها: اگر ترکه متوفی مشخص و قابل توقیف نباشد، یا وراث اموال را منتقل کرده باشند، اجرای ثبت ممکن است به بن بست برسد و نیاز به مراجعه به دادگاه باشد.

اقدام از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت امکان پذیر نباشد (مثلاً به دلیل عدم وجود ترکه مشخص یا انتقال اموال) یا زوجه ترجیح دهد مستقیماً از طریق دادگاه اقدام کند، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه نماید.

1. شرایط: عدم امکان مطالبه از ثبت، یا انتخاب مستقیم دادگاه.
2. مراحل:
   • تنظیم و تقدیم دادخواست: زوجه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را به طرفیت وراث متوفی (پس از اخذ گواهی انحصار وراثت) تنظیم و تقدیم دادگاه خانواده می کند.
   • رسیدگی قضایی: دادگاه پس از تشکیل جلسات رسیدگی، ادله طرفین را بررسی و در صورت اثبات حقانیت زوجه، حکم به پرداخت مهریه از محل ترکه متوفی صادر می کند.
   • اجرای حکم: پس از قطعیت حکم، زوجه می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگستری، برای توقیف و فروش اموال متوفی و دریافت مهریه اقدام کند.

نکات مهم:

* گواهی انحصار وراثت: پیش از هر اقدامی در دادگاه، اخذ گواهی انحصار وراثت الزامی است تا تمامی وراث مشخص شوند و دادخواست به طرفیت آن ها تنظیم گردد.

* هزینه های دادرسی: مطالبه مهریه در دادگاه مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است که بر اساس میزان مهریه تعیین می شود. در صورت عدم تمکن مالی، زوجه می تواند درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی دهد.

* توقیف اموال: در حین رسیدگی در دادگاه، زوجه می تواند با ارائه درخواست تأمین خواسته، اقدام به توقیف اموال متوفی نماید تا از نقل و انتقال آن ها توسط وراث جلوگیری شود.

مدارک ضروری برای مطالبه

برای مطالبه مهریه زن بعد از فوت همسر، ارائه مدارک زیر ضروری است:

• اصل سند ازدواج رسمی (یا رونوشت آن).
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه.
• اصل گواهی فوت شوهر.
• اصل گواهی انحصار وراثت (که اسامی تمامی وراث متوفی را مشخص می کند).
• هرگونه مدرک دال بر دارایی های متوفی (مانند سند ملک، مشخصات حساب بانکی، مدارک خودرو) جهت تسهیل در توقیف اموال.

چالش ها و نکات حقوقی تکمیلی

مطالبه مهریه پس از فوت همسر، می تواند با چالش ها و نکات حقوقی خاصی همراه باشد که آگاهی از آن ها برای حفظ حقوق زوجه و وراث متوفی اهمیت فراوانی دارد. این موارد، اغلب منجر به سردرگمی می شوند و نیاز به توضیح تخصصی دارند.

عدم کفایت ترکه متوفی برای پرداخت تمام مهریه

یکی از مهم ترین چالش ها، زمانی رخ می دهد که ترکه متوفی برای پرداخت تمام مهریه کافی نباشد. در این شرایط، زوجه تنها به میزان دارایی های موجود در ترکه متوفی می تواند مهریه خود را دریافت کند. همانطور که پیشتر اشاره شد، وراث متوفی شخصاً مسئول بدهی های متوفی نیستند و لذا نمی توان مازاد مهریه را از اموال شخصی آن ها مطالبه کرد. این وضعیت، لزوم آگاهی زوجین از وضعیت مالی یکدیگر در زمان عقد را پررنگ تر می کند، زیرا در صورت عدم کفاف ترکه، زوجه با محدودیتی در مطالبه کامل مهریه خود مواجه خواهد شد.

آیا امکان مطالبه مهریه از پدر شوهر یا سایر بستگان وجود دارد؟

به طور کلی، پاسخ به این سوال منفی است. هیچ یک از بستگان شوهر (مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر شوهر) از اموال شخصی خود، مسئولیتی در قبال پرداخت مهریه زوجه ندارند. مهریه دینی است بر ذمه شوهر و فقط از اموال او قابل پرداخت است.

اما یک استثناء مهم وجود دارد: اگر پس از فوت شوهر، او از پدر یا مادر خود (یا هر فرد دیگری) ارث ببرد، این سهم الارث به عنوان بخشی از ترکه متوفی (شوهر) محسوب می شود. در این صورت، زوجه می تواند مهریه خود را از محل این سهم الارارثی که به شوهر متوفی تعلق گرفته، مطالبه کند. این وضعیت معمولاً پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد و نیازمند مشاوره و پیگیری متخصصانه است.

مهریه و تداخل آن با سایر حقوق مالی زن پس از فوت شوهر

مهریه تنها حق مالی زن پس از فوت شوهر نیست. حقوق دیگری نیز وجود دارد که باید از مهریه تفکیک شود:

سهم الارث

زن دائم، علاوه بر مهریه، مستحق سهم الارث از اموال همسر متوفی خود نیز هست. سهم الارث زوجه در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از کل ترکه (اعم از منقول و غیرمنقول) و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از کل ترکه است. نکته مهم این است که پرداخت مهریه مقدم بر تقسیم ارث است و مانع از دریافت سهم الارث زن نمی شود؛ یعنی ابتدا مهریه از ترکه خارج می شود و سپس مابقی ترکه بین وراث (از جمله زن) تقسیم می گردد.

نفقه

حق نفقه زن پس از فوت شوهر، تنها در ایام عده وفات (چهار ماه و ده روز) به قوت خود باقی است، مشروط بر آنکه زن در زمان حیات شوهر، ناشزه نبوده باشد. این نفقه نیز بر عهده ترکه متوفی است و مطابق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، برعهده ورثه متوفی قرار می گیرد. اما این حق تفاوت اساسی با مهریه دارد و جداگانه قابل مطالبه است.

اجرت المثل ایام زوجیت

زن می تواند پس از فوت همسر نیز اجرت المثل ایام زوجیت را مطالبه کند. این حق مربوط به کارهایی است که زن در طول زندگی مشترک انجام داده و ثابت شود که قصد تبرع (مجانی انجام دادن) نداشته است. این مطالبه نیز باید به طرفیت وراث و از محل ترکه صورت گیرد و با مهریه متفاوت است. ماده ۳۳۶ قانون مدنی و تبصره آن این حق را برای زوجه به رسمیت می شناسد.

استرداد جهیزیه

جهیزیه، که توسط زن به منزل مشترک آورده می شود، از اموال شخصی او محسوب می شود و متعلق به شوهر یا ترکه او نیست. بنابراین، زن یا وراث او (در صورت فوت زن) حق استرداد جهیزیه را دارند و این امر ربطی به مهریه یا ارث ندارد. برای استرداد جهیزیه، معمولاً لیست جهیزیه و شهادت شهود نیاز است.

فوت زوجه قبل از مطالبه مهریه

اگر زوجه قبل از آنکه مهریه خود را مطالبه یا دریافت کند، فوت کند، حق مهریه او به ورثه زوجه منتقل می شود. در این حالت، ورثه زن متوفی (مانند فرزندان، پدر و مادر او) می توانند مهریه را از ترکه شوهر متوفی (یا شوهر زنده) مطالبه کنند. این نکته برخلاف تصور برخی افراد است که معتقدند با فوت زن، حق مهریه ساقط می شود. در واقع، مهریه یک حق مالی است که پس از فوت صاحب آن، به ورثه اش منتقل می گردد.

اهمیت مشاوره حقوقی متخصص

پیچیدگی های حقوقی مربوط به مهریه و ارث، به ویژه پس از فوت همسر، فراتر از اطلاعات عمومی است. هر پرونده ویژگی های خاص خود را دارد و نیازمند بررسی دقیق اسناد، قوانین و رویه های قضایی است.

در این شرایط، مشاوره حقوقی با یک وکیل متخصص خانواده یا ارث امری حیاتی است. یک وکیل مجرب می تواند:

• زوجه را در مورد حقوق واقعی او، نحوه محاسبه مهریه، و مسیرهای قانونی مناسب (اجرای ثبت یا دادگاه) راهنمایی کند.
• وراث متوفی را از حدود مسئولیت های قانونی شان آگاه سازد و از تحمیل بدهی های اضافی به آن ها جلوگیری کند.
• در جمع آوری مدارک لازم، تنظیم صحیح دادخواست ها، و پیگیری مؤثر پرونده در مراجع قضایی کمک شایانی نماید.
• با ارائه راهکارهای حقوقی مبتکرانه، از تضییع وقت و هزینه جلوگیری کرده و شانس موفقیت در پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

حفظ حقوق مالی در چنین شرایطی، بدون یاری گرفتن از دانش و تجربه حقوقی متخصصان، ممکن است به نتایج نامطلوب و حتی تضییع حقوق منجر شود. لذا، توصیه اکید می شود که در همان مراحل ابتدایی، از مشاوره حقوقی بهره مند شوید.

نتیجه گیری

مهریه زن بعد از فوت همسر به عهده ترکه اوست. این بدان معناست که مهریه یک دین ممتاز بر ذمه متوفی است که باید پیش از تقسیم ارث و سایر دیون (به جز هزینه های کفن و دفن) از محل اموال باقی مانده از او پرداخت شود و وراث به صورت شخصی مسئولیتی در قبال پرداخت آن از دارایی های خود ندارند. مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی یا دادگاه خانواده امکان پذیر است و شرایطی نظیر نوع عقد و نزدیکی نیز در تعیین میزان آن مؤثر خواهد بود.

آگاهی از این اصول حقوقی، به ویژه در خصوص نحوه محاسبه ارزش مهریه (به نرخ روز)، اولویت آن نسبت به سایر حقوق مالی زن و همچنین چالش های احتمالی مانند عدم کفایت ترکه، برای حفظ حقوق زوجه و شفاف سازی مسئولیت وراث از اهمیت بالایی برخوردار است. در نهایت، با توجه به پیچیدگی های ذاتی پرونده های ارث و مهریه، استفاده از مشاوره وکلای متخصص برای اطمینان از احقاق کامل حقوق قانونی و پیشگیری از هرگونه خطا، بسیار ضروری است.