خلاصه کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین ( نویسنده سید مهدی طاهری )

کتاب «ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین» اثری ارزشمند از سید مهدی طاهری، به بررسی عمیق و تحلیلی مفاهیم پیشرفته در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی می پردازد و راهنمایی جامع برای متخصصان، پژوهشگران و دانشجویان این حوزه است. این اثر با تمرکز بر تحولات پرشتاب و کاربردگرایی در ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش، رویکردهای نوین را تبیین کرده و به نیاز مخاطبان برای درک سریع و عمیق محتوای کتاب پاسخ می دهد.

در عصر حاضر که با حجم بی سابقه ای از اطلاعات مواجه هستیم، چگونگی سازماندهی، ذخیره و بازیابی این اطلاعات برای تبدیل آن ها به دانش، اهمیتی حیاتی یافته است. سید مهدی طاهری، با نگاهی نوین و جامع، در کتاب خود به این دغدغه های اساسی پرداخته است. این کتاب، مجموعه ای از مقالات مستقل و به روز را شامل می شود که به مفاهیم کلیدی و رویکردهای پیشرفته در علم اطلاعات می پردازد. محتوای این اثر فراتر از یک معرفی ساده است و تلاش می کند تا با ارائه تحلیلی عمیق، خواننده را با لایه های مختلف ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش در محیط های نوین آشنا سازد.

مبانی و نگرش های نوین به اطلاعات و دانش

پیشگفتار و فصول اولیه کتاب طاهری، بستری محکم برای درک تغییر پارادایم ها در حوزه اطلاعات و دانش فراهم می آورد. این بخش ها، خواننده را با نگرش های بنیادین نسبت به ماهیت اطلاعات، داده و دانش، و چگونگی تعامل آن ها در نظام های اطلاعاتی نوین آشنا می سازد.

پارادایم تولید دانش به جای اطلاعات در نظام های اطلاعاتی

یکی از مهم ترین تحولات فکری که طاهری در کتاب خود به آن اشاره می کند، shift پارادایم از صرفاً گردآوری و مدیریت اطلاعات به سمت تولید و خلق دانش است. در گذشته، تمرکز اصلی نظام های اطلاعاتی بر انباشت و سازماندهی حجم عظیمی از داده ها و اطلاعات بود. اما با گذشت زمان و پیچیده تر شدن نیازهای کاربران، مشخص شد که صرف داشتن اطلاعات کافی نیست؛ بلکه باید این اطلاعات را به گونه ای پردازش و ارتباط داد که به «دانش» تبدیل شوند و ارزش افزوده واقعی ایجاد کنند.

کتاب توضیح می دهد که دانش، محصول تعامل و ارتباط میان اطلاعات است. نظام های اطلاعاتی نوین باید بسترهایی را فراهم آورند که این تعامل و ارتباط گیری میان اجزای اطلاعاتی میسر شود. این رویکرد نه تنها رضایتمندی کاربران نهایی را به شدت افزایش می دهد، بلکه منجر به خلق بینش های جدید و نوآوری می شود که در نهایت به توسعه سازمان ها و جوامع یاری می رساند. این تغییر دیدگاه، نیازمند بازنگری در طراحی، معماری و عملکرد نظام های اطلاعاتی است تا بتوانند از مرحله اطلاع دهنده به مرحله دانش آفرین ارتقا یابند.

اشیای محتوایی: داده و فراداده در محیط های نوین اطلاعاتی

هر نظام اطلاعاتی، اساساً با دو موجودیت اصلی سروکار دارد: داده و فراداده. طاهری در این بخش، این موجودیت ها را تحت عنوان جامع تر «اشیای محتوایی» معرفی می کند. شیء محتوایی، هر موجودیتی است که شامل داده ها یا اطلاعات باشد و می تواند از اشیای محتوایی کوچکتر تشکیل شده باشد. برای مثال، یک کتاب، یک شیء محتوایی است که شامل فصول، پاراگراف ها و کلمات است که هر یک نیز می توانند به عنوان اشیای محتوایی در نظر گرفته شوند. تصاویر، نمودارها، نقشه ها، فایل های صوتی و تصویری نیز همگی اشیای محتوایی هستند.

نقش <فراداده> در این میان حیاتی است. فراداده، به معنای «داده درباره داده»، بازنمودی از شیء محتوایی است که اطلاعاتی درباره آن ارائه می دهد. این اطلاعات شامل مواردی مانند نویسنده، تاریخ انتشار، فرمت، موضوع و … است. فراداده، به نظام های اطلاعاتی کمک می کند تا اشیای محتوایی را شناسایی، توصیف، سازماندهی و بازیابی کنند. روابط کتابشناختی، به ارتباطات میان این اشیای محتوایی (هم داده و هم فراداده) اشاره دارد. شبکه های گسترده ای از این روابط، منجر به توسعه «هستی شناسی های فراداده ای» می شوند که محصول نهایی آن ها «دانش» است.

کنسرسیوم ها و اشتراک دانش: بستری برای توسعه هستی شناسی های فراداده ای

طاهری به تفصیل به مفهوم «کنسرسیوم» و به طور خاص «کنسرسیوم محتوایی» می پردازد. کنسرسیوم، به معنای یک همکاری یا ائتلاف میان چندین نهاد است. در حوزه اطلاعات، کنسرسیوم محتوایی، ائتلافی است که با هدف اشتراک منابع (اشیای محتوایی) و فراهم آوردن دسترسی یکپارچه به این منابع تشکیل می شود. نمونه هایی از این کنسرسیوم ها در سطح ملی و بین المللی وجود دارند که نقش بسزایی در گسترش دسترسی به اطلاعات و دانش ایفا می کنند.

این کنسرسیوم ها، بستری مناسب برای کشف و برقراری روابط کتابشناختی میان اشیای محتوایی هستند. زمانی که منابع اطلاعاتی مختلف از طریق یک کنسرسیوم به هم مرتبط می شوند، می توانند فراتر از ارائه اطلاعات، «دانش» نیز به کاربران خود عرضه کنند. این امر از طریق توسعه <هستی شناسی های فراداده ای> ممکن می شود؛ سیستم هایی که روابط پیچیده میان مفاهیم و موجودیت ها را تعریف و استانداردسازی می کنند. کنسرسیوم محتوای ملی در ایران، نمونه ای از این رویکرد کاربردگرا است که تلاش می کند تا منابع اطلاعاتی اسلامی-ایرانی را به صورت یکپارچه سازماندهی و در دسترس قرار دهد.

رویکردها و استانداردهای پیشرو در سازماندهی و دسترسی

در بخش های بعدی کتاب، نویسنده به معرفی و تحلیل رویکردها و استانداردهای کلیدی می پردازد که در سازماندهی و دسترسی به اطلاعات و دانش در محیط های دیجیتال نقش محوری دارند. این بخش ها، عمق فنی کتاب را به نمایش می گذارند و ابزارهای لازم برای اجرای پارادایم های نوین را تشریح می کنند.

شبکه های کتابشناختی و انسجام در توصیف اشیای محتوایی

شبکه های کتابشناختی، سامانه هایی هستند که امکان همکاری میان کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی را برای فهرست نویسی و توصیف اشیای محتوایی فراهم می کنند. این شبکه ها، با ایجاد یک پایگاه داده مشترک از پیشینه های کتابشناختی، به انسجام و یکپارچگی در توصیف منابع کمک می کنند و از تکرار کار جلوگیری می نمایند. طاهری عملکرد و ارزش های افزوده این شبکه ها را توضیح می دهد.
از مهمترین ارزش های افزوده ای که شبکه های کتابشناختی به ارمغان می آورند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش هزینه ها و زمان فهرست نویسی: با استفاده از پیشینه های استاندارد و مشترک، هر کتابخانه نیازی به فهرست نویسی مجدد منابع ندارد.
• افزایش کیفیت توصیف: نظارت و ویرایش جمعی، منجر به افزایش دقت و صحت اطلاعات می شود.
• گسترش دسترسی: کاربران می توانند منابع موجود در مجموعه های مختلف را از طریق یک نقطه دسترسی کشف کنند.
• پشتیبانی از همکاری و اشتراک منابع: این شبکه ها، زیرساخت لازم برای وام گیری بین کتابخانه ای و سایر اشکال همکاری را فراهم می آورند.

معرفی نمونه هایی از شبکه های معتبر بین المللی مانند OCLC (Online Computer Library Center) و تبیین کاربردهای آن ها، درک خواننده را از اهمیت عملی این شبکه ها در جهان کتابداری و اطلاعاتی تعمیق می بخشد. OCLC، به عنوان یکی از بزرگترین و شناخته شده ترین شبکه های کتابشناختی، میلیون ها پیشینه کتابشناختی را گردآوری کرده و خدمات متنوعی از جمله فهرست نویسی مشترک، مدیریت مجموعه ها، و خدمات تحویل مدرک را ارائه می دهد.

درگاه ها و دروازه های اطلاعاتی: تضمین دسترسی یکپارچه و کیفیت

در محیط های دیجیتال امروز، تفاوت میان مفاهیم ظاهراً مشابهی مانند وب سایت، موتور کاوش و درگاه (پورتال) اهمیت زیادی دارد. طاهری به وضوح تفاوت <درگاه اطلاعاتی> با وب سایت و موتورهای کاوش را تشریح می کند. درگاه، یک نقطه دسترسی واحد و شخصی سازی شده به طیف وسیعی از منابع و خدمات اطلاعاتی است که اغلب بر اساس نیازهای یک گروه کاربری خاص طراحی می شود.

درگاه های کتابخانه ای، نمونه هایی از این پورتال ها هستند که دسترسی یکپارچه به منابع مختلف کتابخانه ای (اعم از چاپی و دیجیتال)، پایگاه های اطلاعاتی، نشریات الکترونیکی و خدمات کتابخانه را فراهم می آورند. این درگاه ها نقش مهمی در تسهیل فرایند کشف و دسترسی کاربران به اطلاعات دارند.

اما «دروازه های اطلاعاتی» (Information Gateways) گامی فراتر می گذارند. در حالی که درگاه بر دسترسی متمرکز تاکید دارد، دروازه اطلاعاتی بر «تضمین کیفیت» اطلاعات دسترس پذیر تمرکز می کند. دروازه های اطلاعاتی معمولاً توسط متخصصان موضوعی یا کارشناسان علم اطلاعات سازماندهی می شوند و منابع را بر اساس معیارهای دقیق کیفیت، اعتبار و ارتباط، انتخاب، ارزیابی و دسته بندی می کنند. این رویکرد به کاربران اطمینان می دهد که به اطلاعاتی دقیق و قابل اعتماد دسترسی پیدا می کنند، که در دنیای مملو از اطلاعات نامعتبر، اهمیتی دوچندان دارد. نقش کنسرسیوم های محتوایی در توسعه و نگهداری این دروازه ها برای ارائه محتوای باکیفیت و متناسب با نیازهای ملی، از جمله موضوعاتی است که در این بخش مورد تاکید قرار می گیرد.

فراداده: زبان سازماندهی دانش در رسانه های جدید

فراداده (Metadata) به عنوان ستون فقرات سازماندهی دانش در محیط های دیجیتال، در فصول مختلف کتاب به تفصیل بررسی می شود. طاهری با نگاهی جامع، تاریخچه، ضرورت، کارکردها و مزایای فراداده را تبیین می کند. فراداده اطلاعات توصیفی، مدیریتی و ساختاری را برای منابع دیجیتال فراهم می آورد و امکان کشف، مدیریت و استفاده مؤثر از آن ها را میسر می سازد.

شیوه های پیوند فراداده ها با اشیای محتوایی نیز از جمله مباحث کلیدی این بخش است. فراداده می تواند به صورت توکار (embedded) در خود شیء محتوایی وجود داشته باشد یا به صورت جداگانه و با استفاده از شناسه های یکتا به شیء مرتبط شود. کارکردهای فراداده فراتر از صرفاً توصیف است؛ شامل نگهداری (preservation)، حفظ حقوق مالکیت (rights management)، و پشتیبانی از قابلیت میان کنش پذیری (interoperability) میان سیستم های مختلف می شود.

تولید دانش به جای اطلاعات در نظام های اطلاعاتی، محور اصلی رویکردهای نوین است که هدف آن ایجاد ارزش افزوده و رضایتمندی بالاتر برای کاربران نهایی از طریق تعامل و ارتباط میان اطلاعات است.

استاندارد هسته دوبلین (Dublin Core): پدیده ای جهانی در توصیف فراداده ای

یکی از مهمترین استانداردهای فراداده ای که در کتاب به آن پرداخته شده، هسته دوبلین (Dublin Core) است. هسته دوبلین به دلیل سادگی، انعطاف پذیری و قابلیت پیاده سازی گسترده، به پدیده ای جهانی در توصیف فراداده ای تبدیل شده است. طاهری به تفصیل تاریخچه، اهداف و مجموعه عناصر فراداده ای این استاندارد را تشریح می کند.

هسته دوبلین شامل ۱۵ عنصر اصلی برای توصیف منابع اطلاعاتی است که هر یک از آن ها دارای توضیح گرهای (qualifiers) خاصی برای افزایش دقت و معنابخشی به اطلاعات هستند. این عناصر از عنوان و پدیدآورنده گرفته تا موضوع، تاریخ و زبان را در بر می گیرند. کتاب همچنین به بستر نحوی پیاده سازی پیشینه های فراداده ای هسته دوبلین (مانند XML و RDF) و نرم افزارهای مرتبط اشاره می کند که برای پیاده سازی این استاندارد مورد استفاده قرار می گیرند. هسته دوبلین امکان توصیف منابع مختلف (متنی، تصویری، صوتی و…) را فراهم می کند و از این رو ابزاری قدرتمند برای افزایش میان کنش پذیری در محیط های اطلاعاتی توزیع شده محسوب می شود.

مفاهیم پیشرفته و چالش ها در ذخیره و بازیابی

بخش سوم کتاب به مفاهیم پیشرفته تر و چالش های نوظهور در حوزه ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش می پردازد. این مباحث، مرزهای دانش را در این زمینه گسترش داده و نگاهی به آینده سیستم های اطلاعاتی ارائه می کنند.

داده های پیوندی (Linked Data): آینده روابط اطلاعاتی

مفهوم <داده های پیوندی> (Linked Data) یکی از مهمترین و نوآورترین مباحث مطرح شده در کتاب است. داده های پیوندی مجموعه ای از اصول و استانداردهای وب معنایی (Semantic Web) هستند که امکان انتشار و اتصال داده های ساختاریافته در وب را فراهم می کنند تا به صورت ماشینی قابل فهم و پردازش باشند. هدف اصلی داده های پیوندی، فراتر رفتن از وب سندمحور فعلی و ایجاد یک وب داده محور است که در آن، ماشین ها بتوانند روابط پیچیده میان موجودیت ها را درک و استنتاج کنند.

اصول چهارگانه داده های پیوندی که توسط تیم برنرز-لی (Tim Berners-Lee) مطرح شد، شامل استفاده از URIها برای شناسایی موجودیت ها، استفاده از HTTP URIها برای دسترسی به توضیحات آن ها، ارائه توضیحات در قالب استانداردهای وب معنایی (مانان RDF) و افزودن پیوندها به URIهای دیگر برای کشف اطلاعات بیشتر است. ارزش افزوده داده های پیوندی، در ایجاد یک «ابر داده ای جهانی» است که می تواند امکانات بی نظیری را برای بازیابی، کشف و ترکیب اطلاعات از منابع مختلف فراهم آورد.

استانداردها و ابزارهای مرتبط با داده های پیوندی، از جمله RDF (Resource Description Framework)، SPARQL (SPARQL Protocol and RDF Query Language) و OWL (Web Ontology Language)، در این بخش معرفی می شوند. همچنین، نقش حیاتی داده های پیوندی در روابط کتابشناختی و به ویژه در جامعه میراث فرهنگی (شامل کتابخانه ها، موزه ها و آرشیوها) مورد تاکید قرار می گیرد. با استفاده از داده های پیوندی، این نهادها می توانند منابع خود را به یکدیگر و به منابع دیگر در وب متصل کرده و دسترسی به گنجینه های فرهنگی را به شکل بی سابقه ای بهبود بخشند. پیشنهاد اجرای پروژه داده های پیوندی در کنسرسیوم محتوای ملی ایران، از جمله رویکردهای کاربردی مطرح شده است.

پروفایل های کاربردی: بهینه سازی نظام های فراداده ای

با وجود استانداردهای فراداده ای عمومی مانند هسته دوبلین، گاهی نیاز است که این استانداردها برای نیازهای خاص یک جامعه کاربری یا یک دامنه موضوعی مشخص، سفارشی سازی شوند. اینجاست که مفهوم <پروفایل کاربردی> (Application Profile) مطرح می شود. پروفایل کاربردی، مجموعه ای از عناصر فراداده ای (که اغلب از یک یا چند استاندارد فراداده ای موجود انتخاب می شوند)، دستورالعمل های پیاده سازی و قواعد استفاده از آن ها است که برای پاسخگویی به نیازهای خاص یک کاربرد مشخص طراحی شده است.

طاهری ضرورت طراحی پروفایل کاربردی را توضیح می دهد؛ از جمله توانایی در ارائه جزئیات بیشتر برای توصیف منابع خاص، افزایش دقت در بازیابی اطلاعات و بهبود میان کنش پذیری در حوزه های تخصصی. نقاط قوت این رویکرد شامل انعطاف پذیری، قابلیت انطباق و کارایی بالا در محیط های خاص است، در حالی که نقاط ضعف می تواند شامل افزایش پیچیدگی در نگهداری و احتمال ناسازگاری با استانداردهای عمومی باشد.

ویژگی ها، چالش ها و ملزومات طراحی پروفایل های کاربردی به دقت بررسی می شوند. طراحی یک پروفایل کاربردی موفق نیازمند شناخت عمیق از نیازهای کاربران، منابع اطلاعاتی و محیط عملیاتی است. این بخش، با معرفی نمونه هایی از پروفایل های کاربردی داخلی و خارجی، دیدگاه عملی را به خواننده ارائه می دهد و به چگونگی بهینه سازی نظام های فراداده ای برای کاربردهای خاص کمک می کند.

استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (RDA) و جایگاه آن در انتشارات ایرانی-اسلامی

استاندارد توصیف و دسترسی به منبع یا RDA (Resource Description and Access)، یکی از جدیدترین و مهمترین استانداردهای فهرست نویسی و توصیف منابع اطلاعاتی است که جایگزین قواعد فهرست نویسی انگلو-آمریکایی (AACR2) شده است. RDA با رویکردی مبتنی بر مدل های مفهومی مانند FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records)، بر روی توصیف ویژگی های منابع (Works, Expressions, Manifestations, Items) تمرکز دارد و هدف آن، تسهیل دسترسی کاربران به انواع منابع در محیط های دیجیتالی است.

کتاب به بررسی جایگاه RDA در بافت انتشارات ایرانی-اسلامی می پردازد. تطبیق استانداردهای جهانی با ویژگی های منحصر به فرد محتوای ایرانی-اسلامی، همواره یک چالش و فرصت بوده است. این بخش از کتاب، به چگونگی اجرای RDA در محیط های اطلاعاتی ایران و سازگاری آن با ساختارهای زبانی، خطی، و محتوایی خاص این منطقه می پردازد و راهکارهایی برای بهره برداری بهینه از این استاندارد در زمینه میراث فرهنگی و فکری ایران ارائه می دهد.

همگرایی استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات: از کثرت به وحدت

در طول دهه های متمادی، استانداردهای مختلفی برای سازماندهی، توصیف و مدیریت اطلاعات توسعه یافته اند که هر یک برای کاربردهای خاص خود طراحی شده اند. این کثرت استانداردها، در حالی که در برخی موارد مفید بوده، چالش هایی را نیز در زمینه میان کنش پذیری و یکپارچه سازی سیستم ها ایجاد کرده است. طاهری به مفهوم «همگرایی استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات» می پردازد و مسیر حرکت از کثرت به سمت وحدت را تحلیل می کند.

این همگرایی از طریق توسعه مدل های مفهومی جامع، استفاده از فراداده های قابل تبدیل و ایجاد استانداردهای فراگیرتر صورت می گیرد. هدف نهایی، دستیابی به سیستمی است که در آن، اطلاعات بتوانند بدون توجه به استاندارد اولیه توصیفشان، به راحتی میان سیستم های مختلف مبادله و ترکیب شوند. این رویکرد، به ویژه در محیط های کنسرسیومی و در سطح وب معنایی، اهمیت ویژه ای دارد.

معیارهای ارزیابی و انتخاب نرم افزار کتابخانه دیجیتالی

توسعه و نگهداری کتابخانه های دیجیتالی، نیازمند انتخاب و پیاده سازی نرم افزارهای مناسب است. این نرم افزارها باید بتوانند تمامی فرآیندهای مربوط به گردآوری، سازماندهی، ذخیره، بازیابی و ارائه منابع دیجیتالی را پشتیبانی کنند. طاهری در این بخش، به معرفی و تشریح معیارهای کلیدی برای ارزیابی و انتخاب نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی می پردازد.

این معیارها شامل قابلیت های فنی (مانند پشتیبانی از استانداردهای مختلف فراداده ای، قابلیت مقیاس پذیری، امنیت و پایداری)، سهولت استفاده (رابط کاربری)، هزینه ها (شامل خرید، نصب و نگهداری)، پشتیبانی و مستندسازی، و همچنین توانایی انطباق با نیازهای خاص سازمان است. ارزیابی دقیق این معیارها، به مراکز اطلاعاتی کمک می کند تا بهترین نرم افزار را متناسب با بودجه و اهداف خود انتخاب کرده و از سرمایه گذاری مؤثر اطمینان حاصل کنند.

تحولات حوزه سازماندهی دانش و محیط های اطلاعاتی ایران: فرصت ها و تهدیدها

کتاب «ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش» دیدگاهی جامع نگر به تحولات جهانی دارد، اما در عین حال، نگاهی بومی به محیط اطلاعاتی ایران نیز دارد. طاهری به تحلیل فرصت ها و تهدیدهای پیش روی حوزه سازماندهی دانش و محیط های اطلاعاتی در ایران می پردازد.

فرصت ها شامل غنای میراث فرهنگی و اسلامی، پتانسیل بالای نیروی انسانی متخصص، و رشد فناوری اطلاعات در کشور است. این عوامل می توانند بستری برای توسعه نظام های اطلاعاتی پیشرفته و تولید دانش بومی فراهم کنند.

در مقابل، تهدیدها نیز وجود دارند که از جمله آن ها می توان به عدم هماهنگی در استانداردسازی، محدودیت های زیرساختی، و نیاز به سرمایه گذاری بیشتر در تحقیق و توسعه اشاره کرد. نویسنده در این بخش، راهبردهایی را برای بهره برداری از فرصت ها و مقابله با تهدیدها ارائه می دهد تا محیط اطلاعاتی ایران بتواند در مسیر توسعه رویکردهای نوین ذخیره و بازیابی دانش گام بردارد و نقش فعال تری در عرصه جهانی ایفا کند.

داده های پیوندی، آینده روابط اطلاعاتی را متحول می کنند و با ایجاد یک وب داده محور و قابل استنتاج ماشینی، امکان کشف و ترکیب بی سابقه اطلاعات از منابع متنوع را فراهم می آورند.

نتیجه گیری: نگاهی به آینده ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش

کتاب «ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین» اثر سید مهدی طاهری، یک اثر پیشرو و جامع در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است که به خوبی نوآوری ها و رویکردهای بنیادین را در زمینه ذخیره و بازیابی اطلاعات و تبدیل آن به دانش پوشش می دهد. این کتاب، با تمرکز بر مفاهیمی چون پارادایم تولید دانش به جای اطلاعات، نقش محوری اشیای محتوایی و فراداده ها، اهمیت کنسرسیوم ها در اشتراک دانش، و استانداردهای پیشرفته ای مانند هسته دوبلین، داده های پیوندی و RDA، چشم اندازی روشن از آینده این حوزه ارائه می دهد.

طاهری با ارائه تحلیلی عمیق از شبکه های کتابشناختی، درگاه ها و دروازه های اطلاعاتی، و پروفایل های کاربردی، ابزارهای عملی و نظری لازم برای مواجهه با چالش های مدیریت اطلاعات در عصر دیجیتال را در اختیار خوانندگان قرار می دهد. همچنین، نگاهی بومی به تحولات و چالش های محیط اطلاعاتی ایران، این اثر را برای متخصصان و پژوهشگران داخلی بسیار کاربردی می سازد.

این کتاب نه تنها یک منبع درسی ارزشمند برای دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی است، بلکه یک راهنمای ضروری برای پژوهشگران، اساتید، کتابداران و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات است که به دنبال به روزرسانی دانش خود و درک عمیق تر از تحولات نوین در سازماندهی و بازیابی دانش هستند. با مطالعه این اثر، خوانندگان می توانند درک جامعی از رویکردهای نوین ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش به دست آورند و خود را برای مواجهه با چالش ها و فرصت های آینده در این عرصه آماده سازند.

پرسش های متداول

کتاب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش اثر کدام نویسنده است؟

این کتاب ارزشمند توسط سید مهدی طاهری، از اساتید و متخصصان برجسته حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، تألیف شده است.

مهم ترین ویژگی های متمایز کننده این کتاب چیست؟

از ویژگی های برجسته این کتاب می توان به روزآمد بودن مطالب با تأکید بر تحولات پرشتاب حوزه، تبیین رویکردهای نوین در هر مبحث، و ارائه مقالاتی مستقل برای مفاهیمی مانند داده های پیوندی، پروفایل کاربردی، روابط کتابشناختی و دروازه های اطلاعاتی اشاره کرد. همچنین کاربردگرایی محتوا متناسب با بافت کنسرسیوم محتوای ملی و بافت اطلاعاتی اسلامی-ایرانی از دیگر نقاط قوت آن است.

این کتاب برای چه کسانی مفید است؟

این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان از جمله دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی (در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا)، پژوهشگران، اساتید، کتابداران، آرشیویست ها، مدیران مراکز داده، معماران اطلاعاتی و توسعه دهندگان سیستم های اطلاعاتی که به دنبال به روزرسانی دانش خود در زمینه رویکردهای نوین ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش هستند، بسیار مفید است.

آیا کتاب به مباحث عملی و کاربردی نیز می پردازد؟

بله، کتاب رویکردی کاربردگرا دارد و علاوه بر مباحث نظری، به کاربردهای عملی مفاهیم مختلف در محیط های اطلاعاتی واقعی، به ویژه بافت کنسرسیوم محتوای ملی و چالش ها و فرصت های محیط اطلاعاتی ایران، می پردازد.

رویکردهای نوین در عنوان کتاب شامل چه مفاهیمی می شود؟

رویکردهای نوین در این کتاب شامل مفاهیمی چون پارادایم تولید دانش به جای اطلاعات، اشیای محتوایی و فراداده، کنسرسیوم های محتوایی، شبکه های کتابشناختی، درگاه ها و دروازه های اطلاعاتی، استاندارد هسته دوبلین، داده های پیوندی، پروفایل های کاربردی، و استاندارد RDA است که همگی بیانگر تازه ترین پیشرفت ها و نگرش ها در حوزه ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش هستند.

منابع

• طاهری، سید مهدی. (۱۳۹۴). ذخیره و بازیابی اطلاعات و دانش: با تاکید بر رویکردهای نوین. تهران: انتشارات کتابدار.