خلاصه کتاب تاثیر بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی و توجه کودکان ( نویسنده مریم بگی )

کتاب «تاثیر بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی و توجه کودکان» نوشته مریم بگی، به بررسی چگونگی تأثیر بازی های دیجیتال هدفمند بر بهبود مهارت های شناختی کودکان ۷ تا ۹ سال مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) می پردازد. این اثر، راهکارهای علمی و عملی را برای والدین، مربیان و متخصصان کودک در مواجهه با چالش های این اختلال ارائه می دهد.

اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یکی از شایع ترین اختلالات عصبی-رشدی در کودکان است که می تواند چالش های قابل توجهی در حوزه های تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی ایجاد کند. در سالیان اخیر و با گسترش روزافزون فناوری و بازی های کامپیوتری، سوالات بسیاری در مورد نقش این ابزارها در زندگی کودکان، به ویژه آنهایی که با چالش های شناختی مواجه هستند، مطرح شده است. کتاب خانم مریم بگی رویکردی نوین را در این زمینه پیشنهاد می دهد و به بررسی پتانسیل بازی های کامپیوتری هدفمند به عنوان یک روش مداخله ای می پردازد. این خلاصه جامع، با هدف ارائه درکی عمیق از مبانی نظری و یافته های کلیدی کتاب، برای هر کسی که به دنبال راهکارهای علمی و مؤثر برای کمک به کودکان در بهبود کارکردهای اجرایی و توجه است، نوشته شده است.

۱. اختلال کمبود توجه – بیش فعالی (ADHD) چیست؟ درک چالش ها

اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی مزمن است که میلیون ها کودک را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد و اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد. این اختلال با ترکیبی از مشکلات پایدار در حفظ توجه، بیش فعالی و/یا تکانشگری مشخص می شود که در عملکرد و رشد فرد اختلال ایجاد می کند.

تعریف و نشانه شناسی ADHD

ADHD فراتر از شلوغی یا حواس پرتی عادی دوران کودکی است. کودکان مبتلا به ADHD در تنظیم رفتار خود، کنترل تکانه ها و حفظ تمرکز برای مدت زمان طولانی دچار مشکل هستند. این مشکلات اغلب در محیط های ساختاریافته مانند مدرسه خود را نشان می دهند، اما می توانند در خانه و روابط اجتماعی نیز تأثیرگذار باشند.

بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش پنجم (DSM-5)، علائم ADHD به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: بی توجهی و بیش فعالی/تکانشگری. برای تشخیص، باید حداقل شش نشانه از یک یا هر دو دسته (برای افراد ۱۷ سال به بالا، پنج نشانه) به مدت حداقل شش ماه وجود داشته باشد و این نشانه ها باید قبل از ۱۲ سالگی آغاز شده باشند. همچنین، این علائم باید در حداقل دو محیط (مثلاً مدرسه و خانه) مشاهده شوند و شواهدی دال بر اینکه این علائم باعث نقص قابل توجهی در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی شده اند، وجود داشته باشد و توسط هیچ اختلال روانی دیگری بهتر توجیه نشوند.

علائم کلیدی ADHD

• علائم بی توجهی:

  فرد اغلب در توجه دقیق به جزئیات ناتوان است یا در تکالیف مدرسه، کار یا سایر فعالیت ها مرتکب خطاهای ناشی از بی دقتی می شود.

  اغلب در حفظ توجه در حین انجام تکالیف یا بازی ها مشکل دارد.

  به نظر می رسد زمانی که مستقیماً با او صحبت می شود، گوش نمی دهد.

  اغلب دستورالعمل ها را دنبال نمی کند و در انجام تکالیف مدرسه، کارهای روزمره یا وظایف محیط کار ناموفق است.

  اغلب در سازماندهی تکالیف و فعالیت ها مشکل دارد.

  اغلب از انجام تکالیفی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند (مانند تکالیف مدرسه یا کارهای خانگی) اجتناب می کند، از آن ها بیزار است یا تمایلی به انجامشان ندارد.

  اغلب وسایل لازم برای انجام تکالیف یا فعالیت ها (مانند اسباب بازی، تکالیف مدرسه، مداد، کتاب یا ابزار) را گم می کند.

  اغلب به راحتی با محرک های بیرونی حواسش پرت می شود.

  اغلب در فعالیت های روزمره فراموشکار است.

• علائم بیش فعالی و تکانشگری:

  اغلب با دست ها یا پاهایش بازی می کند یا در صندلی خود وول می خورد.

  اغلب در موقعیت هایی که انتظار می رود در جای خود بنشیند، صندلی را ترک می کند.

  اغلب در موقعیت های نامناسب می دود یا از دیوارها بالا می رود (در نوجوانان و بزرگسالان، ممکن است به صورت احساس بی قراری شدید بروز کند).

  اغلب در بازی ها یا فعالیت های تفریحی آرام، مشکل دارد.

  اغلب همیشه در حرکت است یا طوری رفتار می کند که انگار با موتور کار می کند.

  اغلب بیش از حد صحبت می کند.

  اغلب قبل از اتمام سوال، پاسخ می دهد.

  اغلب در انتظار نوبت خود مشکل دارد.

  اغلب در کار دیگران وقفه ایجاد می کند یا مزاحم آن ها می شود (مثلاً در مکالمات یا بازی ها).

تشخیص زودهنگام و مداخله مؤثر برای کودکان ADHD حیاتی است. بدون حمایت مناسب، این کودکان ممکن است در مدرسه، در روابط با همسالان و خانواده، و در نهایت در دستیابی به پتانسیل کامل خود با مشکلات بیشتری مواجه شوند. مداخله می تواند به آن ها کمک کند تا مهارت های لازم برای مدیریت علائم خود و موفقیت در زندگی را توسعه دهند.

۲. کارکردهای اجرایی: معماری شناختی برای موفقیت

کارکردهای اجرایی، مجموعه ای از فرآیندهای شناختی سطح بالا هستند که به افراد کمک می کنند تا رفتار خود را برای رسیدن به اهدافشان برنامه ریزی، کنترل و تنظیم کنند. این کارکردها مانند یک سیستم مدیریت در مغز عمل می کنند و برای موفقیت در تقریبا تمام جنبه های زندگی، از جمله یادگیری، کار و روابط اجتماعی، ضروری هستند.

کارکردهای اجرایی چیست؟

کارکردهای اجرایی به فرآیندهای ذهنی اطلاق می شود که به ما امکان می دهند اهداف را تعیین کنیم، برای رسیدن به آن ها برنامه ریزی کنیم، توجه خود را متمرکز کرده و حواس پرتی ها را نادیده بگیریم، چندین کار را به صورت همزمان مدیریت کنیم، و رفتار خود را بر اساس موقعیت های جدید تنظیم کنیم. ضعف در این حوزه ها می تواند به بی نظمی، مشکلات در یادگیری و ناتوانی در کنترل تکانه ها منجر شود که از ویژگی های بارز ADHD است.

مولفه های اصلی کارکردهای اجرایی

کتاب مریم بگی به تفصیل به مولفه های مختلف کارکردهای اجرایی می پردازد. درک هر یک از این مولفه ها برای شناسایی نقاط ضعف و قوت کودکان و طراحی مداخلات هدفمند، از اهمیت بسزایی برخوردار است:

1. اراده و برنامه ریزی: این توانایی شامل تعیین اهداف مشخص و سپس ایجاد یک برنامه گام به گام برای رسیدن به آن اهداف است. کودک باید بتواند نتیجه نهایی را تصور کند و مسیرهای ممکن برای دستیابی به آن را در ذهن خود سازماندهی کند.
2. عمل هدفمند و عملکرد مؤثر: پس از برنامه ریزی، مرحله اجرای برنامه و پایش پیشرفت فرا می رسد. این مولفه شامل شروع فعالیت ها، نظارت بر اجرای آن ها و ارزیابی اثربخشی روش های به کار گرفته شده است.
3. سازمان دهی و مدیریت زمان: این مهارت ها به کودک کمک می کنند تا تکالیف و فعالیت های خود را به صورت منظم مرتب کرده و زمان را به نحو احسن مدیریت کند. توانایی اولویت بندی، تفکیک کارهای بزرگ به اجزای کوچک تر و تخمین زمان لازم برای هر فعالیت در این دسته قرار می گیرد.
4. حفاظت و فراشناخت: حفاظت به توانایی فرد برای یادگیری از اشتباهات گذشته و انعطاف پذیری در برابر تغییرات محیطی اشاره دارد. فراشناخت نیز به آگاهی فرد از فرآیندهای فکری خود و توانایی او در تفکر درباره تفکر (به عنوان مثال، چگونه یاد می گیرم یا چگونه می توانم بهتر تمرکز کنم) مربوط می شود.
5. بازداری پاسخ و کنترل هیجانی: این دو مولفه برای کودکان ADHD حیاتی هستند. بازداری پاسخ به توانایی مهار واکنش های تکانشی و نامناسب اشاره دارد، در حالی که کنترل هیجانی شامل مدیریت و تنظیم احساسات به شیوه ای سازنده است.
6. آغازگری تکلیف و پافشاری هدف محور: شروع کردن یک فعالیت، به ویژه زمانی که چالش برانگیز یا ناخوشایند است، و ادامه دادن آن تا رسیدن به هدف، دو مهارت اساسی در این دسته هستند. کودکان ADHD اغلب در آغازگری و حفظ انگیزه برای کارهای طولانی مدت مشکل دارند.

ضعف در هر یک از این کارکردها می تواند به مشکلات قابل توجهی در مدرسه، خانه و در تعاملات اجتماعی منجر شود. به عنوان مثال، کودکی که در برنامه ریزی مشکل دارد، ممکن است نتواند تکالیف مدرسه خود را به موقع انجام دهد یا پروژه هایش را به درستی سازماندهی کند. درک این پیوندها برای طراحی مداخلات مؤثر ضروری است.

۳. توجه: دروازه یادگیری و ادراک

توجه، یکی از اساسی ترین فرآیندهای شناختی است که نقش کلیدی در یادگیری، پردازش اطلاعات و تعامل با محیط ایفا می کند. بدون توجه مؤثر، توانایی ما در درک، به خاطر سپردن و پاسخ دادن به محرک ها به شدت محدود می شود.

توجه چیست و انواع آن کدامند؟

از منظر روانشناختی، توجه را می توان به عنوان تمرکز انتخابی بر روی محرک های خاص و نادیده گرفتن محرک های نامربوط تعریف کرد. این فرآیند امکان می دهد تا منابع ذهنی محدود خود را به طور کارآمد تخصیص دهیم. توجه یک مفهوم واحد نیست و شامل انواع مختلفی است که هر یک نقش خاصی در عملکرد شناختی دارند:

• توجه پایدار (Sustained Attention): توانایی حفظ تمرکز بر روی یک فعالیت برای مدت زمان طولانی. (مثال: خواندن یک کتاب، انجام یک تکلیف درسی)
• توجه انتخابی (Selective Attention): توانایی تمرکز بر یک محرک خاص در حضور محرک های حواس پرت کننده. (مثال: گوش دادن به معلم در کلاس شلوغ)
• توجه تقسیم شده (Divided Attention): توانایی انجام چندین کار به صورت همزمان و تقسیم توجه بین آن ها. (مثال: نوشتن در حین گوش دادن به سخنرانی)
• جابه جایی توجه (Shifting Attention): توانایی انتقال انعطاف پذیر تمرکز از یک محرک یا کار به محرک یا کار دیگر. (مثال: تغییر موضوع در مکالمه یا جابه جایی بین دروس مختلف)

مدل های مطرح توجه

مدل های مختلفی برای توضیح چگونگی عملکرد توجه در مغز ارائه شده اند. یکی از مطرح ترین این مدل ها، مدل نوروآناتومی پاسنر و پیترسون (Posner & Petersen, 1990) است. این مدل، سازمان بندی توجه را در قالب سه شبکه توجهی مجزا اما مرتبط در مغز تصور می کند:

1. شبکه گوش به زنگی (Alerting Network): این شبکه مسئول حفظ حالت بیداری و آمادگی برای دریافت محرک هاست. نواحی نیمکره راست مغز، به ویژه نواحی پیشانی راست و سیستم نوراپی نفرین، در فعالیت این شبکه نقش دارند.
2. شبکه جهت گیری فضایی (Orienting Network): این سیستم اولیه توجه، مسئول جهت گیری های سطح پایین به یک محرک ساده است. وظایف این شبکه عمدتاً به نواحی خلفی مغز، شامل لوب آهیانه ای خلفی، کالیکولوس فوقانی و هسته پولوینار جانبی مربوط می شود. این شبکه به ما کمک می کند تا توجه خود را به سمت یک محرک جدید در فضا هدایت کنیم.
3. شبکه کنترل اجرایی توجه (Executive Control Network): این مدار مسئول انتخاب هدف، حل تعارضات شناختی و مدیریت توجه در مواجهه با اطلاعات متناقض است. عملکردهای این شبکه در نواحی قشر مغز، از جمله شکنج سینگولیت قدامی و نواحی مکمل حرکتی، سازمان دهی می شود. توانایی جابه جایی توجه (انتقال تمرکز از یک محرک به دیگری) نیز یکی از کارکردهای کلیدی این شبکه است که عملکرد آن به ویژه به شکنج سینگولیت قدامی مربوط می شود. تالاموس نیز در انتخاب اطلاعات هدف نقش مهمی ایفا می کند.

مشکلات در هر یک از این انواع و شبکه های توجهی می تواند تأثیر عمیقی بر عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودکان داشته باشد. کودکی که در توجه پایدار مشکل دارد، نمی تواند به درستی دروس را دنبال کند؛ کودکی که در توجه انتخابی ضعیف است، به راحتی در کلاس درس حواسش پرت می شود؛ و مشکلات در جابه جایی توجه، مانع از انعطاف پذیری لازم در پاسخ به موقعیت های مختلف می شود. این امر به وضوح نشان می دهد که چرا تقویت توجه، یک هدف اساسی در مداخلات برای کودکان مبتلا به ADHD است.

۴. بازی درمانی: رویکردی مؤثر برای کودکان

بازی درمانی، روشی روان درمانی است که از بازی به عنوان ابزار اصلی برقراری ارتباط و درمان مشکلات روانشناختی کودکان استفاده می کند. از آنجایی که بازی زبان طبیعی کودکان است، این روش به آن ها امکان می دهد تا احساسات، افکار و تجربیات خود را در فضایی امن و پذیرنده بیان کنند.

مبانی و اصول بازی درمانی

بازی درمانی بر این اصل استوار است که کودکان به وسیله بازی، دنیای خود را درک کرده و با آن ارتباط برقرار می کنند. بازی به آن ها فرصت می دهد تا نقش ها را تمرین کنند، موقعیت های استرس زا را بازآفرینی کنند، احساسات دشوار را بیان کرده و مهارت های حل مسئله را توسعه دهند. نظریه های کلاسیک و مدرن متعددی، مبانی بازی درمانی را توضیح می دهند:

• نظریه های کلاسیک:

  نظریه انرژی مازاد: این نظریه بیان می کند که بازی راهی برای تخلیه انرژی مازاد در کودکان است.

  نظریه پیش تمرین: بر این باور است که کودکان از طریق بازی، نقش ها و مهارت های لازم برای آینده را تمرین می کنند.

  نظریه جبران سازی: نشان می دهد که بازی می تواند برای جبران کمبودها یا ناکامی ها در زندگی واقعی کودک به کار رود.

• نظریه های مدرن:

  نظریه روان تحلیلی: بازی را وسیله ای برای بیان ناخودآگاه، حل تعارضات درونی و پردازش تجربیات عاطفی می داند.

  نظریه پیاژه (شناختی): بازی را به عنوان ابزاری برای یادگیری و توسعه مهارت های شناختی، به ویژه جذب و انطباق مفاهیم جدید با ساختارهای ذهنی کودک، در نظر می گیرد.

  رویکردهای دیگر: شامل رویکرد شناختی-رفتاری (استفاده از بازی برای تغییر الگوهای فکری و رفتاری)، گشتالت (کمک به کودکان در آگاهی از تجربیات فعلی شان)، رابطه والد-کودک (CPRT، بهبود رابطه والد و فرزند)، کوتاه مدت مبتنی بر حل مشکل و کودک-محور (تمرکز بر توانمندی های درونی کودک برای خوددرمانی) می شود.

عوامل مؤثر بر اثربخشی بازی درمانی

اثربخشی بازی درمانی می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. سن کودک اهمیت دارد، زیرا نوع بازی ها و سطح پیچیدگی آن ها باید متناسب با مرحله رشدی کودک باشد. جنسیت نیز ممکن است بر ترجیحات بازی تأثیر بگذارد، هرچند نباید به کلیشه های جنسیتی محدود شد. محیط کودک، از جمله حمایت خانواده و مدرسه، نقش بسزایی در تعمیم دستاوردهای درمانی ایفا می کند. همچنین، هوش کودک می تواند بر سرعت و نحوه درگیر شدن او با فرآیند درمانی تأثیرگذار باشد.

بازی درمانی به دلیل ماهیت انعطاف پذیر و جذاب خود، به ویژه برای کودکانی که هنوز مهارت های کلامی کافی برای بیان مشکلاتشان را ندارند، بسیار مؤثر است. این رویکرد می تواند بستری امن برای رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی فراهم کند.

۵. بازی های کامپیوتری: ابزاری نوین در خدمت درمان

در گذشته، بازی های کامپیوتری عمدتاً با تأثیرات منفی بر کودکان، از جمله کاهش فعالیت بدنی و افت تحصیلی، مرتبط بودند. اما با پیشرفت علم روانشناسی و طراحی بازی ها، نگاه به این ابزارها تغییر کرده است. امروزه، بازی های کامپیوتری هدفمند به عنوان یک مکمل یا حتی ابزاری مستقل در مداخلات درمانی، به ویژه برای اختلالات شناختی مانند ADHD، مورد توجه قرار گرفته اند.

چگونه بازی های کامپیوتری می توانند مؤثر باشند؟

بازی های کامپیوتری (در صورت انتخاب صحیح و استفاده کنترل شده) می توانند از طریق مکانیزم های مختلفی کارکردهای اجرایی و توجه را تقویت کنند:

• چالش و پیچیدگی تدریجی: بسیاری از بازی ها به گونه ای طراحی شده اند که با پیشرفت بازیکن، سطح دشواری آن ها افزایش می یابد. این چالش تدریجی، مغز کودک را به طور مستمر درگیر نگه می دارد و به او اجازه می دهد تا مهارت های شناختی خود را به آرامی و با پشتیبانی لازم، بهبود بخشد.
• پاداش های فوری و بازخورد مستمر: بازی ها معمولاً بازخوردهای فوری و پاداش های جذابی (مانند امتیاز، پیشرفت در مراحل، یا آیتم های جدید) ارائه می دهند. این پاداش ها، انگیزه درونی کودک را برای ادامه بازی و تلاش بیشتر تقویت می کنند و می توانند به افزایش توجه و پایداری در انجام تکالیف کمک کنند.
• تمرین توجه و تمرکز: بسیاری از بازی ها به طور خاص برای تمرین انواع توجه (پایدار، انتخابی، تقسیم شده و جابه جایی توجه) طراحی شده اند. این بازی ها می توانند از طریق فعالیت هایی مانند شناسایی اهداف خاص در میان محرک های مزاحم، دنبال کردن چندین شیء به طور همزمان، یا تغییر سریع تمرکز از یک کار به دیگری، به بهبود این مهارت ها کمک کنند.
• تقویت حافظه کاری و کنترل تکانشگری: بازی هایی که نیاز به حفظ اطلاعات برای مدت کوتاه و استفاده از آن ها در لحظه دارند (مانند بازی های پازلی یا استراتژیک)، می توانند حافظه کاری را تقویت کنند. همچنین، بازی هایی که نیاز به تفکر قبل از عمل و کنترل واکنش های سریع دارند، به کاهش تکانشگری کمک می کنند.
• محیط کنترل شده و امن: محیط بازی های کامپیوتری، یک فضای امن و کنترل شده را برای کودک فراهم می کند که در آن می تواند بدون ترس از شکست یا قضاوت، مهارت های جدید را تمرین کند. این محیط، استرس ناشی از عملکرد را کاهش داده و به کودک اجازه می دهد تا با آرامش بیشتری یاد بگیرد.

انتخاب و اجرای بازی های مناسب

کلید موفقیت در استفاده از بازی های کامپیوتری درمانی، انتخاب دقیق بازی ها است. بازی ها باید به طور خاص برای تقویت مهارت های مورد نظر (مانند توجه، حافظه کاری، برنامه ریزی، یا کنترل تکانشگری) طراحی شده باشند. بازی های صرفاً سرگرم کننده که فاقد این جنبه های هدفمند هستند، ممکن است تأثیر درمانی مشابهی نداشته باشند. همچنین، نقش نظارت و هدایت متخصصین در این فرآیند بسیار مهم است. روانشناسان کودک و درمانگران می توانند بازی های مناسب را انتخاب کرده، برنامه درمانی را تنظیم کنند و بر پیشرفت کودک نظارت داشته باشند.

به عنوان مثال، بازی هایی که نیاز به حل پازل های پیچیده با محدودیت زمانی دارند، می توانند برنامه ریزی و سرعت پردازش را بهبود بخشند. بازی هایی که در آن ها باید به سیگنال های خاصی واکنش نشان داد و از واکنش به سیگنال های دیگر خودداری کرد، برای تقویت بازداری پاسخ مفید هستند. نمونه هایی از این بازی ها می توانند شامل پلتفرمرهای استراتژیک، بازی های حافظه، یا بازی های واکنش سریع باشند که به دقت و تصمیم گیری نیاز دارند.

بازی های کامپیوتری، در صورت برنامه ریزی دقیق و استفاده هدفمند، می توانند به عنوان ابزاری قدرتمند برای تحریک و بهبود کارکردهای شناختی کودکان، به ویژه در زمینه توجه و عملکردهای اجرایی، عمل کنند.

۶. اثربخشی آموزش بازی های کامپیوتری: یافته های پژوهش مریم بگی

کتاب «تاثیر بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی و توجه کودکان» بر پایه یک پژوهش علمی مستحکم بنا شده است. این پژوهش که توسط مریم بگی و علیرضا تقوایی در شهرستان اصفهان انجام شده، به بررسی اثربخشی آموزش بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی کودکان دبستانی مبتلا به اختلال نقص توجه پرداخته است.

خلاصه پژوهش

هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی تأثیر آموزش بازی های کامپیوتری بر بهبود کارکردهای اجرایی کودکان ۷ تا ۹ سال دارای اختلال نقص توجه بود. روش شناسی این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان ابتدایی (پسر) مبتلا به نقص توجه در شهرستان اصفهان می شد که به دلیل مشکلات تحصیلی و رفتاری به مراکز مشاوره بهزیستی مراجعه کرده بودند. از میان این جامعه، ۳۰ دانش آموز (۱۵ نفر در گروه آزمایش و ۱۵ نفر در گروه کنترل) به صورت در دسترس انتخاب و سپس به طور تصادفی در دو گروه گمارده شدند.

تشخیص اختلال نقص توجه در این دانش آموزان توسط روانشناس متخصص کودک و با استفاده از پرسشنامه کانرز والدین صورت گرفته بود. ابزار اصلی جمع آوری داده ها، پرسشنامه کارکردهای اجرایی کولیج (Coolidge Executive Functions Questionnaire) بود که در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون بر روی هر دو گروه اجرا شد. گروه آزمایش به مدت مشخصی تحت آموزش و بازی های کامپیوتری هدفمند قرار گرفت، در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله خاصی دریافت نکرد.

نتایج کلیدی

نتایج تحلیل کوواریانس (ANCOVA) که در این پژوهش به کار گرفته شد، نشان داد که آموزش بازی های کامپیوتری بر بهبود کارکردهای اجرایی و توجه کودکان دبستانی ۷ تا ۹ سال مبتلا به اختلال نقص توجه در شهرستان اصفهان تأثیر معناداری دارد (P<0.05). این یافته، تأییدی بر فرضیه اصلی پژوهش و رویکرد نوین مطرح شده در کتاب است. به عبارت دیگر، کودکان گروه آزمایش که با بازی های کامپیوتری هدفمند آموزش دیده بودند، در مقایسه با گروه کنترل، بهبود قابل توجهی در نمرات مربوط به کارکردهای اجرایی (مانند برنامه ریزی، بازداری پاسخ، مدیریت زمان و توجه) نشان دادند.

توصیه های عملی بر اساس یافته ها

بر اساس این نتایج، مؤلفان کتاب توصیه های مهمی را ارائه می دهند: متخصصان روانشناسی کودک، مربیان و والدین می توانند از بازی های کامپیوتری به عنوان یک ابزار مؤثر و مکمل در برنامه های درمانی و آموزشی کودکان دارای اختلال نقص توجه استفاده کنند. البته، تأکید بر انتخاب بازی های مناسب و نظارت متخصصانه بر فرآیند بازی درمانی با کامپیوتر ضروری است تا اطمینان حاصل شود که این ابزار به درستی و در جهت اهداف درمانی به کار گرفته می شود.

این پژوهش، چشم انداز جدیدی را برای بهره گیری از فناوری در کمک به کودکان با نیازهای ویژه باز می کند و از این رو، محتوای کتاب نه تنها از نظر علمی معتبر است، بلکه کاربردهای عملی فراوانی نیز دارد.

۷. نتیجه گیری: چشم اندازی نوین در کمک به کودکان

کتاب «تاثیر بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی و توجه کودکان» اثری ارزشمند و پیشرو در زمینه روانشناسی کودک و اختلال نقص توجه/بیش فعالی است. این کتاب با اتکا به مبانی نظری قوی و یافته های پژوهشی خود نویسنده، نشان می دهد که بازی های کامپیوتری، برخلاف تصورات رایج، می توانند در صورت استفاده صحیح و هدفمند، به ابزاری قدرتمند برای تقویت مهارت های شناختی حیاتی در کودکان تبدیل شوند. از تعریف دقیق ADHD و کارکردهای اجرایی گرفته تا بررسی انواع توجه و رویکردهای بازی درمانی، این کتاب به خواننده درکی جامع و کاربردی ارائه می دهد.

پیام اصلی کتاب روشن است: ما باید رویکردی جامع نگر داشته باشیم و از تمام ابزارهای موجود، اعم از سنتی و نوین، در راستای بهبود کیفیت زندگی کودکان استفاده کنیم. تلفیق بازی درمانی سنتی با پتانسیل های بازی های کامپیوتری می تواند راهگشای بسیاری از چالش ها در زمینه توجه و کارکردهای اجرایی باشد. این کتاب ما را به تفکر بازتر در مورد فناوری و فرصت هایی که برای مداخله های درمانی فراهم می کند، دعوت می کند.

در نهایت، امید است که با بهره گیری از دانش و راهکارهای ارائه شده در این اثر، بتوانیم به کودکان بیشتری کمک کنیم تا پتانسیل های نهفته خود را شکوفا کرده و در مسیر رشد و یادگیری، گام های موثرتری بردارند. اهمیت این موضوع در دنیای امروز که کودکان از سنین پایین با ابزارهای دیجیتال درگیر هستند، بیش از پیش آشکار است.

۸. چرا باید این کتاب را مطالعه کنید؟ (ارزش افزوده ی کتاب)

کتاب «تاثیر بازی های کامپیوتری بر کارکردهای اجرایی و توجه کودکان» بیش از یک معرفی ساده، به ارائه تحلیل عمیق و کاربردی از یک موضوع مهم می پردازد. دلایل متعددی برای مطالعه کامل این کتاب وجود دارد که آن را به منبعی ارزشمند برای مخاطبان مختلف تبدیل می کند:

• برای والدین کودکان دارای ADHD:

  اگر با چالش های بی توجهی، بیش فعالی یا تکانشگری فرزندتان دست و پنجه نرم می کنید، این کتاب به شما درکی عمیق از ماهیت این اختلال و مکانیسم های شناختی درگیر ارائه می دهد. با خواندن این کتاب، شما با رویکردهای نوین درمانی آشنا می شوید و می توانید با آگاهی بیشتری، بازی های کامپیوتری مناسب را برای فرزندتان انتخاب کنید و در محیطی کنترل شده، به تقویت مهارت های او کمک کنید.

  کتاب به شما کمک می کند تا نگرانی های خود را در مورد استفاده از بازی های دیجیتال کاهش دهید و به جای ممنوعیت کامل، به سمت استفاده هدفمند و سازنده حرکت کنید.

• برای مربیان، معلمان و مشاوران مدارس:

  این کتاب یک راهنمای عملی برای شماست تا دانش خود را در مورد ADHD، کارکردهای اجرایی و توجه به روز کنید. شما یاد می گیرید چگونه می توان از ابزارهای نوینی مانند بازی های کامپیوتری برای حمایت از دانش آموزان دارای نقص توجه در کلاس درس و محیط آموزشی استفاده کرد. این اطلاعات می تواند به شما در طراحی برنامه های درسی منعطف تر و مداخلات فردی مؤثرتر کمک کند و ارتباط شما با والدین را نیز بهبود بخشد.

• برای روانشناسان کودک و درمانگران:

  این اثر منبعی پژوهش محور است که شما را با جدیدترین یافته ها و رویکردهای درمانی در زمینه اختلالات توجه و کارکردهای اجرایی آشنا می سازد. مطالعه این کتاب می تواند دانش شما را در زمینه بازی درمانی مبتنی بر فناوری، افزایش داده و به شما در گنجاندن این روش های نوین در پروتکل های درمانی تان یاری رساند. یافته های پژوهشی ارائه شده در کتاب، به اعتبار علمی کار شما می افزاید.

• برای دانشجویان روانشناسی و علوم تربیتی:

  اگر در حال مطالعه در زمینه روانشناسی کودک، اختلالات رشدی یا تأثیر فناوری بر کودکان هستید، این کتاب یک منبع جامع و کاربردی است. این اثر نه تنها مبانی نظری عمیقی را ارائه می دهد، بلکه با ارائه یک پژوهش واقعی، نحوه کاربرد نظریه ها در عمل و تحلیل نتایج را نیز به شما می آموزد. این یک فرصت عالی برای درک پیوند بین تئوری و عمل در حوزه سلامت روان کودک است.

کتاب مریم بگی با رویکرد علمی، کاربردی و پژوهش محور خود، به شما دیدگاهی نوین و راهکارهایی عملی برای مواجهه با یکی از شایع ترین چالش های رشدی کودکان در عصر حاضر ارائه می دهد. مطالعه کامل این اثر به شما امکان می دهد تا جزئیات عمیق تر، راهنمایی های دقیق تر و درک کامل تری از این حوزه به دست آورید و در نتیجه، به ارتقاء کیفیت زندگی کودکان کمک شایانی کنید.

---