فرم دادخواست تامین دلیل

فرم دادخواست تامین دلیل ابزاری قانونی است که به متقاضیان امکان می دهد پیش از طرح دعوای اصلی یا در جریان آن، از دلایل و مدارک خود صورت برداری کرده و آن ها را در برابر خطر زوال یا تغییر حفظ کنند. این اقدام برای جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص در آینده حیاتی است.

در نظام حقوقی، ادله اثبات دعوا ستون فقرات هر پرونده قضایی را تشکیل می دهند و بار اثبات ادعا، طبق قاعده فقهی البینه علی المدعی، بر دوش مدعی است. با این حال، گاهی اوقات این دلایل ارزشمند، ممکن است به دلایل مختلفی مانند فرسایش زمان، حوادث غیرمترقبه یا حتی اقدامات طرف مقابل، در معرض از بین رفتن، تغییر یا دشواری دسترسی قرار گیرند. در چنین شرایطی، قانونگذار نهاد تامین دلیل را پیش بینی کرده است تا اشخاص ذی نفع بتوانند با استفاده از این ابزار حقوقی، وضعیت فعلی دلایل خود را مستندسازی کرده و از آن ها برای دفاع از حقوق آتی خود محافظت نمایند. این مقاله به صورت جامع و تخصصی به بررسی تمامی ابعاد فرم دادخواست تامین دلیل، از تعریف و مبانی قانونی آن گرفته تا نحوه تنظیم، ثبت و ارائه نمونه های کاربردی، خواهد پرداخت تا خوانندگان با درک کاملی از این نهاد حقوقی، بتوانند به نحو صحیح از آن بهره برداری کنند.

دادخواست تامین دلیل چیست؟ (تعریف حقوقی و مبانی قانونی)

دادخواست تامین دلیل، سند حقوقی است که به موجب آن، شخص ذی نفع از مرجع قضایی تقاضا می کند تا از دلایل و مدارک وی که در معرض زوال یا تغییر قرار دارند، صورت برداری و ملاحظه به عمل آید. این اقدام به منظور حفظ وضعیت موجود ادله و استفاده از آن ها در دعاوی احتمالی آینده صورت می گیرد. هدف اصلی، مستندسازی دقیق و رسمی شرایط فعلی یک موضوع یا مدرک است.

مفهوم جامع تامین دلیل

تامین دلیل در اصطلاح حقوقی به معنای ملاحظه و صورت برداری از دلایل و مدارک دعوا توسط مرجع قضایی است. این ملاحظه و صورت برداری می تواند شامل ابعاد مختلفی باشد؛ از مشاهده فیزیکی یک محل و ثبت وضعیت آن، تا استماع شهادت شهود یا بررسی اسناد و مدارک خاص. نکته کلیدی این است که در تامین دلیل، هدف صرفاً ثبت وضعیت موجود است و مرجع رسیدگی کننده وارد ماهیت دعوا یا اثبات حقانیت نمی شود. به عبارت دیگر، قاضی در مقام تامین دلیل، تنها نقش یک ناظر و مستندساز را ایفا می کند تا شواهد و قرائن پیش از آنکه غیرقابل استفاده شوند، به صورت رسمی ثبت گردند. این اقدام، پشتوانه مهمی برای طرح دعوای اصلی در آینده خواهد بود.

مبانی قانونی تامین دلیل

مبانی قانونی دادخواست تامین دلیل عمدتاً در قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه مواد 149 و 152، یافت می شود. این مواد چهارچوب حقوقی لازم برای درخواست و اجرای تامین دلیل را فراهم می کنند:

• ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی: «در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از شورای حل اختلاف درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از اینگونه دلایل است.» این ماده به صراحت هدف و دامنه تامین دلیل را تبیین می کند و مرجع اصلی آن را شورای حل اختلاف قرار می دهد.
• ماده 152 قانون آیین دادرسی مدنی: «هر کس که احتمال دهد در آینده برای اثبات ادعای خود، ارائه دلایلی برای او متعذر یا دشوار خواهد شد، می تواند از دادگاه تامین آن ها را درخواست نماید.» این ماده نیز امکان درخواست تامین دلیل را از دادگاه عمومی حقوقی پیش بینی می کند و دامنه شمول آن کمی وسیع تر از ماده 149 به نظر می رسد، هرچند که در عمل تفکیک صلاحیت بین شورا و دادگاه بر اساس میزان و نوع فوریت و پیچیدگی موضوع صورت می گیرد.

ارتباط و تفاوت بین این دو ماده در مرجع صالح برای رسیدگی است. ماده 149 به شورای حل اختلاف اشاره دارد که عمدتاً برای موارد ساده تر و غیرمالی با ارزش کمتر، یا زمانی که نیاز به اقدامات کارشناسی پیچیده نیست، صلاحیت دارد. در حالی که ماده 152 به دادگاه عمومی حقوقی ارجاع می دهد که برای موارد پیچیده تر، نیاز به کارشناسی های تخصصی تر، یا زمانی که دعوای اصلی در دادگاه مطرح است، مناسب تر است.

ماهیت حقوقی تامین دلیل

تامین دلیل از نظر ماهیت حقوقی یک اقدام احتیاطی و غیرماهوی است. این بدان معناست که:

• اقدام احتیاطی: تامین دلیل جنبه پیشگیرانه دارد و برای حفظ وضعیتی است که بیم زوال آن می رود. درخواست کننده می خواهد از از بین رفتن، تغییر یا دستکاری دلایل پیش از طرح دعوای اصلی جلوگیری کند.
• غیرماهوی: ماهیت تامین دلیل به گونه ای است که مرجع قضایی در جریان رسیدگی به آن، وارد ماهیت اصلی اختلاف یا دعوا نمی شود. قاضی در این مرحله حکمی مبنی بر اثبات یا رد حق صادر نمی کند، بلکه صرفاً به صورت برداری و ملاحظه دلایل می پردازد. این اقدام به خودی خود نه حقی ایجاد می کند و نه تکلیفی بر عهده کسی می گذارد، بلکه صرفاً یک مدرک رسمی را برای استفاده احتمالی در آینده فراهم می کند.

هدف اصلی از این ماهیت، تضمین این است که دلایل موجود در زمان نیاز، قابل دسترسی و استناد باشند، بدون اینکه پیشاپیش بر سر ماهیت اصلی دعوا قضاوتی صورت گیرد.

اهمیت و کاربرد دادخواست تامین دلیل (چرا و چه زمانی؟)

تامین دلیل یکی از ابزارهای حیاتی در نظام حقوقی است که به افراد این امکان را می دهد تا از حقوق خود در برابر وقایعی که منجر به زوال یا تغییر ادله می شود، محافظت کنند. اهمیت این نهاد حقوقی زمانی آشکار می شود که متوجه می شویم بسیاری از دعاوی ممکن است به دلیل عدم وجود یا از بین رفتن شواهد کلیدی با شکست مواجه شوند.

حفظ ادله در برابر زوال، تغییر یا از بین رفتن

اصلی ترین دلیل برای تقدیم دادخواست تامین دلیل، جلوگیری از زوال، تغییر یا از بین رفتن دلایل و مدارکی است که می تواند در یک دعوای احتمالی آینده، سرنوشت ساز باشد. این دلایل می توانند ماهیت های گوناگونی داشته باشند:

• خسارت های فیزیکی: در مواردی مانند تصادفات رانندگی، ترکیدگی لوله آب، تخریب بخشی از ساختمان، یا آتش سوزی، لازم است وضعیت خسارت دیده قبل از هرگونه تعمیر یا تغییر، توسط کارشناس یا مرجع قضایی ثبت و مستند شود.
• شهادت شهود: اگر شاهدی وجود دارد که ممکن است در آینده به دلیل بیماری، سفر طولانی مدت، فوت، یا حتی فراموشی، نتواند شهادت خود را ارائه دهد، می توان از مرجع قضایی درخواست استماع شهادت او را به عنوان تامین دلیل کرد.
• تغییرات محیطی یا موضوعی: در دعاوی مربوط به مرزهای ملک، حقوق آب و زمین، یا حتی وضعیت یک کالا که ممکن است فاسد شود یا تغییر کیفیت دهد، مستندسازی وضعیت فعلی بسیار مهم است.
• اسناد و مدارک: اگر بیم آن می رود که اسناد مهمی مانند دفاتر تجاری، قراردادها، یا مکاتبات در معرض نابودی یا کتمان قرار گیرند، تامین دلیل می تواند به صورت برداری یا تهیه کپی رسمی از آن ها کمک کند.

استفاده به موقع از دادخواست تامین دلیل، می تواند تفاوت بین اثبات حق و تضییع آن در دعاوی آتی باشد؛ این اقدام، چراغی روشن در مسیر احقاق حق در تاریکی ابهامات آینده است.

مستندسازی وضعیت موجود برای جلوگیری از انکار آتی

تامین دلیل به خواهان این امکان را می دهد که وضعیت موجود یک شی، محل یا رویداد را به صورت رسمی و قضایی مستند کند. این مستندسازی می تواند از انکار آتی وضعیت توسط طرف مقابل جلوگیری کند. به عنوان مثال:

• وضعیت یک ملک: قبل از آغاز عملیات تخریب، بازسازی یا تعمیرات اساسی، می توان از وضعیت فعلی ملک (مانند ترک ها، فرسودگی ها، یا سازه موجود) تامین دلیل کرد تا در آینده در صورت بروز اختلاف در مورد مسئولیت خسارت یا کیفیت کار، سندی معتبر در دست باشد.
• کیفیت کالای تحویل شده: در اختلافات مربوط به معاملات کالا، اگر کالای تحویل شده دارای عیب یا نقص باشد، می توان قبل از استفاده یا تغییر وضعیت کالا، از طریق تامین دلیل، وضعیت کیفیت آن را توسط کارشناس ثبت کرد.
• اثبات تصرف: در دعاوی خلع ید یا تصرف عدوانی، گاهی لازم است وضعیت تصرف فعلی یک زمین یا ملک به صورت رسمی مستند شود.

آمادگی برای طرح دعوا در آینده

دادخواست تامین دلیل به خواهان کمک می کند تا پیش از طرح دعوای اصلی، ادله و مدارک لازم را جمع آوری و مستند نماید. این اقدام باعث می شود که خواهان با آمادگی و مستندات قوی تری اقدام به طرح دعوا کند و احتمال موفقیت در پرونده اصلی را افزایش دهد. به عنوان مثال، در صورتی که فردی قصد طرح دعوای مطالبه خسارت را دارد، می تواند ابتدا از طریق تامین دلیل، میزان و نوع خسارت را توسط کارشناس رسمی ثبت کند و سپس با استناد به آن گزارش کارشناسی، دعوای مطالبه خسارت را اقامه نماید.

موارد خاص قانونی

در برخی قوانین خاص نیز مواردی پیش بینی شده است که تامین دلیل به عنوان یک اقدام ضروری تلقی می گردد. اگرچه این موارد ممکن است کمتر رایج باشند، اما آگاهی از آن ها برای حقوقدانان حائز اهمیت است. برای مثال، در قانون دریایی ایران، در خصوص اثبات خسارات وارده به کشتی ها یا محموله ها، ممکن است تامین دلیل به صورت فوری و با رعایت تشریفات خاص انجام شود.

مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست تامین دلیل کجاست؟

تعیین مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست تامین دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا اشتباه در این زمینه می تواند منجر به رد دادخواست و اتلاف وقت و هزینه شود. صلاحیت مرجع رسیدگی کننده عمدتاً بر اساس ماهیت دعوا و محل وقوع موضوع تامین دلیل تعیین می شود.

صلاحیت شورای حل اختلاف

شورای حل اختلاف، مرجع اصلی برای رسیدگی به بسیاری از درخواست های تامین دلیل است. طبق ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، اشخاص ذی نفع می توانند درخواست تامین دلیل خود را به این شورا ارائه دهند. صلاحیت شورای حل اختلاف در این زمینه معمولاً شامل موارد زیر است:

• دعاوی غیرمالی با ارزش کمتر: بسیاری از تامین دلیل ها ماهیت غیرمالی دارند یا به دعاوی مالی با سقف مشخص (که هرساله تغییر می کند) مربوط می شوند.
• تامین دلیل های ساده تر: مواردی که نیاز به کارشناسی های بسیار تخصصی و پیچیده ندارند و صرفاً ملاحظه و صورت برداری از یک وضعیت مشخص کافی است.
• عدم طرح دعوای اصلی در دادگاه: در صورتی که هنوز دعوای اصلی در دادگاه مطرح نشده باشد، شورای حل اختلاف می تواند مرجع صالح باشد.

مثلاً، تامین دلیل برای وضعیت یک ملک اجاره ای در زمان تخلیه، یا ثبت خسارت جزئی وارده به یک وسیله نقلیه پس از تصادف که نیاز به تعمیر فوری دارد، می تواند در شورای حل اختلاف مطرح شود.

صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی

در برخی موارد، دادگاه عمومی حقوقی مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست تامین دلیل خواهد بود. این موارد عبارتند از:

• دعاوی پیچیده تر و با ارزش بالاتر: زمانی که موضوع تامین دلیل پیچیدگی های فنی، مالی یا حقوقی بالایی دارد و نیاز به کارشناسی های تخصصی و عمیق از سوی کارشناسان رسمی دادگستری است.
• وجود دعوای اصلی در دادگاه: اگر دعوای اصلی مرتبط با تامین دلیل، قبلاً در دادگاه عمومی حقوقی مطرح شده باشد، درخواست تامین دلیل نیز باید به همان دادگاه ارائه شود.
• نیاز به اقدامات قضایی خاص: در مواردی که تامین دلیل نیازمند دستورات قضایی پیچیده تر یا ورود به حریم خصوصی افراد باشد، دادگاه عمومی حقوقی صلاحیت بیشتری دارد.

به عنوان مثال، تامین دلیل در مورد نقشه هوایی یک زمین، یا بررسی تخصصی سازه یک ساختمان بزرگ که در معرض ریزش قرار دارد، معمولاً در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی قرار می گیرد.

ملاک تعیین مرجع صالح

ملاک اصلی برای تعیین مرجع صالح، ابتدا محل وقوع موضوع تامین دلیل است. یعنی دادگاهی یا شورای حل اختلافی صلاحیت دارد که موضوع مورد نظر برای تامین دلیل (مانند ملک، محل حادثه، یا محل اقامت شاهد) در حوزه قضایی آن قرار گرفته باشد. در مواردی که موضوع دارای محل وقوع مشخصی نباشد، مانند استماع شهادت شهود، محل اقامت خوانده (طرف مقابل) ملاک عمل قرار می گیرد. اگر خوانده نیز مشخص نباشد یا نشانی او در دسترس نباشد، درخواست کننده می تواند به شورای حل اختلاف یا دادگاه محل اقامت خود مراجعه کند.

بنابراین، پیش از تنظیم دادخواست تامین دلیل، لازم است با دقت مرجع صالح را شناسایی کرد تا از بروز مشکلاتی نظیر رد دادخواست به دلیل عدم صلاحیت، جلوگیری شود.

نحوه تنظیم و ثبت دادخواست تامین دلیل (مراحل گام به گام)

تنظیم و ثبت دادخواست تامین دلیل نیازمند رعایت دقیق تشریفات قانونی و توجه به جزئیات است. طی کردن مراحل به صورت گام به گام، به متقاضی کمک می کند تا در کمترین زمان و با بیشترین اثربخشی، به هدف خود دست یابد.

گام اول: شناسایی دلیل و مستندات مورد نیاز

پیش از هر اقدامی، ضروری است که متقاضی به دقت «آنچه که نیاز به تامین دارد» را شناسایی کند. این مرحله شامل دو بخش کلیدی است:

1. تعیین دقیق موضوع تامین: مشخص کنید چه چیزی (ملک، خودرو، سند، شهادت شاهد، وضعیت فیزیکی یک شیء) نیاز به صورت برداری دارد. هر چه این تعریف دقیق تر باشد، نتیجه تامین دلیل نیز کارآمدتر خواهد بود.
2. تعیین علت فوریت: دلیل نیاز به تامین دلیل و خطر زوال یا تغییر آن را به روشنی مشخص کنید. آیا مدرک در حال از بین رفتن است؟ آیا شاهد در حال سفر است؟ آیا وضعیت فیزیکی موضوع در حال تغییر است؟
3. جمع آوری مدارک اولیه: هرگونه مدرک موجود (مانند عکس، فیلم، سند مالکیت، قراردادها، گزارش پلیس، فاکتورها) که می تواند ادعای شما را در دادخواست تامین دلیل تقویت کند، جمع آوری نمایید.

گام دوم: اجزای ضروری دادخواست تامین دلیل (ماده 151 ق.آ.د.م.)

ماده 151 قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت اجزای ضروری دادخواست تامین دلیل را تشریح می کند. رعایت این نکات برای پذیرش دادخواست الزامی است:

• مشخصات کامل خواهان (درخواست کننده): شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل و نشانی دقیق محل اقامت. در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل نیز باید ذکر شود.
• مشخصات کامل خوانده (طرف مقابل): در صورت امکان تعیین، مشخصات کامل طرف مقابل (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی و نشانی دقیق) نیز باید ذکر شود. اگر طرف مقابل مشخص نیست، می توان دادخواست را بدون ذکر خوانده تقدیم کرد.
• موضوع دعوای اصلی: شرح مختصری از دعوایی که تامین دلیل برای اثبات آن درخواست می شود. این بخش نشان می دهد که چرا این دلایل برای شما اهمیت دارند.
• شرح دقیق اوضاع و احوال: به تفصیل بیان کنید که چه شرایطی باعث شده است که درخواست تامین دلیل ضروری شود. دلایل فوریت و خطر زوال یا تعسر در استفاده از دلایل را مستدل شرح دهید.
• شرح نوع دلایلی که تامین آن ها درخواست می شود: دقیقاً مشخص کنید که چه اقداماتی از مرجع قضایی انتظار دارید. برای مثال:
  • معاینه محل (با ذکر نشانی دقیق).
  • کارشناسی (با ذکر موضوع دقیق کارشناسی و تخصص مورد نیاز).
  • استماع شهادت شهود (با ذکر نام و مشخصات شهود).
  • بازرسی اسناد یا دفاتر تجاری.
  • اخذ کپی یا صورت برداری از مدارک.

گام سوم: ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه تمامی دادخواست های حقوقی، از جمله دادخواست تامین دلیل، باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به مراجع قضایی ارسال شوند. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. مراجعه به دفاتر: با در دست داشتن مدارک شناسایی، مدارک اثبات ادعا و پیش نویس دادخواست تامین دلیل (که شامل اجزای ذکر شده در گام دوم است) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
2. اسکن مدارک: تمامی مدارک شما (مانند کارت ملی، اسناد مالکیت، عکس ها، فیلم ها، قراردادها) در دفتر خدمات قضایی اسکن و در سیستم بارگذاری می شود.
3. تکمیل فرم های الکترونیکی: اطلاعات دادخواست شما توسط متصدی دفتر در فرم های الکترونیکی مربوطه وارد می شود. دقت در این مرحله برای جلوگیری از اشتباهات اداری بسیار مهم است.
4. پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه دادرسی تامین دلیل (که تعرفه آن مربوط به دعاوی غیرمالی است) و سایر هزینه های مربوط به خدمات دفتر قضایی باید پرداخت شود.
5. ارسال دادخواست: پس از تکمیل تمامی مراحل، دادخواست شما به صورت الکترونیکی به مرجع صالح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی) ارسال می گردد.

انواع دادخواست تامین دلیل و نمونه های کاربردی

دادخواست تامین دلیل می تواند متناسب با شرایط و نیازهای خاص هر پرونده، اشکال مختلفی به خود بگیرد. در ادامه به بررسی رایج ترین انواع آن و ارائه نمونه های کلی خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که نمونه های قابل دانلود در قالب Word و PDF باید به صورت مجزا ارائه شوند و در اینجا فقط به محتوای متنی آن ها اشاره می شود.

فرم دادخواست تامین دلیل عادی

این نوع دادخواست برای مواردی استفاده می شود که فوریت بسیار بالایی برای تامین دلیل وجود ندارد و مرجع قضایی می تواند با رعایت تشریفات عادی، نسبت به صدور قرار و اجرای آن اقدام کند.

نمونه قابل دانلود (قالب کلی):

ریاست محترم ………………. (شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی) شهرستان ……………….
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس (در صورت وجود)]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل
دلایل و منضمات: [لیست مدارک: تصویر کارت ملی، سند مالکیت/اجاره نامه، عکس ها، استشهادیه و…]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب ………………. خواهان پرونده، مالک/مستأجر ملک/خودرو/موضوع مورد اختلاف واقع در نشانی ………………. می باشم. نظر به اینکه [شرح دقیق اوضاع و احوال که موجب درخواست تامین دلیل شده و خطر زوال یا تغییر دلیل را توضیح می دهد. مثلاً: بنا به دلایل [توضیح دلایل]، بیم آن می رود که دلیل [شرح دقیق دلیل مورد نظر، مثلاً آثار تخریب سقف، کیفیت کالای تحویل شده، شهادت شهود] پیش از طرح دعوای اصلی/رسیدگی به آن، از بین برود/تغییر کند/دسترسی به آن دشوار شود.]

لذا، مستند به ماده 149/152 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضا می شود دستور مقتضی جهت ملاحظه و صورت برداری از [توضیح اقدامات مورد درخواست، مثلاً: معاینه محل، استماع شهادت شهود، بررسی اسناد] و تامین دلیل به عمل آید تا حقوق اینجانب محفوظ بماند.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

فرم دادخواست تامین دلیل با جلب نظر کارشناس

این دادخواست زمانی کاربرد دارد که موضوع تامین دلیل نیازمند بررسی تخصصی است و تشخیص و ثبت وضعیت موجود از عهده مرجع قضایی خارج بوده و به نظر یک کارشناس رسمی نیاز دارد.

توضیح اهمیت: در حوادثی مانند تصادفات پیچیده، خسارات فنی به تجهیزات، بررسی کیفیت مصالح ساختمانی، یا تعیین میزان آلایندگی محیطی، ارجاع به کارشناس متخصص حیاتی است. گزارش کارشناس، مستندی معتبر و فنی برای دادگاه خواهد بود.

نمونه قابل دانلود (مثال: تامین دلیل خسارت خودرو در تصادف):

ریاست محترم ………………. (شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی) شهرستان ……………….
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس (در صورت وجود)]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل مطالبه خسارت با جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات: [تصویر کارت ملی، سند مالکیت خودرو، کروکی پلیس، عکس های محل تصادف و خسارت، استشهادیه (در صورت وجود)]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب خواهان، مالک خودروی [نوع خودرو و پلاک] می باشم. متاسفانه در تاریخ ………………. در اثر تصادف با خودروی [پلاک یا مشخصات طرف مقابل در صورت اطلاع] در نشانی ……………….، خودروی اینجانب دچار خسارت شدید از ناحیه [شرح خسارت] گردیده است. با توجه به اینکه [توضیح دلیل فوریت یا نیاز به تعمیر فوری] و نیاز به تعیین دقیق میزان خسارت و چگونگی وقوع حادثه با نظر کارشناسی، لذا مستنداً به ماده 149/152 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم استدعا دارد ضمن صدور قرار تامین دلیل، امر به جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [رشته کارشناسی مربوطه، مثلاً تصادفات رانندگی / فنی خودرو] جهت معاینه خودروی اینجانب و تهیه گزارش کارشناسی مبنی بر [تعیین میزان خسارت، علت حادثه، نحوه وقوع] را مبذول فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

فرم دادخواست تامین دلیل فوری (اجرا قبل از ابلاغ)

در شرایطی که خطر زوال دلیل آنقدر قریب الوقوع و جدی است که فرصت ابلاغ به طرف مقابل و تعیین وقت رسیدگی وجود ندارد، می توان درخواست تامین دلیل فوری با اجرا قبل از ابلاغ را مطرح کرد.

توضیح شرایط: در این موارد، قاضی پس از بررسی دلایل فوریت، در صورت احراز ضرورت، قرار تامین دلیل را صادر و دستور اجرای فوری آن را صادر می کند و سپس قرار و گزارش اجرا را به طرف مقابل ابلاغ می نماید. این اقدام اغلب در مواردی مانند ترکیدگی لوله آب، تخریب فوری یک سازه در معرض خطر، یا از بین رفتن سریع یک مدرک فیزیکی، کاربرد دارد.

نمونه قابل دانلود (مثال: تامین دلیل ترکیدگی لوله و خسارت فوری به ملک):

ریاست محترم ………………. (شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی) شهرستان ……………….
با سلام و احترام،<بر>
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس (در صورت وجود)]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل فوری و اجرای قرار قبل از ابلاغ با جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات: [تصویر کارت ملی، سند مالکیت/اجاره نامه، عکس و فیلم از خسارت، استشهادیه همسایگان (در صورت وجود)]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب خواهان، مالک/مستأجر ملک مسکونی به نشانی ………………. می باشم. متاسفانه در تاریخ ………………. به دلیل ترکیدگی لوله آب در [طبقه بالا/واحد همسایه/واحد خودم]، سقف و دیوارهای ملک اینجانب دچار آب گرفتگی و خسارت شدید گردیده است. [شرح دقیق فوریت: با توجه به اینکه آب گرفتگی ادامه داشته و هر لحظه بیم ریزش سقف و تخریب بیشتر وجود دارد و اینجانب مجبور به تعمیر فوری برای جلوگیری از گسترش خسارت هستم] و همچنین جهت مطالبه خسارت از مسئول آن، مستنداً به ماده 149/152 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضا می شود ضمن صدور قرار تامین دلیل فوری و دستور اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده، امر به جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [رشته کارشناسی مربوطه، مثلاً تاسیسات ساختمان / راه و ساختمان] جهت معاینه و تهیه گزارش کارشناسی مبنی بر [تعیین علت ترکیدگی لوله، میزان و نوع خسارات وارده، برآورد هزینه تعمیرات] را مبذول فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

فرم دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت

این دادخواست برای مواردی است که خسارتی وارد شده و نیاز به مستندسازی میزان و نوع آن قبل از اقدام به تعمیر یا بازسازی وجود دارد، به ویژه اگر عدم تعمیر باعث افزایش خسارت یا محدودیت در زندگی روزمره شود.

نمونه قابل دانلود (مثال: تامین دلیل جهت مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد):

ریاست محترم ………………. (شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی) شهرستان ……………….
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد با جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات: [تصویر کارت ملی، قرارداد، نامه ها یا مکاتبات، فاکتورها، عکس ها و…]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب خواهان، در تاریخ ………………. قراردادی با خوانده محترم مبنی بر [شرح موضوع قرارداد، مثلاً ساخت و تحویل آپارتمان / ارائه خدمات] منعقد نموده ام. متاسفانه خوانده محترم از انجام تعهدات خود مطابق قرارداد [شرح عدم انجام تعهد و خسارات وارده: مثلاً با تاخیر فاحش یا نقص در انجام کار] خودداری نموده است که این امر موجب ورود خسارات [توضیح نوع خسارت، مثلاً خسارت مادی و معنوی، از دست دادن سود، هزینه های اضافی] به اینجانب گردیده است. با توجه به اینکه [توضیح دلایل فوریت یا نیاز به مستندسازی سریع قبل از تغییر شرایط، مثلاً برای جلوگیری از افزایش خسارت، یا برای امکان سنجی رفع نواقص توسط شخص ثالث] و نیاز به تعیین دقیق میزان خسارات وارده با نظر کارشناسی، لذا مستنداً به ماده 149/152 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم استدعا دارد ضمن صدور قرار تامین دلیل، امر به جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [رشته کارشناسی مربوطه، مثلاً امور پیمانکاری / حسابرسی] جهت معاینه و تهیه گزارش کارشناسی مبنی بر [تعیین میزان خسارات وارده ناشی از عدم انجام تعهد] را مبذول فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

فرم دادخواست تامین دلیل از شورای حل اختلاف

این نوع دادخواست برای مواردی مناسب است که موضوع دعوا در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار می گیرد یا پیچیدگی زیادی ندارد.

نمونه قابل دانلود (مثال: تامین دلیل برای تخلیه ملک و اتمام قرارداد اجاره):

ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان ……………….
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل تخلیه ملک مورد اجاره به علت اتمام موعد قرارداد
دلایل و منضمات: [تصویر کارت ملی، اجاره نامه، اظهارنامه ابلاغ شده مبنی بر تخلیه]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب خواهان، مالک ملک مسکونی/تجاری به نشانی ………………. می باشم که به موجب اجاره نامه مورخ ………………. به مدت یک سال/ ………………. به خوانده محترم اجاره داده شده است. موعد قرارداد اجاره در تاریخ ………………. به پایان رسیده و علی رغم ابلاغ اظهارنامه به شماره ………………. و درخواست تخلیه، خوانده محترم از تخلیه ملک خودداری می ورزد. لذا مستنداً به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن شورای محترم تقاضا می شود ضمن صدور قرار تامین دلیل، نسبت به ملاحظه و صورت برداری از وضعیت ملک و تأیید اتمام مدت اجاره و عدم تخلیه توسط خوانده اقدام فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

فرم دادخواست تامین دلیل وضعیت ملک / کشت و زرع / نقشه هوایی

این نوع دادخواست معمولاً برای مستندسازی وضعیت موجود اراضی، بناها یا ویژگی های جغرافیایی خاص استفاده می شود.

نمونه قابل دانلود (مثال: تامین دلیل وضعیت بنا یا اراضی کشاورزی):

ریاست محترم ………………. (شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی) شهرستان ……………….
با سلام و احترام،
خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس]
خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی، شماره تماس (در صورت وجود)]
موضوع خواسته: تقاضای تامین دلیل وضعیت ملک/اراضی کشاورزی/نقشه هوایی با جلب نظر کارشناس
دلایل و منضمات: [تصویر کارت ملی، سند مالکیت، نقشه ثبتی، تصاویر ماهواره ای (در صورت وجود)، استشهادیه و…]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب خواهان، مالک ملک/اراضی کشاورزی به پلاک ثبتی ………………. واقع در نشانی ………………. می باشم. نظر به اینکه [شرح دقیق اوضاع و احوال که موجب درخواست تامین دلیل شده و خطر زوال یا تغییر دلیل را توضیح می دهد. مثلاً: همسایه اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز در مجاورت ملک نموده که بیم تجاوز به حریم اینجانب می رود، یا وضعیت کشت و زرع در آستانه تغییر فصلی بوده و برای اثبات میزان محصول نیاز به مستندسازی فوری است، یا برای اثبات قدمت ساخت و ساز/وضعیت موجود بنا نیاز به بررسی نقشه هوایی گذشته/حال است] و نیاز به تعیین دقیق وضعیت موجود با نظر کارشناسی، لذا مستنداً به ماده 149/152 قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم استدعا دارد ضمن صدور قرار تامین دلیل، امر به جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [رشته کارشناسی مربوطه، مثلاً نقشه برداری / کشاورزی / معماری] جهت معاینه و تهیه گزارش کارشناسی مبنی بر [تعیین دقیق حدود ملک، وضعیت ساخت و ساز، میزان محصول، بررسی نقشه های هوایی و تطبیق آن با وضعیت موجود] را مبذول فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
تاریخ
امضاء

مدارک لازم برای ثبت دادخواست تامین دلیل

برای ثبت موفقیت آمیز دادخواست تامین دلیل، ارائه مجموعه ای از مدارک شناسایی و اثباتی ضروری است. آماده سازی این مدارک پیش از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، روند ثبت را تسریع خواهد کرد. مدارک اصلی عبارتند از:

• کارت ملی خواهان: برای احراز هویت درخواست کننده.
• سند مالکیت یا قرارداد مرتبط: هرگونه سندی که رابطه خواهان با موضوع تامین دلیل را اثبات کند (مانند سند مالکیت ملک، قولنامه، اجاره نامه، سند خودرو).
• مدارک اثبات ادعا: هرگونه مدرک و مستنداتی که وقوع واقعه مورد نظر یا وجود دلیل را اثبات کند، از جمله:
  • عکس و فیلم مربوط به موضوع.
  • فاکتورها و رسیدهای خرید یا تعمیرات.
  • گزارش های پلیس (در مورد تصادفات یا حوادث).
  • نام و مشخصات شهود (در صورت درخواست استماع شهادت).
  • اظهارنامه ها یا مکاتبات قبلی.
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل): اگر دادخواست توسط وکیل تقدیم می شود، وکالت نامه رسمی وکیل.
• استشهادیه (در صورت لزوم): در برخی موارد، برای اثبات فوریت یا وقوع یک واقعه، استشهادیه شهود محلی می تواند مفید باشد.
• دلایل فوریت (برای دادخواست های فوری): مدارک یا توضیحات مستدل که نشان دهنده فوریت و خطر قریب الوقوع زوال دلیل هستند.

هزینه های مربوط به دادخواست تامین دلیل

ثبت و پیگیری دادخواست تامین دلیل مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل موارد مختلفی می شود. آگاهی از این هزینه ها به متقاضی کمک می کند تا آمادگی مالی لازم را داشته باشد:

• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس تعرفه دعاوی غیرمالی در هر سال تعیین می شود و باید هنگام ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت شود.
• حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده از وکیل): اگر متقاضی از خدمات وکیل دادگستری استفاده کند، باید حق الوکاله وکیل را نیز طبق توافق یا تعرفه های کانون وکلا پرداخت نماید.
• هزینه کارشناسی (در صورت ارجاع امر به کارشناس): در مواردی که موضوع تامین دلیل نیازمند جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، هزینه های کارشناسی نیز باید توسط درخواست کننده پرداخت شود. این هزینه بسته به نوع و پیچیدگی کارشناسی متفاوت است.
• هزینه های جانبی: این موارد می تواند شامل هزینه های مربوط به ابلاغ اوراق قضایی، هزینه های دفتری و اداری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یا هزینه های مربوط به تهیه رونوشت و کپی باشد.

لازم به ذکر است که تمامی این هزینه ها ممکن است متغیر باشند و بهتر است قبل از اقدام، از تعرفه های روز استعلام به عمل آید.

نکات مهم و کلیدی در تنظیم و پیگیری دادخواست تامین دلیل (برای اطمینان از اثربخشی)

برای اطمینان از اثربخشی دادخواست تامین دلیل و جلوگیری از هرگونه اتلاف وقت و منابع، توجه به نکات کلیدی و عملی ضروری است.

تامین دلیل با تحصیل دلیل فرق دارد

یکی از مهم ترین تمایزاتی که باید به آن توجه داشت، تفاوت تامین دلیل با تحصیل دلیل است. تامین دلیل به معنای حفظ و صورت برداری از دلایلی است که در حال حاضر وجود خارجی دارند اما بیم زوال یا تغییر آن ها می رود. در مقابل، تحصیل دلیل به معنای جمع آوری یا ایجاد دلایلی است که هنوز وجود ندارند. مراجع قضایی صرفاً در خصوص تامین دلایل موجود اقدام می کنند و درخواست تحصیل دلیل پذیرفته نخواهد شد. برای مثال، نمی توان از دادگاه درخواست کرد که برای شما شاهد پیدا کند، بلکه می توانید درخواست کنید شهادت شاهدی که وجود دارد، تامین شود.

لزوم ذکر دقیق و مستدل اوضاع و احوال فوریت

در متن دادخواست تامین دلیل، به ویژه در موارد فوری، باید اوضاع و احوال منجر به فوریت یا خطر زوال دلیل به صورت دقیق، روشن و مستدل شرح داده شود. صرف ادعای فوریت بدون بیان علت موجه، ممکن است منجر به رد درخواست شود. دلایلی مانند امکان تخریب فیزیکی، سفر شاهد، یا تغییر کیفیت کالا باید به صراحت و با ذکر جزئیات عنوان گردند.

اهمیت ذکر دقیق مشخصات طرفین و محل تامین دلیل

ذکر دقیق مشخصات خواهان، خوانده (در صورت مشخص بودن) و نشانی دقیق محل یا موضوع تامین دلیل (مانند آدرس ملک، مشخصات خودرو، یا محل اقامت شهود) برای جلوگیری از رد دادخواست و تسهیل اجرای قرار، حیاتی است. هرگونه ابهام در این اطلاعات می تواند روند رسیدگی را با مشکل مواجه کند.

مشاوره با وکیل متخصص پیش از اقدام

پیچیدگی های حقوقی و فنی مربوط به دادخواست تامین دلیل، به ویژه در موارد خاص، اهمیت مشاوره با وکیل متخصص را دوچندان می کند. یک وکیل مجرب می تواند:

• مرجع صالح را به درستی تشخیص دهد.
• متن دادخواست را به صورت صحیح و مستدل تنظیم کند.
• مدارک لازم را به درستی شناسایی کند.
• نکات کلیدی را در زمان پیگیری پرونده یادآوری کند.

ارزش اثباتی تامین دلیل در دادگاه

باید توجه داشت که گزارش تامین دلیل به خودی خود به معنای اثبات حق یا صدور رای قطعی نیست. این گزارش صرفاً یک اماره قضایی است؛ یعنی سندی معتبر است که به عنوان یکی از دلایل در کنار سایر ادله موجود در دعوای اصلی، توسط دادگاه رسیدگی کننده بررسی و ارزیابی می شود. دادگاه اصلی با توجه به محتوای گزارش، سایر مدارک، و دفاعیات طرفین، ارزش نهایی اثباتی آن را تعیین خواهد کرد. طرف مقابل دعوا نیز می تواند به محتوای گزارش تامین دلیل اعتراض کند و دادگاه مکلف به رسیدگی به این اعتراضات است.

پس از ثبت دادخواست، پیگیری مراحل پرونده از طریق سامانه ثنا یا مراجعه حضوری به دفتر شعبه مربوطه برای اطلاع از زمان رسیدگی، صدور قرار و اجرای آن، ضروری است.

تفاوت تامین دلیل با تامین خواسته (پرسش پرتکرار و رفع ابهام)

بسیاری از افراد به اشتباه مفهوم تامین دلیل را با تامین خواسته یکسان می دانند، در حالی که این دو نهاد حقوقی دارای اهداف و کارکردهای کاملاً متفاوتی هستند.

تامین دلیل: همانطور که پیشتر شرح داده شد، هدف از تامین دلیل، حفظ و مستندسازی دلایل و مدارک موجود است که بیم زوال، تغییر یا از بین رفتن آن ها می رود. این اقدام پیشگیرانه است و به ماهیت دعوا ورود نمی کند. مثلاً عکس برداری از یک دیوار ترک خورده یا صورت برداری از محتوای یک دفتر تجاری.

تامین خواسته: در مقابل، تامین خواسته به معنای حفظ مال موضوع دعوا است. هدف از آن، جلوگیری از نقل و انتقال، مخفی کردن یا از بین بردن مالی است که خواهان در دعوای اصلی، مطالبه آن را دارد. تامین خواسته به خواهان این امکان را می دهد که پیش از صدور حکم نهایی، مال مورد نظر را توقیف کرده و از دسترسی خوانده به آن جلوگیری کند تا در صورت پیروزی در دعوا، بتواند حکم خود را اجرا کند. مثلاً توقیف یک حساب بانکی یا خودرو، برای تضمین پرداخت بدهی.

بنابراین، تفاوت اصلی در هدف این دو نهاد است: تامین دلیل برای حفظ «شواهد و مدارک» است، در حالی که تامین خواسته برای حفظ «اموال و دارایی» است.

سوالات متداول

آیا قرار تامین دلیل قابل اعتراض یا تجدیدنظرخواهی است؟

قرار تامین دلیل، به دلیل ماهیت احتیاطی و غیرماهوی خود، معمولاً به صورت مستقیم قابل اعتراض یا تجدیدنظرخواهی مستقل نیست. این قرار صرفاً دستور به انجام یک اقدام (ملاحظه و صورت برداری) است و به ماهیت حق ورود نمی کند. با این حال، محتوای گزارش تامین دلیل که پس از اجرای قرار تنظیم می شود، در دعوای اصلی قابل بررسی و ایراد است. طرف مقابل می تواند در دادگاه اصلی نسبت به صحت، اعتبار یا نحوه جمع آوری دلایل تامین شده، ایراد وارد کند و دادگاه مکلف به رسیدگی به این ایرادات خواهد بود.

آیا برای ثبت دادخواست تامین دلیل حضور خوانده لازم است؟

خیر، برای ثبت دادخواست تامین دلیل، حضور خوانده (طرف مقابل) در دفتر خدمات الکترونیک قضایی یا مرجع قضایی لازم نیست. دادخواست توسط خواهان (یا وکیل او) تقدیم می شود. البته پس از ثبت دادخواست و صدور قرار تامین دلیل، معمولاً این قرار به خوانده ابلاغ می شود (مگر در موارد تامین دلیل فوری با دستور اجرا قبل از ابلاغ) تا وی از انجام چنین اقدامی مطلع گردد و در صورت تمایل بتواند دفاعیات یا اعتراضات خود را در دعوای اصلی مطرح کند.

شورای حل اختلاف تا چه سقفی می تواند تامین دلیل انجام دهد؟

صلاحیت شورای حل اختلاف در خصوص تامین دلیل، عموماً شامل مواردی است که ماهیت غیرمالی دارند یا به دعاوی مالی با سقف مشخص (که هرساله توسط قوه قضاییه تعیین و اعلام می شود) مربوط می شوند. در عمل، شورای حل اختلاف به درخواست های تامین دلیل ساده تر و غیرپیچیده که نیاز به کارشناسی های بسیار تخصصی و سنگین ندارند، رسیدگی می کند. برای موارد مالی با ارزش بالا یا پیچیدگی های فنی زیاد، صلاحیت با دادگاه عمومی حقوقی است.

اگر طرف مقابل دعوا مشخص نباشد، چگونه می توان دادخواست تامین دلیل داد؟

بله، امکان تقدیم دادخواست تامین دلیل بدون ذکر مشخصات خوانده وجود دارد. در مواردی که هنوز دعوای اصلی مطرح نشده و طرف مقابل مشخص نیست (مانند حوادثی که عامل آن ناشناس است یا قبل از بروز اختلاف رسمی)، خواهان می تواند در ستون مربوط به مشخصات خوانده، عبارت خوانده نامعلوم یا به طرفیت متصرف یا مالک ملک را درج نماید. در این حالت، مرجع قضایی به دلیل فوریت امر، قرار تامین دلیل را صادر و اجرا می کند و ابلاغ آن به طرف مجهول المکان نیز به روش های قانونی (مانند انتشار آگهی) صورت می گیرد یا در پرونده اصلی مشخص خواهد شد.

مدت زمان صدور و اجرای قرار تامین دلیل چقدر است؟

مدت زمان صدور و اجرای قرار تامین دلیل به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• فوری بودن درخواست: در موارد تامین دلیل فوری (اجرا قبل از ابلاغ)، قاضی می تواند قرار را در همان روزهای اول ثبت دادخواست صادر و دستور اجرا را صادر کند.
• پیچیدگی موضوع: اگر موضوع نیازمند جلب نظر کارشناس باشد، مدت زمان لازم برای تعیین کارشناس، انجام کارشناسی و ارائه گزارش توسط او، به این فرآیند اضافه می شود.
• حجم کاری مرجع قضایی: حجم بالای پرونده ها در شورای حل اختلاف یا دادگاه نیز می تواند بر مدت زمان رسیدگی تاثیر بگذارد.

به طور کلی، در موارد فوری، صدور قرار ممکن است در چند روز انجام شود، اما اجرای کامل آن به همراه کارشناسی و گزارش نهایی ممکن است چند هفته به طول انجامد. در موارد عادی، این فرآیند طولانی تر خواهد بود.

آیا تامین دلیل شامل دلایل شفاهی هم می شود؟

بله، تامین دلیل می تواند شامل دلایل شفاهی نیز باشد. طبق ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، کسب اطلاع از مطلعین از جمله مواردی است که می تواند به عنوان تامین دلیل مورد درخواست قرار گیرد. این بدان معناست که اگر شاهدی وجود دارد که ممکن است در آینده به دلایل مختلف (مانند سفر، بیماری، فوت یا فراموشی) نتواند شهادت خود را ارائه دهد، می توان از مرجع قضایی درخواست کرد که شهادت او را استماع و صورت برداری کند. این صورت برداری از شهادت، به عنوان مدرکی در پرونده، در دعوای اصلی قابل استناد خواهد بود.

دادخواست تامین دلیل به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای پیشگیرانه در نظام حقوقی ایران، نقشی حیاتی در حفظ حقوق افراد و پیشگیری از تضییع آن ها ایفا می کند. این نهاد حقوقی با فراهم آوردن امکان مستندسازی و صورت برداری از دلایل و مدارکی که در معرض زوال یا تغییر هستند، تضمین می کند که ادله مورد نیاز در زمان طرح دعوای اصلی، قابل دسترسی و استناد باشند.

از تعریف و مبانی قانونی آن در مواد 149 و 152 قانون آیین دادرسی مدنی گرفته تا نحوه تنظیم دقیق و مراحل ثبت آن از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تمامی ابعاد فرم دادخواست تامین دلیل از جمله انواع مختلف آن (عادی، با جلب نظر کارشناس، فوری، مطالبه خسارت و…) و تفاوت های بنیادین آن با تامین خواسته، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت. آگاهی از مدارک لازم و هزینه های مربوطه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

کاربرد صحیح و به موقع از این ابزار قانونی، نه تنها می تواند از بروز مشکلات حقوقی بزرگتر جلوگیری کند، بلکه راه را برای احقاق حق در مراجع قضایی هموار می سازد. با این حال، به دلیل پیچیدگی های قانونی و ضرورت رعایت دقیق تشریفات، مشاوره حقوقی تخصصی با وکلای مجرب در این زمینه، اکیداً توصیه می شود تا از هرگونه اشتباه و اتلاف وقت و هزینه جلوگیری به عمل آید.