سکه مهریه چقدر است

مهریه از نظر قانونی سقفی ندارد و زوج می تواند هر میزان سکه یا مال دیگری را تعهد کند. با این حال، ضمانت اجرای کیفری (حبس) آن محدود به ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی است و برای مازاد بر آن، زوجه باید توانایی مالی زوج (ملائت) را اثبات کند. درک صحیح این موضوع و تفاوت میان سقف تعیین مهریه و سقف ضمانت اجرای آن، برای هر دو سوی ازدواج حیاتی است. این آگاهی به افراد کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه تری در زمینه حقوقی و مالی خود اتخاذ کرده و از بروز مشکلات آتی پیشگیری کنند. تغییرات و رویه های قضایی در سال ۱۴۰۴ نیز بر پیچیدگی های این مسئله افزوده است.

قوانین مربوط به مهریه همواره یکی از پرچالش ترین و بحث برانگیزترین موضوعات در حقوق خانواده ایران بوده است. ابهامات گسترده ای در خصوص میزان، نحوه مطالبه، ضمانت اجرایی، و سقف قانونی مهریه، به ویژه با محوریت «۱۱۰ سکه»، در افکار عمومی وجود دارد. این ابهامات نه تنها به سردرگمی افراد منجر می شود، بلکه می تواند پایه و اساس تصمیم گیری های مهم حقوقی و مالی را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت دقیق مفاهیم حقوقی مرتبط با مهریه، از جمله انواع آن، تفاوت های مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، و مکانیزم های قانونی مطالبه و وصول آن، برای حفظ حقوق طرفین و پیشگیری از دعاوی پیچیده ضروری است.

مهریه چیست؟ تعریف، انواع و جایگاه قانونی آن در ایران

مهریه در نظام حقوقی ایران، یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این نهاد حقوقی، ریشه های عمیقی در فقه اسلامی و قوانین مدنی کشور دارد و شناخت دقیق آن برای تمامی افراد مرتبط با عقد ازدواج، اعم از زوجین و خانواده ها، ضروری است.

تعریف حقوقی مهریه و مبنای قانونی آن

مهریه به معنای مال معینی است که در زمان عقد نکاح یا پس از آن، زوج به زوجه می دهد یا پرداخت آن را تعهد می کند. ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بکند. این ماده قانونی، مالکیت زن بر مهریه را بلافاصله پس از عقد ثابت می کند و نشان دهنده آن است که مهریه، دینی بر عهده مرد است که زن می تواند در هر زمانی آن را مطالبه کند. ارزش مهریه می تواند از مال اندک تا اموال قابل توجه متغیر باشد و توافق طرفین در تعیین میزان و نوع آن، مبنای اصلی قانونی بودن مهریه است. این مال می تواند به اشکال مختلفی نظیر سکه طلا، وجه نقد، املاک، و حتی حقوق مالی غیرمادی (مانند آموزش یک هنر) تعیین شود.

انواع مهریه از نظر تعیین

مهریه بر اساس نحوه تعیین آن در عقد نکاح، به سه دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک احکام و شرایط حقوقی خاص خود را دارند:

مهرالمسمی

مهرالمسمی به مهریه ای گفته می شود که میزان و نوع آن در زمان عقد نکاح با توافق کامل و صریح زوجین تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود. این رایج ترین نوع مهریه است و بیشترین پرونده های حقوقی مهریه نیز بر مبنای آن تشکیل می شوند. در مهرالمسمی، هیچ ابهامی در خصوص مقدار و کیفیت مهریه وجود ندارد و زوج متعهد به پرداخت دقیق همان چیزی است که توافق شده است. عدم تعیین مهرالمسمی در عقد نکاح دائم، خللی به صحت عقد وارد نمی کند، اما می تواند منجر به تعیین انواع دیگر مهریه شود.

مهرالمثل

مهرالمثل در شرایطی مطرح می شود که در عقد نکاح مهریه ای تعیین نشده باشد و یا مهریه تعیین شده باطل باشد (مثلاً مالیت نداشته باشد)، اما نزدیکی بین زوجین صورت گرفته باشد. در این حالت، دادگاه با در نظر گرفتن عرف، شأن و موقعیت اجتماعی، وضعیت خانوادگی، تحصیلات، سن و سایر شرایط زن، مهریه ای را معادل و متناسب با او تعیین می کند. این نوع مهریه بر اساس مشابهت های اجتماعی و اقتصادی زن با همتایان خود در نظر گرفته می شود و هدف آن جبران حقوق مالی زن در شرایطی است که مهریه ای به صورت مشخص تعیین نشده است.

مهرالمتعه

مهرالمتعه تنها در عقد نکاح موقت (صیغه) کاربرد دارد و در صورتی مطرح می شود که در عقد موقت، مهریه ای برای زن تعیین نشده باشد و نزدیکی نیز صورت نگرفته باشد. در این شرایط، مرد موظف است با توجه به توانایی مالی و وضعیت اقتصادی خود، مبلغی را به عنوان مهرالمتعه به زن پرداخت کند. میزان این مهریه به عرف و توانایی مالی مرد بستگی دارد و هدف آن تأمین حداقل حقوق مالی زن در عقد موقتی است که بدون تعیین مهریه واقع شده است.

انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت

نحوه پرداخت مهریه نیز خود به دو دسته اصلی تقسیم می شود که آثار حقوقی متفاوتی برای زوجین به همراه دارد و در مطالبه مهریه نقش تعیین کننده ای ایفا می کند.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه به معنای مهریه ای است که زن به محض جاری شدن عقد نکاح، حق مطالبه آن را پیدا می کند و مرد نیز مکلف به پرداخت آن است. این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است. در مهریه عندالمطالبه، زن می تواند در هر زمانی، حتی در طول زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، نسبت به مطالبه کل مهریه اقدام کند. بار اثبات توانایی مالی (ملائت) زوج برای پرداخت مهریه در این حالت، بر عهده خود زوج است؛ به این معنی که اگر زوج مدعی عدم توانایی مالی باشد، باید این ادعا را در دادگاه اثبات کند وگرنه دادگاه او را به پرداخت مهریه محکوم خواهد کرد. این نوع مهریه، پشتوانه قوی تری برای زن محسوب می شود زیرا حق او به هیچ شرطی معلق نیست و هر زمان اراده کند، می تواند آن را دریافت کند.

مهریه عندالاستطاعه

در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که پرداخت آن از سوی زوج، مشروط به توانایی مالی اوست. این شرط به معنای آن است که زن برای مطالبه و وصول مهریه خود، ابتدا باید در دادگاه اثبات کند که شوهرش دارای تمکن مالی کافی برای پرداخت مهریه است. به عبارت دیگر، بار اثبات استطاعت مالی مرد، در مهریه عندالاستطاعه بر عهده زن است. اگر زن نتواند ملائت زوج را اثبات کند، امکان وصول مهریه برای او وجود نخواهد داشت. این نوع مهریه معمولاً برای تعداد بالای سکه تعیین می شود تا از فشار حقوقی و کیفری بر مرد کاسته شود. در عمل، اثبات ملائت مالی مرد برای زن می تواند چالش برانگیز باشد و نیازمند جمع آوری ادله و مدارک کافی از اموال و دارایی های مرد است.

سقف مهریه و قانون ۱۱۰ سکه: آنچه در سال ۱۴۰۴ باید بدانید

یکی از مهم ترین سوالات در زمینه مهریه، به سقف آن و ابهامات پیرامون قانون ۱۱۰ سکه مربوط می شود. درک دقیق این قانون و رویه های قضایی مرتبط با آن، برای اجتناب از برداشت های نادرست حیاتی است.

مهریه تا چند سکه قابل اجراست؟ تفاوت سقف تعیین و سقف ضمانت اجرا

یکی از رایج ترین تصورات غلط، وجود سقف قانونی برای تعیین تعداد سکه مهریه است. در واقعیت، هیچ سقف قانونی برای تعیین تعداد سکه مهریه وجود ندارد و زوجین می توانند هر میزان سکه یا مال دیگری را به عنوان مهریه تعیین کنند. به این معنا که اگر مهریه یک هزار سکه نیز باشد، از نظر حقوقی معتبر است و مرد مکلف به پرداخت آن است.

اما ابهام اصلی از قانون ۱۱۰ سکه نشأت می گیرد که مربوط به سقف ضمانت اجرای کیفری (حبس) مهریه است، نه سقف خود مهریه. ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و همچنین ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۳، مبنای این قانون است. این مواد قانونی تصریح می کنند که اگر مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) باشد، وصول آن مشمول مقررات مربوط به اجرای محکومیت های مالی است که شامل امکان حبس مرد نیز می شود. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، فقط توانایی مالی (ملائت) زوج ملاک پرداخت است و ضمانت اجرای کیفری وجود ندارد.

مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده: هرگاه مهریه، مال یا وجه نقد باشد و تا سقف یکصد و ده سکه بهار آزادی یا معادل آن، حکم به پرداخت مهریه صادر شود، چنانچه زوج با وجود تمکن مالی از پرداخت امتناع کند و یا توانایی مالی او برای دادگاه احراز نشود، به درخواست زوجه می تواند مشمول مقررات ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی قرار گیرد. در خصوص مازاد بر یکصد و ده سکه، ملاک، توانایی مالی زوج است.

این بدان معناست که مرد همچنان موظف به پرداخت کل مهریه است، اما فقط برای ۱۱۰ سکه اول آن، خطر حبس وجود دارد. برای مبالغ بیشتر، زن باید ثابت کند که مرد توانایی مالی پرداخت آن را دارد. این تمایز، نکته کلیدی در فهم صحیح قوانین مهریه در ایران است.

آیا برای مهریه زندان وجود دارد؟ بررسی رویه های قضایی جدید

سوال آیا مرد بابت مهریه زندانی می شود؟ یکی از دغدغه های اصلی مردان و خانواده های آن هاست. طبق قانون، برای مهریه های تا ۱۱۰ سکه، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار از سوی زوج، امکان صدور حکم جلب و به تبع آن حبس وجود دارد. این حکم بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی صادر می شود که به دادگاه اجازه می دهد در صورت عدم پرداخت دین و عدم اثبات اعسار، حکم بازداشت صادر کند.

اما مهم است که به آخرین رویه های قضایی و تأکید بر حبس زدایی توجه شود. دستگاه قضا در سال های اخیر، تلاش کرده است تا حد امکان از مجازات حبس برای مسائل مالی (مانند مهریه) جلوگیری کند. بنابراین، در عمل و طبق رویه کنونی دادگاه ها، اکثراً قبل از صدور حکم جلب، فرصت کافی به زوج داده می شود تا دادخواست اعسار (اثبات عدم توانایی مالی) تقدیم کند و مهریه را به صورت اقساطی پرداخت نماید. حبس معمولاً به عنوان آخرین راه حل و در مواردی اعمال می شود که زوج از همکاری با دادگاه خودداری کرده یا هیچ تلاشی برای پرداخت مهریه و اثبات اعسار خود نشان ندهد. بنابراین، اگرچه امکان قانونی حبس برای ۱۱۰ سکه اول وجود دارد، اما رویکرد فعلی قضایی، بیشتر بر تقسیط و حل و فصل مالی تأکید دارد.

وضعیت حقوقی مهریه بالای ۱۱۰ سکه

همانطور که پیشتر اشاره شد، برای مهریه هایی که از ۱۱۰ سکه فراتر می روند، وضعیت حقوقی متفاوتی حاکم است. در این شرایط:

• زوج همچنان ملزم به پرداخت کل مهریه است: قانون صرفاً ضمانت اجرای کیفری را محدود کرده و تعهد مالی مرد به پرداخت مهریه را به هیچ وجه ساقط نمی کند.
• بار اثبات توانایی مالی (ملائت) بر عهده زوجه است: برای مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید به دادگاه اثبات کند که شوهرش دارای اموال و دارایی کافی برای پرداخت این مبلغ است. این موضوع می تواند فرآیندی پیچیده و زمان بر باشد و مستلزم جمع آوری دقیق اطلاعات مالی زوج است.
• امکان صدور حکم جلب برای مازاد بر ۱۱۰ سکه وجود ندارد: طبق قانون، برای بخش از مهریه که بیش از ۱۱۰ سکه است، حکم جلب یا حبس صادر نمی شود. وصول این بخش از مهریه تنها از طریق شناسایی و توقیف اموال زوج امکان پذیر است.

در نتیجه، زنانی که مهریه بالای ۱۱۰ سکه دارند، باید برای وصول کامل آن، به دقت به شناسایی اموال و دارایی های مرد اقدام کرده و توانایی مالی او را برای دادگاه اثبات کنند.

طرح های جدید اصلاح قانون مهریه در مجلس (از جمله گمانه زنی ۱۴ سکه)

در سال های اخیر، همواره بحث هایی در خصوص اصلاح قانون مهریه و حتی کاهش سقف آن (مثلاً به ۱۴ سکه) در محافل حقوقی و مجلس مطرح شده است. هدف از این طرح ها، معمولاً کاهش آمار زندانیان مهریه، تعدیل توقعات در ازدواج و تحکیم بنیان خانواده عنوان می شود. در حال حاضر (آپدیت ۱۴۰۴)، هیچ یک از طرح های کاهش سقف مهریه (از جمله طرح ۱۴ سکه) به قانون تبدیل نشده اند. این طرح ها در مراحل بررسی و کارشناسی در کمیسیون های مجلس (به ویژه کمیسیون قضایی) قرار دارند و نیازمند طی کردن فرآیندهای طولانی قانون گذاری، از جمله تصویب در صحن علنی مجلس و تأیید شورای نگهبان هستند.

بنابراین، هرگونه اخبار غیررسمی در این خصوص، صرفاً در حد گمانه زنی و پیشنهاد است و تا زمان تصویب نهایی و ابلاغ رسمی قانون، ملاک عمل همان مقررات ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده (۱۱۰ سکه) خواهد بود. پیگیری اخبار موثق از مراجع رسمی برای آگاهی از آخرین وضعیت این طرح ها توصیه می شود.

راهنمای گام به گام مطالبه و وصول مهریه

مطالبه مهریه، فرآیندی حقوقی است که می تواند از دو مسیر اصلی اجرای ثبت یا دادگاه خانواده پیگیری شود. انتخاب مسیر مناسب و آگاهی از مراحل قانونی، برای زنانی که قصد وصول مهریه خود را دارند، اهمیت فراوانی دارد.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

اگر سند ازدواج رسمی باشد، زن می تواند بدون مراجعه مستقیم به دادگاه، از طریق اداره اجرای ثبت اقدام به مطالبه مهریه کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی است و مراحل آن به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زوجه با در دست داشتن سند ازدواج رسمی خود، به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده است مراجعه کرده و تقاضای صدور اجراییه مهریه را مطرح می کند.
2. صدور اجراییه: دفترخانه پس از بررسی درخواست، اجراییه مهریه را صادر می کند و آن را به زوج ابلاغ می نماید. در این مرحله، به زوج ۱۰ روز فرصت داده می شود تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم آورد.
3. معرفی اموال و توقیف: در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج در مهلت مقرر، زن می تواند اموال و دارایی های مرد را (مانند حساب های بانکی، حقوق، ملک، خودرو) به اداره ثبت معرفی کند. اداره ثبت پس از احراز مالکیت، نسبت به توقیف این اموال اقدام می کند. لازم به ذکر است که اموال معرفی شده نباید جزء مستثنیات دین باشند (مانند مسکن مورد نیاز، ابزار کار ضروری و…).
4. توقیف حقوق کارمندان: اگر زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، زن می تواند تا یک سوم حقوق او را (و در صورت جدایی، تا یک چهارم حقوق در زمان تاهل) توقیف و ماهانه از طریق اداره ثبت دریافت کند تا کل مهریه پرداخت شود.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که سند ازدواج غیررسمی باشد، یا اگر از طریق اجرای ثبت نتیجه ای حاصل نشود، زن می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، مهریه خود را مطالبه کند. مراحل این روش به شرح زیر است:

1. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه: زن (یا وکیل او) با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و به دادگاه خانواده تقدیم می کند. در این مرحله، زن باید مدارک لازم از جمله سند ازدواج و کارت ملی خود را ارائه دهد.
2. روند دادرسی: دادگاه پس از ثبت دادخواست، زمانی را برای رسیدگی تعیین و به طرفین ابلاغ می کند. در جلسات دادگاه، هر دو طرف فرصت دفاع از خود را خواهند داشت. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات، در خصوص مطالبه مهریه رأی صادر می کند.
3. صدور حکم و اجرای آن: در صورت صدور حکم به نفع زن، او می تواند از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، نسبت به شناسایی و توقیف اموال زوج اقدام کند. این فرآیند شباهت هایی با اجرای ثبت دارد، اما تمامی مراحل زیر نظر دادگاه انجام می شود.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه

یکی از مهم ترین سازوکارهای حمایتی از زوج در برابر بدهی مهریه، امکان تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن است. این دادخواست توسط زوج (مرد) مطرح می شود و هدف آن اثبات عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه است. مراحل و شرایط آن عبارتند از:

• شرایط تقدیم دادخواست: زوج باید ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ اجراییه مهریه (چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه)، دادخواست اعسار خود را به دادگاه خانواده تقدیم کند.
• نحوه اثبات عدم توانایی مالی: مرد برای اثبات اعسار خود باید لیست کامل اموال و دارایی های خود را ارائه دهد و شهود معتبر (معمولاً حداقل دو نفر) را معرفی کند که از وضعیت مالی او آگاه باشند و شهادت دهند که او توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. این لیست شامل تمامی دارایی ها، شغل، میزان درآمد، و بدهی های دیگر زوج است.
• تعیین پیش قسط و اقساط: در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه با در نظر گرفتن توانایی مالی مرد، میزان پیش قسط و تعداد و مبلغ اقساط ماهانه را تعیین می کند. دادگاه معمولاً سعی می کند مبلغی را تعیین کند که هم برای مرد قابل پرداخت باشد و هم حقوق زن تضییع نشود. به عنوان مثال، ممکن است دادگاه مرد را به پرداخت یک پیش قسط و سپس هر سه ماه یا شش ماه یک سکه محکوم کند.

نحوه محاسبه مهریه وجه رایج

در صورتی که مهریه به صورت وجه نقد (پول رایج) تعیین شده باشد، به دلیل تورم و کاهش ارزش پول در طول زمان، ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی در تبصره الحاقی خود، نحوه محاسبه آن را مشخص کرده است. این تبصره بیان می کند: چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین مهریه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود محاسبه و پرداخت خواهد شد.

به این ترتیب، زن می تواند مهریه خود را به ارزش روز آن مطالبه کند. بانک مرکزی سالانه شاخص های مربوط به تورم و قیمت ها را اعلام می کند و دادگاه ها بر اساس این شاخص ها، ارزش روز مهریه را محاسبه و حکم صادر می کنند.

باورهای غلط و نکات مهم حقوقی پیرامون مهریه

مهریه به دلیل پیچیدگی های حقوقی و تأثیرات اجتماعی اش، همواره با باورهای غلط متعددی همراه بوده است. در این بخش، به بررسی و شفاف سازی مهم ترین این باورها و ارائه نکات حقوقی کلیدی می پردازیم.

آیا مهریه مشمول مالیات می شود؟

یکی از سوالات رایج این است که آیا مهریه نیز مانند سایر درآمدها مشمول مالیات قرار می گیرد؟ پاسخ صریح و قانونی این است که خیر، مهریه مشمول مالیات بر درآمد نیست. مهریه به عنوان یک بدهی و تعهد مالی از جانب زوج به زوجه تلقی می شود و نه یک درآمد یا دارایی جدید که مشمول مالیات باشد. با این حال، در زمان وصول مهریه از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، ممکن است هزینه هایی مانند نیم عشر اجراییه از مبلغ وصولی کسر شود که این مبلغ، هزینه خدمات قضایی و اداری است و با مالیات تفاوت دارد.

آیا زن می تواند مهریه را ببخشد؟

بله، زن به عنوان مالک مهریه، می تواند تمام یا بخشی از آن را ببخشد. این بخشش باید با رضایت کامل و اراده آزاد زن صورت گیرد. بخشش مهریه می تواند به صورت رسمی (با مراجعه به دفترخانه) یا غیررسمی (با مدارک و شواهد معتبر) انجام شود. در برخی موارد طلاق (مانند طلاق خلع)، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، بخشی از مهریه یا تمام آن را به او می بخشد.

تأثیر طلاق بر مهریه

نوع طلاق، تأثیر مستقیمی بر وضعیت مهریه دارد:

• مهریه در طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زوجین با توافق یکدیگر درباره تمامی مسائل از جمله مهریه (میزان پرداخت، بخشش، تقسیط) تصمیم می گیرند و این توافق در دادگاه ثبت می شود.
• مهریه در طلاق از طرف مرد: اگر مرد درخواست طلاق دهد و زن تمایلی به طلاق نداشته باشد، مرد مکلف به پرداخت کامل مهریه (اعم از ۱۱۰ سکه یا مازاد) به زن است و در صورت اعسار، می تواند دادخواست تقسیط ارائه دهد.
• مهریه در طلاق از طرف زن: اگر زن با داشتن یکی از شروط ضمن عقد (یا وکالت در طلاق) یا اثبات عسر و حرج، درخواست طلاق دهد، می تواند همزمان مهریه خود را نیز مطالبه کند و روند وصول مهریه به صورت عادی پیگیری می شود.

تأثیر خیانت بر مهریه

یکی دیگر از باورهای غلط این است که خیانت زن یا مرد، تأثیری بر حق مطالبه مهریه دارد. اصولاً خیانت (چه از سوی زن و چه از سوی مرد)، به تنهایی و مستقیماً باعث ساقط شدن حق مهریه نمی شود. مهریه یک حق مالی است که به موجب عقد نکاح ایجاد می شود و تنها در موارد بسیار خاص و با تشخیص قاضی، ممکن است شرایطی پیش بیاید که بر مهریه تأثیرگذار باشد (مثلاً اگر خیانت منجر به اثبات جرایم خاصی شود که دادگاه آن را مؤثر بداند). با این حال، در بیشتر موارد، زن حتی در صورت اثبات خیانت، حق دریافت مهریه خود را حفظ می کند.

آیا مهریه پس از فوت شوهر قابل مطالبه است؟

بله، مهریه پس از فوت شوهر نیز کاملاً قابل مطالبه است. در این حالت، زن به عنوان یکی از طلبکاران متوفی محسوب می شود و می تواند مهریه خود را از ترکه (اموال باقی مانده) شوهرش مطالبه و دریافت کند. قبل از تقسیم ارث میان ورثه، ابتدا دیون متوفی از جمله مهریه، پرداخت می شود. این حق برای زن، حتی اگر سال ها پس از فوت شوهر اقدام کند، همچنان پابرجاست.

آیا مهریه باید حتماً سکه باشد؟

خیر، مهریه لزوماً نباید سکه باشد. مطابق قانون مدنی، هر مالی که قابل تملک باشد و ارزش مالی داشته باشد، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

• وجه نقد: ریال ایران یا ارزهای خارجی.
• طلاجات: انواع طلا، جواهرات یا شمش طلا.
• املاک: زمین، آپارتمان، باغ یا هر نوع ملک دیگر.
• سایر اموال منقول: خودرو، سهام شرکت ها و… .
• منافع: مانند حق سکونت در یک ملک برای مدت معین.
• آموزش یا انجام کاری خاص: به شرطی که دارای ارزش مالی و عقلایی باشد.

مهم این است که مال تعیین شده معلوم و معین باشد و ابهامی در آن وجود نداشته باشد تا بتوان آن را مطالبه کرد.

هزینه دادرسی مهریه چقدر است؟

هزینه دادرسی مهریه بر اساس مبلغ مهریه و مراحل حقوقی متفاوت است. به طور کلی، هزینه دادرسی بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه محاسبه می شود و درصدی از مبلغ مهریه (خواسته دعوا) است. این هزینه در مراحل اولیه (تقدیم دادخواست) و سپس در مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی نیز باید پرداخت شود. در برخی موارد و با اثبات عدم توانایی مالی، زن می تواند درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز به دادگاه تقدیم کند. همچنین، هزینه های دیگری مانند هزینه کارشناسی (در صورت نیاز به ارزیابی اموال)، هزینه ابلاغ و… نیز ممکن است به این موارد اضافه شود. اطلاع دقیق از هزینه ها قبل از شروع فرآیند حقوقی، برای برنامه ریزی مالی ضروری است.

سوالات متداول درباره مهریه (FAQ)

س: سقف مهریه در قانون جدید چقدر است؟

ج: از نظر قانونی سقف مشخصی برای تعیین تعداد سکه مهریه وجود ندارد و زوجین می توانند هر مقداری را توافق کنند. اما ضمانت اجرای کیفری (امکان حبس) برای مهریه، محدود به ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی است. برای مازاد بر این ۱۱۰ سکه، زن باید توانایی مالی مرد را در دادگاه اثبات کند.

س: آیا برای مهریه بیش از ۱۱۰ سکه می توان حکم جلب گرفت؟

ج: خیر. حکم جلب و حبس فقط برای ۱۱۰ سکه اول مهریه (در صورت عدم پرداخت و عدم اعسار مرد) قابل صدور است. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن تنها می تواند از طریق معرفی و توقیف اموال مرد، مهریه خود را مطالبه کند و امکان صدور حکم جلب برای این بخش وجود ندارد.

س: اگر مرد توان پرداخت مهریه را نداشته باشد چه می شود؟

ج: مرد می تواند با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، عدم توانایی مالی خود را برای پرداخت یکجای مهریه اثبات کند. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مهریه را به صورت پیش قسط و اقساط ماهانه (مثلاً هر چند ماه یک سکه) تقسیط می کند تا مرد بتواند به تدریج آن را پرداخت کند.

س: آیا زن می تواند قبل از طلاق مهریه خود را مطالبه کند؟

ج: بله. مطالبه مهریه هیچ ارتباطی به طلاق ندارد. مطابق قانون، زن به محض جاری شدن عقد نکاح، مالک مهریه می شود و می تواند در هر زمان، حتی در طول زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، نسبت به مطالبه و وصول آن اقدام کند.

س: مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چه تفاوتی دارند؟

ج: در مهریه عندالمطالبه، زن به محض عقد مالک مهریه است و می تواند در هر زمان آن را طلب کند و مرد موظف به پرداخت است. بار اثبات عدم توانایی مالی در این نوع مهریه بر عهده مرد است. اما در مهریه عندالاستطاعه، زن برای مطالبه و وصول مهریه، باید ابتدا توانایی مالی مرد را در دادگاه اثبات کند.

س: مهریه از طریق اجرای ثبت سریع تر وصول می شود یا دادگاه؟

ج: اگر سند ازدواج رسمی باشد و زن اموالی از مرد را برای توقیف معرفی کند، معمولاً وصول مهریه از طریق اجرای ثبت سریع تر است. اما اگر سند ازدواج غیررسمی باشد یا نیاز به رسیدگی های قضایی و اثبات اعسار باشد، مراجعه به دادگاه خانواده تنها راهکار است که ممکن است زمان برتر باشد.

نتیجه گیری و توصیه حقوقی

مبحث مهریه در حقوق خانواده ایران، علیرغم وضوح قانونی، به دلیل پیچیدگی های اجرایی و تفاوت های موجود میان سقف تعیین مهریه و ضمانت اجرای کیفری آن، همواره نیازمند درک عمیق و به روز است. به یاد داشته باشید که مهریه از نظر قانونی سقفی ندارد و مرد به هر میزان که تعهد کرده، مکلف به پرداخت است؛ اما مجازات حبس تنها برای ۱۱۰ سکه اول آن پیش بینی شده و برای مازاد، اثبات توانایی مالی زوج بر عهده زوجه خواهد بود. رویه های قضایی اخیر نیز بر حبس زدایی و امکان تقسیط مهریه تأکید دارند تا از بار مضاعف بر زوجین کاسته شود.

در هر مرحله از زندگی مشترک، چه در زمان عقد و چه در صورت بروز مشکلات و نیاز به مطالبه مهریه، آگاهی از این قوانین و حقوق خود، گامی اساسی در جهت حفظ آرامش و جلوگیری از مشکلات حقوقی آتی است. با توجه به ابهامات و ظرایف قانونی متعدد در پرونده های مهریه و احتمال تغییر در رویه های قضایی، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی از وکلای مجرب در حوزه خانواده، به شدت توصیه می شود. وکلای متخصص می توانند با بررسی دقیق شرایط پرونده شما، بهترین راهکار را برای مطالبه یا پرداخت مهریه ارائه داده و شما را در تمامی مراحل قانونی یاری رسانند.