مراحل گرفتن طلاق توافقی

طلاق توافقی فرآیندی است که در آن زوجین با رضایت کامل و متقابل، برای پایان دادن به زندگی مشترک و تعیین تکلیف تمامی حقوق مالی و غیرمالی به توافق می رسند. این روش به دلیل کاهش تنش و سرعت بیشتر در مقایسه با سایر انواع طلاق، مورد توجه قرار می گیرد. آگاهی از مراحل قانونی طلاق توافقی برای زوجینی که قصد جدایی دارند، حیاتی است تا بتوانند این مسیر را با کمترین چالش و به صورت آگاهانه طی کنند.

در ادامه این مقاله، به بررسی جامع و گام به گام مراحل کامل گرفتن طلاق توافقی در سال ۱۴۰۴ خواهیم پرداخت. این راهنمای تخصصی، از آغاز مسیر یعنی مشاوره اجباری تا ثبت نهایی طلاق در دفترخانه، تمامی ابعاد حقوقی، شرایط، مدارک لازم، مدت زمان و هزینه های مربوطه را تشریح می کند تا مخاطبان به عنوان مرجعی قابل اعتماد، از اطلاعات دقیق و به روز برخوردار شوند و تصمیمات صحیح و آگاهانه ای در این فرآیند حساس اتخاذ نمایند.

طلاق توافقی چیست و چه تفاوتی با سایر انواع طلاق دارد؟

طلاق توافقی، همان طور که از نامش پیداست، به نوعی از طلاق اطلاق می شود که در آن زوج و زوجه با میل و اراده آزاد، تصمیم به پایان دادن به زندگی مشترک خود گرفته و در خصوص تمامی مسائل مرتبط با جدایی، از جمله حقوق مالی و غیرمالی، به توافق کامل دست می یابند. این توافق شامل مواردی نظیر مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، اجرت المثل، جهیزیه و حتی نحوه ملاقات با فرزندان می شود. دادگاه خانواده، پس از احراز صحت و اراده واقعی زوجین برای طلاق و توافقات حاصله، نسبت به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام می نماید.

تفاوت های کلیدی طلاق توافقی با سایر انواع طلاق، عمدتاً در منشأ درخواست، روند رسیدگی و تأثیر آن بر زمان و هزینه ها نهفته است:

1. طلاق از سوی زوج: در این نوع طلاق، مرد حق طلاق را دارد و می تواند با پرداخت تمامی حقوق مالی زوجه، او را طلاق دهد. این فرآیند ممکن است زمان بر باشد، زیرا زوجه می تواند نسبت به حقوق خود در دادگاه اعتراض کند و نیاز به تعیین تکلیف تمامی موارد توسط دادگاه است.
2. طلاق از سوی زوجه: زن تنها در صورتی می تواند درخواست طلاق دهد که دلایل موجه قانونی (مانند عسر و حرج، عدم پرداخت نفقه، سوءمعاشرت زوج، جنون زوج، شروط دوازده گانه عقدنامه و غیره) را به اثبات برساند. اثبات این دلایل اغلب پیچیده، زمان بر و نیازمند دادرسی طولانی است و ممکن است با مقاومت زوج همراه باشد.

در مقابل، طلاق توافقی به دلیل وجود اراده مشترک و توافق قبلی بر تمامی جزئیات، مزایای قابل توجهی دارد:

• سرعت بیشتر: با توجه به عدم وجود اختلاف بین طرفین، پرونده با سرعت بیشتری در دادگاه رسیدگی و حکم صادر می شود.
• کاهش تنش و درگیری: زوجین به جای ورود به یک فرآیند خصمانه قضایی، با همکاری یکدیگر و بر پایه توافق، جدایی را مدیریت می کنند که به کاهش آسیب های روحی و روانی برای خود و فرزندان (در صورت وجود) منجر می شود.
• کاهش هزینه ها: هرچند هزینه هایی نظیر حق الوکاله (در صورت استخدام وکیل) و دادرسی وجود دارد، اما معمولاً این هزینه ها کمتر از طلاق های یک طرفه است که ممکن است به دلیل طولانی شدن پرونده، تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی، افزایش یابد.
• انعطاف پذیری در توافقات: زوجین می توانند با توجه به شرایط خاص خود، در مورد جزئیات مهریه، نفقه، حضانت و سایر موارد به صورت کاملاً منعطف و خارج از چارچوب های سخت گیرانه قانونی (تا حدی که خلاف شرع و قانون نباشد) توافق کنند.

شرایط لازم برای طلاق توافقی در سال ۱۴۰۴

مبنای اصلی طلاق توافقی، همان گونه که از نامش پیداست، وجود توافق جامع و کامل بین زوجین است. برای اینکه دادگاه درخواست طلاق توافقی را بپذیرد و گواهی عدم امکان سازش را صادر کند، احراز چند شرط اساسی ضروری است. این شرایط در واقع ستون فقرات فرآیند طلاق توافقی را تشکیل می دهند و عدم وجود هر یک از آن ها می تواند مانع از پیشرفت پرونده شود:

1. رضایت قطعی و متقابل زوجین: اصلی ترین شرط، اراده آزاد و رضایت کامل هر دو طرف برای جدایی است. این رضایت باید تا لحظه ثبت نهایی طلاق در محضر حفظ شود. در صورتی که هر یک از زوجین در هر مرحله ای از تصمیم خود منصرف شود، امکان ادامه فرآیند طلاق توافقی از بین خواهد رفت.
2. توافق جامع و کامل بر تمامی حقوق: زوجین باید در مورد تمامی حقوق مالی و غیرمالی خود و فرزندان مشترک (در صورت وجود) به توافق قطعی و روشن برسند. این موارد شامل:
   • مهریه: نحوه پرداخت (بذل، ابراء، تقسیط، عندالمطالبه، عندالاستطاعه)، میزان و زمان پرداخت.
   • نفقه: نفقه ایام عده (در صورت تعلق)، نفقه معوقه زوجه و همچنین نفقه فرزندان (تعیین مبلغ و شیوه پرداخت).
   • حضانت فرزندان: تعیین مسئولیت نگهداری و تربیت فرزندان (حضانت) و همچنین زمان بندی و نحوه ملاقات والدینی که حضانت با آن ها نیست.
   • اجرت المثل: تعیین تکلیف اجرت المثل ایام زوجیت (مطالبه یا بخشش).
   • جهیزیه: نحوه استرداد یا تعیین تکلیف جهیزیه.
   • اموال مشترک: تقسیم یا تعیین تکلیف سایر اموال مشترکی که ممکن است طی زندگی مشترک کسب شده باشد.

   اهمیت تنظیم یک توافق نامه دقیق و جامع در این مرحله بسیار بالاست. این توافق نامه باید به صورت مکتوب و با جزئیات کامل تنظیم شود تا هیچ ابهامی برای آینده باقی نماند و مورد تأیید دادگاه قرار گیرد.

3. عدم وجود موانع قانونی خاص: برخی شرایط خاص ممکن است روند طلاق توافقی را تغییر دهد یا به تعویق بیندازد، هرچند به طور کامل مانع نمی شود. مهم ترین این موارد، بارداری زوجه است. در صورت بارداری، طلاق به محض صدور گواهی عدم امکان سازش در دادگاه، ثبت می شود اما صیغه طلاق در دفترخانه تا زمان وضع حمل جاری نمی گردد. همچنین، احراز عدم بارداری (یا بارداری) از شرایط الزامی صدور گواهی عدم امکان سازش است.

توجه به این نکات و اطمینان از حصول تمامی شرایط فوق الذکر، برای طی کردن یک فرآیند طلاق توافقی روان و بدون دردسر، ضروری است.

مراحل گام به گام طلاق توافقی: از تصمیم تا جدایی رسمی

فرآیند مراحل گرفتن طلاق توافقی، علی رغم ماهیت دوستانه، نیازمند رعایت سلسله مراتبی از تشریفات قانونی است. شناخت دقیق این مراحل، به زوجین کمک می کند تا این دوره حساس را با آمادگی کامل و بدون سردرگمی سپری کنند. در ادامه، گام های اصلی این فرآیند تشریح می شود:

گام اول: ثبت نام در سامانه تصمیم و گذراندن جلسات مشاوره اجباری

مطابق ماده ۲۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، کلیه زوجین متقاضی طلاق (اعم از توافقی یا یک طرفه) مکلف به گذراندن جلسات مشاوره خانواده هستند. این اقدام با هدف کاهش آمار طلاق و تلاش برای سازش زوجین صورت می گیرد.

1. نحوه ثبت نام: زوجین باید ابتدا به سامانه نوبت دهی مداخله در طلاق بهزیستی کشور به آدرس zaman.behzisti.net مراجعه کرده و اطلاعات هویتی و مشخصات خود را ثبت نمایند. پس از ثبت نام، یک مرکز غربالگری (مراکز مشاوره مورد تأیید بهزیستی) توسط سامانه تعیین می شود.
2. مدت زمان و تعداد جلسات مشاوره: زوجین باید در جلسات مشاوره ای که توسط مرکز غربالگری تعیین می شود، شرکت کنند. این جلسات معمولاً شامل حداقل ۵ جلسه است که در مدت تقریبی ۴۵ روز برگزار می گردد. هدف از این جلسات، بررسی ریشه های اختلاف، تلاش برای حل مشکلات و در صورت عدم امکان سازش، کمک به زوجین برای رسیدن به توافقات بهتر و کاهش آسیب های جدایی است.
3. دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق: در پایان جلسات مشاوره، چنانچه مشاوران به این نتیجه برسند که امکان ادامه زندگی مشترک برای زوجین وجود ندارد و اصرار بر طلاق پایدار است، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود. این گواهی برای مراحل بعدی و ثبت دادخواست طلاق، الزامی است.

برخی رویه ها در شهرهای بزرگ مانند تهران، این امکان را فراهم آورده اند که با مراجعه به وکیل، مراحل مشاوره اجباری بهزیستی با رویکردهای خاص و تسریع در روند طی شود، اما به طور کلی، اصل الزام به مشاوره همچنان پابرجاست.

گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات قضایی

پس از دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، گام بعدی، تنظیم و ثبت دادخواست است:

1. مدارک مورد نیاز: زوجین (یا وکلایشان) باید با در دست داشتن مدارک زیر به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند:
   • اصل عقدنامه (یا رونوشت آن)
   • اصل شناسنامه زوج و زوجه
   • اصل کارت ملی زوج و زوجه
   • کد ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضاییه)
   • گواهی عدم انصراف از طلاق (دریافت شده از سامانه تصمیم)
   • توافق نامه کتبی زوجین در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی (مهریه، نفقه، حضانت و…)
2. نکات مهم در تنظیم توافق نامه: توافق نامه باید با دقت و وضوح کامل تنظیم شود و تمامی جزئیات مربوط به حقوق طرفین را در بر گیرد. این توافق نامه مبنای صدور رأی دادگاه خواهد بود.
3. نقش کد ثنا: داشتن کد ثنا برای هر دو طرف (یا وکلای آن ها) الزامی است، زیرا کلیه ابلاغیه های قضایی، از جمله وقت رسیدگی، از طریق این سامانه ارسال می شود.

گام سوم: تعیین وقت رسیدگی در دادگاه خانواده

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و نوبت رسیدگی تعیین می گردد:

• اطلاع رسانی: زمان و شعبه رسیدگی از طریق سامانه ثنا و پیامک به اطلاع زوجین یا وکلای آن ها خواهد رسید.
• مدت زمان تقریبی: بسته به حجم پرونده ها در هر شهر و شعبه، ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا وقت رسیدگی تعیین شود.

گام چهارم: حضور در دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش

در تاریخ و زمان مقرر، زوجین یا وکلایشان باید در دادگاه حاضر شوند:

1. روند رسیدگی: قاضی دادگاه خانواده، توافقات زوجین را بررسی می کند تا از عدم مغایرت آن ها با شرع و قانون اطمینان حاصل نماید. در صورت لزوم، ممکن است سؤالاتی از طرفین پرسیده شود.
2. احراز عدم بارداری زوجه: این مرحله یکی از مهم ترین بخش ها در دادگاه است. احراز عدم بارداری زوجه به یکی از سه طریق زیر انجام می شود:
   

   احراز عدم بارداری زوجه

   • آزمایش عدم بارداری: زوجه با مراجعه به آزمایشگاه های معتبر، گواهی عدم بارداری را دریافت و به دادگاه ارائه می کند. این آزمایش باید معتبر و به روز باشد.
   • گواهی بکارت: برای زوجات غیر مدخوله (باکره)، گواهی پزشکی قانونی مبنی بر بکارت، نیاز به آزمایش بارداری را مرتفع می کند و دادگاه بر اساس آن اقدام می نماید.
   • اقرار زوجه: در مواردی که زوجه یائسه باشد یا به عدم بارداری خود اقرار کند، دادگاه ممکن است بدون نیاز به آزمایش، این اقرار را بپذیرد. در صورت بارداری نیز، این موضوع در گواهی عدم امکان سازش قید خواهد شد.
3. نقش واحد داوری: در برخی رویه های دادگاه، پرونده به واحد داوری ارجاع داده می شود. این داوری ممکن است صرفاً تشریفاتی باشد و یا داوران تلاش واقعی برای سازش زوجین انجام دهند. در طلاق توافقی، غالباً نقش داوری کمتر از طلاق های یک طرفه است و بیشتر جنبه تأیید توافقات را دارد.
4. صدور گواهی عدم امکان سازش: در نهایت، پس از احراز تمامی شرایط و تأیید توافقات، دادگاه مبادرت به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید. این گواهی، مجوز رسمی برای ثبت طلاق در دفترخانه است.

گام پنجم: ثبت رسمی طلاق در دفترخانه (محضر)

آخرین گام، ثبت طلاق در یکی از دفاتر رسمی طلاق (محضر) است:

1. مدت اعتبار گواهی: گواهی عدم امکان سازش دارای مدت اعتبار ۳ ماه از تاریخ قطعیت آن است. اگر در این مدت، طلاق در دفترخانه ثبت نشود، گواهی از اعتبار ساقط شده و زوجین باید مجدداً فرآیند را از ابتدا طی کنند. البته با ترفندهای قانونی می توان این مدت را تا ۶ ماه نیز افزایش داد، به این صورت که یکی از زوجین در سه ماه اول اقدام به ثبت اولیه در دفترخانه کند و سپس سه ماه دیگر مهلت برای ثبت نهایی وجود خواهد داشت.
2. مدارک لازم برای محضر: برای ثبت طلاق در دفترخانه، مدارک زیر مورد نیاز است:
   • گواهی عدم امکان سازش (قطعی شده)
   • اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین
   • گواهی عدم بارداری (یا گواهی بکارت برای زوجات غیر مدخوله)
3. شرایط فقهی ثبت طلاق: از شرایط شرعی ثبت طلاق، عدم عادت ماهانه زوجه در زمان اجرای صیغه طلاق است. همچنین، حضور دو شاهد مرد برای ثبت طلاق الزامی است.
4. بخشنامه جدید دفاتر طلاق (۱۴۰۲): مطابق بخشنامه جدید قوه قضائیه که از اردیبهشت ۱۴۰۲ لازم الاجرا شده است، وکالت نامه وکیل دادگستری صرفاً برای مراحل دادگاه و اخذ رأی معتبر است. برای ثبت طلاق در محضر، وکیل نیاز به وکالت نامه اداری و کاری رسمی از موکل خود دارد و صرف وکالت دادگستری کفایت نمی کند. این نکته برای زوجینی که با وکیل کار می کنند، اهمیت بالایی دارد.
5. تحویل طلاق نامه و تغییرات شناسنامه: پس از اجرای صیغه طلاق و ثبت رسمی آن، طلاق نامه به زوجه تحویل داده شده و شناسنامه های زوجین مهر طلاق می خورد.

نقش وکیل در فرآیند طلاق توافقی

با اینکه فرآیند طلاق توافقی مبتنی بر رضایت و همکاری زوجین است، اما پیچیدگی های حقوقی و مراحل اداری آن می تواند برای افراد عادی دشوار باشد. در این میان، نقش وکیل متخصص طلاق بسیار پررنگ و کمک کننده است و مزایای متعددی را به همراه دارد:

1. سرعت بخشیدن به فرآیند: وکلای متخصص با اشراف کامل بر رویه های قضایی و اداری، می توانند مراحل را با سرعت و دقت بیشتری پیگیری کنند. این امر به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، که امکان استفاده از برخی رویه های خاص برای تسریع در روند (مانند دور زدن جلسات مشاوره اجباری در برخی موارد با ارائه دادخواست یک طرفه و تبدیل آن به توافقی) وجود دارد، مشهود است.
2. کاهش استرس و تنش: حضور وکیل، بار روانی پیگیری پرونده را از دوش زوجین برمی دارد. وکیل می تواند به جای موکلین در اکثر جلسات حضور یابد و از رویارویی مستقیم و احتمالی تنش زا جلوگیری کند.
3. تنظیم دقیق توافقات: یکی از مهم ترین خدمات وکیل، تنظیم توافق نامه جامع و حقوقی است که تمامی جوانب مالی و غیرمالی را پوشش دهد و از بروز اختلافات آتی جلوگیری کند. وکیل با تجربه می تواند نکات حقوقی را که ممکن است از دید زوجین پنهان بماند، در توافق نامه لحاظ کند.
4. عدم نیاز به حضور زوجین: در بسیاری از موارد و با اعطای وکالت نامه جامع به وکیل، نیاز به حضور فیزیکی زوجین در دادگاه و حتی در برخی مراحل ثبت در دفترخانه به حداقل می رسد. این امر برای افرادی که در خارج از کشور زندگی می کنند یا امکان حضور منظم در مراجع قضایی را ندارند، یک مزیت بزرگ محسوب می شود.

آیا یک وکیل می تواند نماینده هر دو طرف باشد؟ بر اساس اصول اخلاق حرفه ای و قوانین وکالت، یک وکیل نمی تواند به طور همزمان وکالت هر دو طرف (زوج و زوجه) را در یک پرونده طلاق توافقی بر عهده بگیرد، چرا که ممکن است تضاد منافع ایجاد شود. بنابراین، یا هر یک از زوجین باید وکیل جداگانه داشته باشند، یا یک نفر وکیل بگیرد و طرف دیگر شخصاً در دادگاه حاضر شود.

طلاق توافقی با وکالت طلاق (حق طلاق) چیست؟ در این حالت، زوجه از همسر خود (زوج) وکالت نامه رسمی و بلاعزل برای طلاق خود (غالباً به صورت توافقی) دریافت کرده است. این وکالت نامه به زن این اختیار را می دهد که در صورت بروز اختلاف، خود اقدام به ثبت طلاق کند. حتی در این شرایط نیز، رعایت تمامی مراحل قانونی و اخذ گواهی عدم امکان سازش از دادگاه الزامی است و زن باید با وکیل خود مراحل را پیش ببرد. در این وضعیت، زن یک وکیل برای خود و یک وکیل (مع الواسطه) برای همسر خود انتخاب می کند تا فرآیند طلاق توافقی را به نمایندگی از هر دو طرف پیش ببرد.

هزینه و حق الوکاله وکیل: حق الوکاله وکیل برای طلاق توافقی، بسته به شهر، تجربه وکیل، و پیچیدگی پرونده می تواند متفاوت باشد. این هزینه شامل ثبت دادخواست، پیگیری در دادگاه، جلسات مشاوره (در صورت لزوم)، و ثبت نهایی در محضر می شود. شفافیت در تعیین هزینه ها از سوی وکیل، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مراحل طلاق توافقی بدون وکیل: نکات و چالش ها

بسیاری از زوجین به دلایل مختلف از جمله کاهش هزینه ها یا تمایل به مدیریت مستقیم پرونده، ممکن است تصمیم بگیرند که فرآیند طلاق توافقی بدون وکیل را طی کنند. این امر از نظر قانونی کاملاً امکان پذیر است، اما چالش ها و نکات خاص خود را دارد که آگاهی از آن ها برای زوجین ضروری است.

آیا امکان انجام طلاق بدون وکیل وجود دارد؟ بله، زوجین می توانند تمامی مراحل طلاق توافقی را شخصاً و بدون کمک وکیل انجام دهند. در این حالت، هر دو نفر باید فعالانه در تمامی جلسات مشاوره، دادگاه و دفترخانه حضور یابند و خود مسئول پیگیری پرونده باشند.

چالش های اصلی طلاق توافقی بدون وکیل:

1. وقت گیر بودن: فرآیند طلاق شامل مراجعه به چندین مرجع (سامانه تصمیم، مراکز مشاوره، دفاتر خدمات قضایی، دادگاه خانواده، آزمایشگاه، دفترخانه) است. حضور در تمامی این مراجع و پیگیری نوبت ها و زمان بندی ها، زمان زیادی از زوجین خواهد گرفت که ممکن است با وظایف شغلی و شخصی آن ها تداخل داشته باشد.
2. پیچیدگی های اداری و قانونی: سیستم قضایی دارای اصطلاحات و تشریفات خاص خود است. تنظیم صحیح دادخواست، نوشتن توافق نامه با جزئیات حقوقی دقیق، و درک رویه های مختلف دادگاه ها می تواند برای افراد بدون دانش حقوقی، بسیار پیچیده باشد. یک اشتباه کوچک در تنظیم مدارک یا عدم رعایت رویه ها، می تواند منجر به رد دادخواست، تأخیر در پرونده یا حتی تضییع حقوق یکی از طرفین شود.
3. احتمال اشتباه: عدم آگاهی از آخرین بخشنامه ها، تغییرات قانونی و تفاوت رویه دادگاه ها در شهرهای مختلف، خطر بروز اشتباه را افزایش می دهد. به عنوان مثال، عدم اطلاع از بخشنامه جدید دفاتر طلاق (۱۴۰۲) در خصوص لزوم وکالت نامه اداری برای وکیل در محضر، می تواند مشکل ساز باشد.
4. فشار روانی: طلاق به خودی خود یک فرآیند پراسترس است. پیگیری امور اداری و قضایی در این شرایط، فشار روانی مضاعفی را بر زوجین وارد می کند که می تواند بر تصمیمات آن ها تأثیر منفی بگذارد.

بسیاری از افراد تصور می کنند که طلاق توافقی به معنای سادگی و سرعت مطلق است، در حالی که رعایت دقیق قوانین و رویه ها برای موفقیت آمیز بودن آن ضروری است.

راهنمایی های عملی برای زوجین بدون وکیل:

• مطالعه و تحقیق کافی: قبل از هر اقدامی، اطلاعات کامل و به روز در مورد تمامی مراحل و الزامات قانونی کسب کنید.
• تنظیم دقیق توافق نامه: زمان کافی را برای مذاکره و رسیدن به توافقات جامع و روشن در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی اختصاص دهید. حتی می توانید از نمونه توافق نامه های موجود استفاده کرده و آن را با شرایط خود انطباق دهید.
• ثبت نام در سامانه ثنا: حتماً هر دو نفر در سامانه ثنا ثبت نام کنند تا از تمامی ابلاغیه ها و روند پرونده مطلع شوند.
• صبر و پیگیری مداوم: برای طی این مسیر به صبر و پیگیری مستمر نیاز خواهید داشت.

مدت زمان طلاق توافقی: چقدر طول می کشد؟

یکی از اصلی ترین دغدغه های زوجین متقاضی طلاق توافقی، مدت زمان به طول انجامیدن این فرآیند است. مدت زمان طلاق توافقی به عوامل متعددی بستگی دارد و می تواند در شهرهای مختلف و بسته به اینکه زوجین با وکیل اقدام می کنند یا بدون وکیل، متغیر باشد.

مدت زمان با وکیل:

در صورتی که زوجین از طریق وکلای مجرب اقدام کنند، سرعت فرآیند به طور قابل توجهی افزایش می یابد. وکلای متخصص با آشنایی کامل به رویه های قضایی و اداری و با استفاده از روش های قانونی (همچون تبدیل درخواست طلاق یک طرفه به توافقی در برخی شهرها)، می توانند پرونده را با سرعت بیشتری به سرانجام برسانند.

• در شهرهایی مانند تهران، مدت زمان صدور گواهی عدم امکان سازش با وکیل، معمولاً بین ۱ تا ۴ هفته کاری تخمین زده می شود. در موارد خاص و با پیگیری فشرده، حتی امکان اتمام کار در کمتر از یک هفته نیز وجود دارد.
• وکیل می تواند با تنظیم دقیق توافقات و ارائه مدارک کامل، از بروز تأخیرهای ناشی از نقایص پرونده جلوگیری کند و نیاز به حضور مکرر زوجین در مراجع قضایی را به حداقل برساند.

مدت زمان بدون وکیل:

در صورتی که زوجین شخصاً و بدون وکیل اقدام به طلاق توافقی نمایند، فرآیند معمولاً طولانی تر خواهد بود. دلیل اصلی این امر، الزام به گذراندن کامل جلسات مشاوره اجباری در سامانه تصمیم است.

• از زمان ثبت نام در سامانه تصمیم تا دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، حداقل ۴۵ روز زمان نیاز است (۵ جلسه مشاوره).
• پس از آن، مراحل ثبت دادخواست، تعیین وقت دادگاه، حضور در دادگاه و سایر تشریفات نیز به این زمان اضافه می شود. بنابراین، در بهترین حالت، فرآیند طلاق توافقی بدون وکیل ممکن است ۲ تا ۳ ماه به طول بینجامد.

عوامل مؤثر بر طولانی شدن فرآیند:

• تعداد درخواست ها و حجم کار دادگاه ها: در شهرهای پرجمعیت مانند تهران، حجم بالای پرونده ها می تواند به طور طبیعی زمان رسیدگی را افزایش دهد.
• پشیمانی یکی از طرفین: اگر هر یک از زوجین در طول فرآیند، از طلاق توافقی منصرف شود، پرونده متوقف شده و باید مجدداً مراحل را از ابتدا طی کرد یا به طلاق یک طرفه تغییر رویه داد که خود زمان بر است.
• عدم هماهنگی زوجین: عدم حضور به موقع در جلسات، تأخیر در ارائه مدارک یا عدم توافق بر جزئیات می تواند باعث طولانی شدن پرونده شود.
• نقص مدارک: وجود هرگونه نقص در مدارک یا توافق نامه، می تواند باعث ارجاع پرونده و تأخیر در صدور حکم شود.

ترفند قانونی برای تمدید اعتبار رأی دادگاه:

همان طور که پیشتر ذکر شد، گواهی عدم امکان سازش صادره از دادگاه، ۳ ماه اعتبار دارد. در صورتی که زوجین نتوانند در این مدت طلاق را ثبت کنند، این گواهی باطل می شود. اما یک راهکار قانونی برای تمدید این مدت تا ۶ ماه وجود دارد: اگر یکی از زوجین در مهلت ۳ ماهه اولیه به دفترخانه مراجعه کرده و ثبت اولیه طلاق را انجام دهد، سه ماه دیگر برای ثبت نهایی فرصت خواهد داشت. این ترفند به زوجین زمان بیشتری برای تصمیم گیری یا رفع مشکلات احتمالی می دهد.

هزینه های طلاق توافقی: برآورد کامل

هزینه طلاق توافقی، برخلاف تصور برخی، تنها به حق الوکاله وکیل محدود نمی شود و شامل چندین آیتم مختلف است که زوجین باید از آن ها آگاه باشند. این هزینه ها بسته به شهر، پیچیدگی پرونده و انتخاب روش (با وکیل یا بدون وکیل) متفاوت خواهد بود.

۱. هزینه های دولتی و اداری:

• ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی: این هزینه شامل ثبت اولیه دادخواست و سایر اوراق قضایی می شود که مبلغ مشخصی توسط قوه قضائیه تعیین می گردد.
• جلسات مشاوره در سامانه تصمیم: در حال حاضر، هزینه هر جلسه مشاوره برای هر یک از زوجین مبلغی حدود 52 هزار تومان است که باید قبل از شروع جلسات پرداخت شود. با احتساب حداقل ۵ جلسه مشاوره، این بخش از هزینه ها مشخص خواهد بود.
• آزمایش عدم بارداری/بکارت: هزینه این آزمایشات که برای احراز عدم بارداری زوجه (یا بکارت) الزامی است، بسته به آزمایشگاه یا مرکز پزشکی قانونی متفاوت است.
• ثبت طلاق در دفترخانه (محضر): سردفتر طلاق بابت اجرای صیغه طلاق و ثبت رسمی آن، طبق تعرفه مصوب، هزینه ای را دریافت می کند. این هزینه مستقل از هزینه های دادگاه است.
• هزینه های جانبی: شامل کپی مدارک، تمبر باطل کردن، و سایر موارد کوچک اداری.

۲. حق الوکاله وکیل (در صورت استخدام وکیل):

این بخش، معمولاً اصلی ترین جزء هزینه های طلاق توافقی است. حق الوکاله وکیل برای طلاق توافقی، ثابت نیست و به عوامل زیر بستگی دارد:

• شهر محل اقامه دعوی: حق الوکاله وکلا در شهرهای بزرگ مانند تهران و کرج، ممکن است بیشتر از شهرهای کوچک تر باشد.
• تجربه و شهرت وکیل: وکلای باتجربه و متخصص در امور خانواده، معمولاً حق الوکاله بالاتری دریافت می کنند.
• خدمات ارائه شده: بسته به اینکه وکیل چه میزان از فرآیند را بر عهده بگیرد (فقط دادگاه یا شامل مشاوره و محضر نیز باشد)، هزینه متغیر خواهد بود.
• پیچیدگی توافقات: اگر توافقات زوجین در خصوص مهریه، حضانت و سایر موارد، پیچیدگی های خاصی داشته باشد، ممکن است حق الوکاله نیز افزایش یابد.

در حال حاضر، حق الوکاله برای هر وکیل در پرونده طلاق توافقی می تواند مبلغی در حدود ۸ تا ۱۵ میلیون تومان باشد که در صورت استفاده از دو وکیل (یکی برای زوج و یکی برای زوجه)، این مبلغ دو برابر خواهد شد. معمولاً نیمی از حق الوکاله در ابتدای کار و نیم دیگر پس از صدور رأی قطعی دادگاه دریافت می شود.

جدول تفکیکی برآورد هزینه ها (برآوردی تقریبی برای سال ۱۴۰۴):

عنوان هزینه	توضیحات	برآورد تقریبی (ریال)
ثبت دادخواست	در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی	۵۰۰,۰۰۰ – ۱,۰۰۰,۰۰۰
جلسات مشاوره	۵ جلسه برای هر نفر (هزینه هر جلسه ۵۲,۰۰۰ تومان)	۵۲۰,۰۰۰ (برای دو نفر)
آزمایش عدم بارداری/بکارت	بسته به آزمایشگاه/مرکز	۱,۰۰۰,۰۰۰ – ۳,۰۰۰,۰۰۰
ثبت طلاق در محضر	حق الثبت دفترخانه رسمی طلاق	۲,۰۰۰,۰۰۰ – ۴,۰۰۰,۰۰۰
حق الوکاله وکیل (برای دو وکیل)	بسته به شهر و تجربه وکیل	۱۶,۰۰۰,۰۰۰ – ۳۰,۰۰۰,۰۰۰
مجموع تقریبی (با وکیل)		۲۰,۰۰۰,۰۰۰ – ۳۸,۰۰۰,۰۰۰ (و بالاتر)
مجموع تقریبی (بدون وکیل)	بدون احتساب حق الوکاله وکیل	۴,۰۰۰,۰۰۰ – ۸,۰۰۰,۰۰۰

این ارقام صرفاً برآوردی تقریبی هستند و ممکن است با توجه به تغییر تعرفه ها یا شرایط خاص پرونده، متفاوت باشند. توصیه می شود قبل از هر اقدامی، با مراجع مربوطه و وکیل خود مشورت نمایید.

توافقات مالی و غیرمالی کلیدی در طلاق توافقی

یکی از ارکان اصلی طلاق توافقی، رسیدن به توافقات جامع و روشن در خصوص تمامی حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی پس از جدایی است. این توافقات، مبنای صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه خواهد بود و از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.

مهریه

مهریه، از مهم ترین توافقات مالی در طلاق توافقی است. نحوه تعیین تکلیف آن می تواند حالت های مختلفی داشته باشد:

• بذل (بخشش) یا ابراء: زوجه می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را به زوج ببخشد یا ذمه او را از پرداخت آن مبری کند. این بخشش می تواند در قبال طلاق باشد (طلاق خلع) یا به صورت مستقل.
• تقسیط یا پرداخت یکجا: در صورت توافق بر پرداخت مهریه، زوجین می توانند بر پرداخت یکجا یا تقسیط آن توافق کنند. در این حالت، شرایط و اقساط می بایست به وضوح در توافق نامه ذکر شود.
• عندالمطالبه/عندالاستطاعه: زوجین می توانند توافق کنند که مهریه به صورت عندالمطالبه (به محض مطالبه زوجه) یا عندالاستطاعه (به شرط توانایی مالی زوج) باشد.
• تهاتر مهریه با اموال دیگر: امکان توافق بر تهاتر (معاوضه) تمام یا بخشی از مهریه با اموال دیگر نظیر ملک، خودرو، سهام یا سایر دارایی ها وجود دارد.
• تأثیر پشیمانی بر مهریه بذل شده: در طلاق خلع، اگر زوجه در ایام عده (در صورت عدم بکارت یا یائسگی) از بخشش مهریه خود پشیمان شود، می تواند به مهریه بذل شده رجوع کند و در این صورت، نوع طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و زوج نیز حق رجوع به زوجیت را خواهد داشت.

نفقه

تعیین تکلیف نفقه نیز از جمله توافقات ضروری است:

• نفقه ایام عده: برای زوجه غیرباکره و غیر یائسه، نفقه ایام عده (سه طهر) به او تعلق می گیرد مگر اینکه در توافق نامه آن را اسقاط کرده باشد.
• نفقه معوقه: زوجین باید در مورد نفقه معوقه زوجه در دوران زندگی مشترک به توافق برسند که آیا مطالبه می شود یا بخشیده می گردد.
• نفقه فرزندان: تعیین مبلغ نفقه فرزندان و نحوه پرداخت آن (مثلاً توسط پدر به صورت ماهانه) از نکات مهم است. این مبلغ باید با در نظر گرفتن نیازهای فرزند و توانایی مالی والدین تعیین شود.

حضانت و ملاقات فرزندان

در صورت وجود فرزند مشترک، توافق بر حضانت و ملاقات فرزندان اهمیت ویژه ای دارد:

• توافق بر حضانت: زوجین می توانند در مورد اینکه حضانت فرزندان (چه زیر ۷ سال و چه بالای ۷ سال) با کدام یک از والدین باشد، توافق کنند. این توافق بر اساس مصلحت طفل خواهد بود.
• زمان بندی و نحوه ملاقات: والدینی که حضانت فرزند با آن ها نیست، حق ملاقات دارند. تعیین زمان، مکان و نحوه ملاقات (مثلاً روزهای خاصی در هفته/ماه) باید به روشنی در توافق نامه قید شود.
• اجازه خروج از کشور برای فرزند: در صورت توافق، می توان در خصوص اجازه خروج فرزند از کشور نیز تعیین تکلیف کرد.
• قابلیت تغییر توافق حضانت: توافقات مربوط به حضانت، برخلاف برخی دیگر از توافقات، دائمی نیست و در صورت تغییر شرایط و به تشخیص دادگاه مبنی بر مصلحت طفل، قابل تغییر خواهد بود.

اجرت المثل و جهیزیه

• اجرت المثل: زوجه می تواند اجرت المثل ایام زوجیت (مبلغی در ازای کارهایی که در منزل زوج انجام داده و عرفاً دارای اجرت است) را مطالبه کند یا آن را ببخشد.
• جهیزیه: نحوه استرداد جهیزیه (لیست جهیزیه و اقلام موجود) یا توافق بر بخشش آن از دیگر موارد قابل توافق است.

سایر توافقات

زوجین می توانند در مورد سایر مسائل از جمله استرداد هدایای دوران نامزدی و عقد، یا تقسیم اموال مشترکی که به صورت صریح در موارد بالا ذکر نشده است، نیز توافق کنند.

یک توافق نامه کامل و دقیق، نه تنها فرآیند طلاق را تسهیل می کند، بلکه از بروز اختلافات و طرح دعاوی آتی جلوگیری کرده و آرامش خاطر بیشتری برای هر دو طرف به ارمغان می آورد.

پشیمانی از طلاق توافقی: عواقب و راهکارها

یکی از نگرانی های رایج در فرآیند طلاق توافقی، امکان پشیمانی یکی از طرفین قبل از ثبت نهایی طلاق است. شناخت عواقب این پشیمانی و راهکارهای قانونی موجود، برای زوجین بسیار حائز اهمیت است.

امکان پشیمانی تا قبل از ثبت در محضر:

به طور کلی، تا زمانی که صیغه طلاق به صورت رسمی در دفترخانه ثبت نشده باشد، هر یک از زوجین (چه زوج و چه زوجه) می توانند از طلاق توافقی منصرف شوند. حتی اگر گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه صادر شده باشد، اما طلاق در محضر به ثبت نرسیده باشد، پشیمانی یکی از طرفین می تواند منجر به توقف فرآیند شود. در این صورت، گواهی عدم امکان سازش پس از انقضای مهلت سه ماهه (یا شش ماهه با ترفندهای قانونی تمدید) از اعتبار ساقط شده و پرونده مختومه می گردد.

تأثیر پشیمانی بر توافقات مالی (بازگشت مهریه بذل شده):

در طلاق توافقی، معمولاً زن در ازای طلاق، تمام یا قسمتی از مهریه خود را به شوهر می بخشد که اصطلاحاً به آن بذل مهریه می گویند. این نوع طلاق را طلاق خلع می نامند که طلاقی بائن محسوب می شود؛ یعنی مرد در ایام عده حق رجوع به زن را ندارد. اما در شرایط خاص، زوجه می تواند از بخشش مهریه خود پشیمان شود:

• مفهوم رجوع به بذل در ایام عده: اگر زوجه باکره نباشد و یائسه هم نباشد، در طول ایام عده (سه طهر) می تواند به آنچه بذل کرده (مهریه بخشیده شده) رجوع کند. در این صورت، طلاق از نوع بائن خلع به رجعی تبدیل می شود. با تبدیل شدن طلاق به رجعی، مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند و می تواند با رجوع به زوجیت، زندگی مشترک را از سر گیرد و طلاق باطل می شود. این حق رجوع به بذل فقط برای زوجه و در ایام عده طلاق خلع امکان پذیر است.
• اگر پشیمانی زوج اتفاق بیفتد: اگر زوج از طلاق توافقی منصرف شود، دیگر زوجه ملزم به اجرای توافقات (از جمله بخشش مهریه) نخواهد بود و توافقات قبلی نیز از درجه اعتبار ساقط می شود.

اقدامات لازم در صورت پشیمانی یکی از طرفین:

در صورتی که یکی از زوجین پشیمان شود، اقدامات زیر باید صورت گیرد:

1. قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش: اگر پشیمانی قبل از صدور گواهی از سوی دادگاه باشد، کافی است که طرف منصرف، عدم تمایل خود به طلاق توافقی را به دادگاه اعلام کند. پرونده متوقف شده و مختومه می گردد.
2. بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش و قبل از ثبت در محضر: در این حالت نیز، طرف منصرف می تواند عدم حضور خود را در دفترخانه اعلام کند. با عدم حضور یکی از طرفین (و یا عدم ارائه وکالت نامه معتبر برای ثبت)، صیغه طلاق جاری نشده و پس از پایان مهلت قانونی، گواهی عدم امکان سازش از اعتبار ساقط می گردد.
3. رجوع به بذل توسط زوجه در ایام عده: اگر زوجه در ایام عده از بخشش مهریه خود پشیمان شود، باید با مراجعه به دفترخانه ای که قرار است طلاق در آن ثبت شود، یا به دادگاه خانواده، مراتب رجوع به بذل خود را اعلام کند.

بنابراین، پایداری توافق و رضایت زوجین تا مرحله نهایی ثبت طلاق در محضر، کلید موفقیت در فرآیند طلاق توافقی است. هرگونه انصراف، می تواند مسیر را تغییر داده و پیچیدگی هایی را ایجاد کند.

سهمیه بندی ثبت طلاق در دفاتر رسمی

از سال ۱۳۹۸، با هدف مدیریت و نظارت دقیق تر بر آمار طلاق و همچنین جلوگیری از تخلفات احتمالی، قوه قضائیه اقدام به سهمیه بندی ثبت طلاق در دفاتر رسمی کرده است. این سهمیه بندی به این معناست که هر دفترخانه طلاق در هر استان، مجاز به ثبت تعداد محدودی طلاق در طول سال است.

اهمیت سهمیه بندی:

• نظارت بر عملکرد دفاتر: این سیستم به قوه قضائیه اجازه می دهد تا نظارت بهتری بر عملکرد دفاتر طلاق داشته باشد و از ثبت غیرقانونی یا خارج از ضوابط طلاق جلوگیری کند. لازم به ذکر است که هر سردفتری که بدون رأی دادگاه اقدام به ثبت طلاق کند، برای همیشه از شغل سردفتری محروم خواهد شد.
• مدیریت آمار طلاق: با تعیین سهمیه، تا حدی امکان کنترل و تحلیل آمار طلاق در مناطق مختلف فراهم می شود.
• جلوگیری از سودجویی: این بخشنامه می تواند تا حدی از سوءاستفاده های احتمالی برخی دفاتر که ممکن است به بهانه سرعت بخشیدن به کار، مبالغ بیشتری از زوجین دریافت کنند، جلوگیری نماید.

تأثیر سهمیه بندی بر زوجین:

این سهمیه بندی به خصوص در اواخر سال (فصل پرکار دفاتر) و در شهرهای پرجمعیت، ممکن است چالش هایی را برای زوجین ایجاد کند. ممکن است با پر شدن سهمیه یک دفترخانه، زوجین مجبور شوند به دفترخانه دیگری مراجعه کنند یا منتظر بمانند که این امر می تواند باعث تأخیر در ثبت نهایی طلاق شود.

برای سهولت کار، قوه قضائیه سامانه ای را برای یافتن نزدیک ترین دفترخانه طلاق و اطلاع از ظرفیت آن ها فراهم کرده است. زوجین می توانند از طریق این سامانه، دفترخانه مناسب خود را در هر کجای کشور پیدا کنند.

نتیجه گیری

مراحل گرفتن طلاق توافقی، هرچند بر پایه رضایت و تفاهم زوجین استوار است، اما همچنان نیازمند طی کردن یک فرآیند حقوقی و اداری مشخص و دقیق است. از ثبت نام در سامانه تصمیم و گذراندن جلسات مشاوره اجباری، تا تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، حضور در دادگاه و اخذ گواهی عدم امکان سازش، و نهایتاً ثبت رسمی طلاق در دفترخانه، هر گام دارای جزئیات و الزامات خاص خود است.

آگاهی از شرایط لازم، مدت زمان و هزینه های مربوطه، و همچنین جزئیات توافقات مالی و غیرمالی از قبیل مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و اجرت المثل، برای زوجینی که در این مسیر گام برمی دارند، ضروری است. پشیمانی از طلاق توافقی تا قبل از ثبت در محضر امکان پذیر بوده و می تواند بر روند و توافقات قبلی تأثیر بگذارد.

استفاده از خدمات وکیل متخصص، می تواند سرعت و دقت این فرآیند را به شکل قابل توجهی افزایش داده و با کاهش فشار روانی و پیچیدگی های حقوقی، تجربه جدایی را برای زوجین تسهیل نماید. این راهنمای جامع تلاش کرد تا تمامی ابعاد مربوط به طلاق توافقی در سال ۱۴۰۴ را به زبانی روشن و تخصصی تبیین کند تا افراد با دانش کافی و اطمینان خاطر، تصمیمات مهم زندگی خود را اتخاذ نمایند.