ابرا مهریه یعنی چه

ابرا مهریه به معنای صرف نظر کردن زن از حق مطالبه مهریه خود به اختیار و اراده آزاد است که منجر به بری الذمه شدن قطعی مرد از پرداخت آن می شود. این اقدام حقوقی، غیرقابل رجوع بوده و از مهم ترین تصمیمات مالی در زندگی زناشویی است و به دلیل آثار حقوقی عمیق و دائمی آن، شناخت دقیق و کامل ابعاد قانونی این مفهوم برای هر یک از زوجین، به ویژه زنان، ضروری است.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، پس از عقد نکاح بر ذمه زوج مستقر می شود و مطالبه آن، در هر زمان برای زن امکان پذیر است. با این حال، در برخی شرایط ممکن است زن تصمیم به صرف نظر کردن از این حق خود بگیرد که این عمل می تواند به اشکال مختلفی صورت پذیرد. یکی از این اشکال، «ابرا مهریه» است که دارای ماهیت و آثار حقوقی خاص و متمایزی نسبت به سایر روش ها نظیر هبه یا بذل مهریه است. عدم آگاهی از تفاوت های این مفاهیم و پیامدهای هر یک، می تواند منجر به تصمیم گیری های نادرست و از دست رفتن حقوق مالی مهم برای زوجه شود.

این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع و تخصصی، به تحلیل مفهوم حقوقی ابرا مهریه، شرایط صحت آن، تفاوت های اساسی آن با هبه و بذل، مراحل قانونی، و مهم تر از همه، پیامدهای غیرقابل رجوع بودن آن می پردازد. همچنین، در ادامه به بررسی امکان و شرایط ابطال سند رسمی ابرا مهریه و وضعیت آن در موارد خاص نظیر طلاق توافقی و حق حبس زوجه خواهیم پرداخت. امید است این محتوا، منبعی قابل اعتماد برای تصمیم گیری آگاهانه در این زمینه باشد.

ابرا مهریه چیست؟ تعریف حقوقی و ماهیت آن

ابرا مهریه یک اصطلاح حقوقی با بار معنایی خاص است که در قانون مدنی ایران تعریف شده است. برای درک صحیح این مفهوم، ابتدا باید واژه ابرا را از منظر لغوی و حقوقی بررسی کنیم و سپس به تبیین ابرا مهریه بپردازیم.

تعریف لغوی و اصطلاحی ابرا

در لغت، ابرا به معنای رها کردن، خلاص کردن، و بری کردن ذمه کسی از دین است. در اصطلاح حقوقی نیز، ابرا عبارت از عملی است که به واسطه آن، داین (طلبکار) به اختیار خود، از حق دین خود صرف نظر می کند و مدیون (بدهکار) را از تعهد پرداخت دین معاف می سازد. ماده 289 قانون مدنی ایران به صراحت این مفهوم را بیان می کند: «ابرا عبارت از این است که داین از حق خود به اختیار صرف نظر کند.»

توضیح ابرا مهریه بر اساس ماده ۲۸۹ قانون مدنی

با توجه به تعریف فوق، ابرا مهریه یعنی زوجه (زن) که داین مهریه است، با اراده و اختیار خود، زوج (مرد) را از دین مهریه ای که بر ذمه اوست، بری و معاف می کند. این عمل باعث می شود که گویی مهریه از ابتدا وجود نداشته یا به طور کامل پرداخت شده است و دیگر هیچ تکلیفی بر عهده زوج برای پرداخت آن نخواهد بود. مهریه، پس از وقوع عقد نکاح، تبدیل به یک دین مالی بر ذمه مرد می شود و زن مالک آن است؛ بنابراین می تواند با عمل ابرا، این دین را ساقط نماید.

ماهیت حقوقی ابرا: ایقاع و آثار آن

ابرا، در عالم حقوق یک ایقاع محسوب می شود. ایقاع به عملی حقوقی گفته می شود که برای تحقق آن، تنها اراده و قصد یک طرف (در اینجا داین یا همان زوجه) کافی است و نیازی به قبول و رضایت طرف دیگر (مدیون یا همان زوج) ندارد. همین ویژگی، یکی از مهم ترین تمایزات ابرا از عقود است. با وقوع ابرا مهریه، دین مهریه از ذمه زوج ساقط می شود و او از این تعهد مالی بری الذمه می گردد. این سقوط دین، قطعی و دائمی است و هیچ گونه امکان رجوعی پس از آن وجود ندارد.

ابرا مهریه، عملی حقوقی و یک جانبه است که با اراده زوجه، منجر به سقوط قطعی دین مهریه از ذمه زوج می شود و قابل رجوع نخواهد بود.

تفاوت ابرا مهریه با هبه (بخشش) و بذل مهریه

یکی از رایج ترین اشتباهات در مسائل مربوط به مهریه، عدم تفکیک میان مفاهیم ابرا، هبه و بذل است. هرچند در نگاه اول ممکن است این اصطلاحات مشابه به نظر برسند، اما از نظر ماهیت حقوقی و پیامدها تفاوت های بنیادینی با یکدیگر دارند که عدم آگاهی از آن ها می تواند به ضرر زوجه تمام شود.

هبه (بخشش) مهریه

هبه در قانون مدنی، یک عقد است، به این معنا که برای تحقق آن، علاوه بر ایجاب (پیشنهاد) از سوی واهب (هبه کننده یا زوجه)، نیاز به قبول از سوی متهب (هبه شونده یا زوج) دارد. در هبه مهریه، زن مهریه خود را به مرد می بخشد. نکته کلیدی در هبه، قابلیت رجوع از آن است. مطابق ماده ۸۰۳ قانون مدنی: «بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند…» این بدان معناست که در بیشتر موارد، اگر عین مهریه (مانند سکه) موجود باشد، زن می تواند از بخشش خود پشیمان شده و آن را پس بگیرد. البته استثنائاتی نیز وجود دارد؛ برای مثال، اگر هبه معوض باشد (در ازای چیزی صورت گرفته باشد) یا به یکی از اصول دین خویشاوندان نسبی انجام شده باشد، رجوع امکان پذیر نیست. با این حال، تفاوت اصلی با ابرا این است که در هبه، دین ساقط نمی شود مگر اینکه هبه به گونه ای باشد که رجوع از آن غیرممکن شود.

بذل مهریه

بذل مهریه غالباً در چارچوب طلاق خلع و مبارات مطرح می شود. در این نوع طلاق، زوجه به دلیل کراهت و عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک، مالی (که معمولاً مهریه یا قسمتی از آن است) را به زوج می بخشد تا او را راضی به طلاق کند. بذل مهریه در واقع نوعی توافق بر سر طلاق است که در آن زن حاضر به گذشت از حقوق مالی خود برای رهایی از زندگی زناشویی می شود. تفاوت مهم بذل با ابرا این است که بذل معمولاً در طول مدت عده طلاق، قابل رجوع است. یعنی اگر زن در مدت عده از بذل خود رجوع کند، طلاق از نوع خلع یا مبارات به طلاق رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند.

جدول مقایسه: ابرا، هبه، بذل

برای درک بهتر تفاوت های این سه مفهوم حقوقی، جدول زیر به مقایسه آن ها می پردازد:

ویژگی	ابرا مهریه	هبه (بخشش) مهریه	بذل مهریه
ماهیت حقوقی	ایقاع (عمل یک جانبه)	عقد (نیاز به ایجاب و قبول)	معمولاً در چارچوب طلاق (توافق بر طلاق)
نیاز به قبول زوج	خیر	بله	بله (برای وقوع طلاق)
قابلیت رجوع	به طور کلی خیر (غیرقابل رجوع)	در اغلب موارد بله (با استثنائات)	در مدت عده طلاق بله (با تغییر نوع طلاق)
اثر بر دین مهریه	سقوط کامل دین	انتقال مالکیت یا تصرف در مهریه (دین تا زمان رجوع ساقط نمی شود)	ایجاد امکان طلاق، قابل رجوع در عده
هدف اصلی	بری الذمه کردن زوج از دین	بخشیدن مهریه به زوج	کسب رضایت زوج برای طلاق

شرایط صحت و اعتبار ابرا مهریه

برای اینکه ابرا مهریه از نظر قانونی معتبر و دارای اثر باشد، باید شرایط خاصی رعایت شود. این شرایط هم به ابراکننده (زوجه) و هم به موضوع ابرا (مهریه) مربوط می شود.

شرایط مربوط به ابراکننده (زوجه)

زوجه به عنوان ابراکننده و داین، باید از اهلیت و قصد و رضای کافی برخوردار باشد:

• اهلیت: منظور از اهلیت، برخورداری زوجه از عقل، بلوغ و رشد در زمان ابرا است. فرد باید عاقل باشد (مجنون نباشد)، بالغ باشد (به سن قانونی بلوغ شرعی و قانونی رسیده باشد) و رشد کافی داشته باشد (یعنی توانایی تشخیص نفع و ضرر مالی خود را داشته باشد و سفیه نباشد). ابرا از سوی افراد فاقد اهلیت (صغیر، مجنون یا سفیه) باطل و بی اعتبار است.

• قصد و رضا: ابرا باید با اراده آزاد، آگاهانه و بدون هیچ گونه اکراه، اجبار، فریب (تدلیس) یا اشتباه صورت گیرد. زوجه باید با قصد جدی و واقعی، مبنی بر صرف نظر کردن از مهریه و بری الذمه کردن زوج، این عمل را انجام دهد. هرگونه فشار، تهدید، فریب یا عدم آگاهی کامل از ماهیت ابرا، می تواند مبنای ابطال آن قرار گیرد. این شرط از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که ابرا، عملی غیر قابل رجوع است و باید با کمال آگاهی انجام شود.

شرایط مربوط به موضوع ابرا

موضوع ابرا که همان مهریه است نیز باید دارای شرایطی باشد:

• وجود دین: ابرا تنها در مورد «دین» صادق است. مهریه باید به صورت دین بر ذمه مرد باشد، نه «عین معین». به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه طلا باشد، این یک دین است. اما اگر مهریه یک واحد آپارتمان مشخص و معین باشد که به ملکیت زن درآمده، ابرا در مورد آن معنا ندارد و زن تنها می تواند آن را هبه کند.

• معین بودن موضوع: میزان مهریه ای که ابرا می شود (تمام یا قسمتی از آن)، باید به وضوح مشخص و معین باشد تا هیچ ابهامی در مورد آنچه مورد ابرا قرار گرفته، وجود نداشته باشد. در سند ابرا باید به روشنی قید شود که آیا تمام مهریه ابرا می شود یا فقط بخشی از آن و در صورت بخش، میزان دقیق آن باید ذکر گردد.

نحوه و مراحل انجام ابرا مهریه

ابرا مهریه می تواند به اشکال مختلفی صورت گیرد که هر یک دارای الزامات و آثار حقوقی خاص خود است. اطلاع از این روش ها برای زوجین ضروری است.

ابرا مهریه شفاهی: چالش ها و ملاحظات

از نظر حقوقی، ابرا مهریه می تواند به صورت شفاهی نیز انجام شود. یعنی زوجه می تواند با بیان کلامی خود، زوج را از پرداخت مهریه بری الذمه کند. با این حال، انجام ابرا به صورت شفاهی، مشکلات اثباتی فراوانی دارد. در صورت بروز اختلاف، اثبات اینکه زوجه با قصد و رضای کامل مهریه را ابرا کرده است، بسیار دشوار خواهد بود و نیازمند دلایل و شواهد قوی است. بنابراین، این روش به هیچ وجه توصیه نمی شود.

ابرا مهریه با سند عادی

یکی دیگر از روش های ابرا مهریه، تنظیم یک سند عادی یا توافق نامه دست نویس است. در این حالت، زن و مرد متنی را تنظیم می کنند که در آن زوجه به صراحت و با ذکر مشخصات کامل، اعلام می کند که تمام یا بخشی از مهریه خود را ابرا کرده و زوج را از پرداخت آن بری الذمه می نماید. برای افزایش اعتبار این سند، حضور و امضای شهود در ذیل آن بسیار حائز اهمیت است. مزیت سند عادی، سهولت در تنظیم و عدم نیاز به مراجعه به مراجع رسمی است، اما در مقایسه با سند رسمی، از اعتبار اثباتی کمتری برخوردار است و ممکن است در دادگاه مورد تردید یا انکار قرار گیرد.

ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی (سند رسمی)

معتبرترین و مطمئن ترین روش برای ابرا مهریه، تنظیم آن در قالب یک سند رسمی در دفتر اسناد رسمی است. سند رسمی از اعتبار حقوقی بالایی برخوردار است و سند لازم الاجرا محسوب می شود، به این معنا که انکار و تردید نسبت به محتوای آن به راحتی پذیرفته نیست و اصالت آن مفروض است. مراحل انجام ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی به شرح زیر است:

1. مدارک لازم: زوجه با در دست داشتن مدارک هویتی (شناسنامه و کارت ملی) و اصل قباله ازدواج، به همراه زوج به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه می کند.

2. تنظیم اقرارنامه: سردفتر، پس از احراز هویت زوجه و اطمینان از اهلیت و رضایت کامل وی، یک اقرارنامه رسمی مبنی بر ابرا مهریه تنظیم می کند. در این اقرارنامه، به وضوح مشخصات زوجین، قباله ازدواج، میزان مهریه و تصریح به عبارت «ابرا» به جای «بخشش» درج می شود.

3. امضا و ثبت: پس از قرائت و تأیید متن توسط زوجه، سند توسط ایشان امضا شده و در دفترخانه به ثبت می رسد. نسخه ای از سند رسمی ابرا مهریه به زوجین تحویل داده می شود.

مزایای ابرا مهریه با سند رسمی شامل سهولت در اثبات آن در مراجع قضایی، کاهش اختلافات آتی و اطمینان از قطعیت عمل حقوقی انجام شده است.

آیا از ابرا مهریه می توان رجوع کرد؟ بررسی قطعی عدم امکان

یکی از مهم ترین و حیاتی ترین نکات درباره ابرا مهریه، موضوع عدم امکان رجوع از آن است. این ویژگی، ابرا را از سایر روش های صرف نظر کردن از مهریه کاملاً متمایز می کند و تأکید بر آن برای آگاهی بخشی به زوجین، به ویژه زوجه، ضروری است.

اصل کلی در حقوق ایران و فقه اسلامی، عدم امکان رجوع از «ابرا» است. ماده ۲۸۹ قانون مدنی صراحتاً بیان می دارد که ابرا، صرف نظر کردن داین از حق خود به اختیار است. این عمل حقوقی به محض وقوع، دین را ساقط کرده و ذمه مدیون را بری می سازد. سقوط دین به معنای پایان یافتن تعهد است، همانند پرداخت آن. از این رو، پس از ابرا مهریه، حق مطالبه مهریه به طور قطعی و غیرقابل بازگشت از زوجه سلب می شود.

تأکید بر این نکته بسیار حائز اهمیت است که ابرا با هبه و بذل مهریه تفاوت بنیادین دارد. همانطور که پیش تر توضیح داده شد، هبه در اغلب موارد قابل رجوع است و بذل مهریه (در طلاق خلع و مبارات) نیز در طول مدت عده قابلیت رجوع دارد. اما ابرا، هیچ گونه امکان رجوعی را برای زوجه فراهم نمی کند.

پس از ابرا مهریه، زن به هیچ عنوان نمی تواند ادعایی نسبت به مهریه ابرا شده داشته باشد و از این اقدام حقوقی رجوع کند. این تصمیم، قطعی و برگشت ناپذیر است.

این پیامد جبران ناپذیر ابرا برای زوجه، اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی قبل از هرگونه اقدام در این زمینه را دوچندان می کند. بسیاری از زنان به دلیل عدم آگاهی از این تفاوت ها و تصور اینکه بخشش مهریه همواره قابل رجوع است، اقدام به ابرا می کنند و بعدها با پشیمانی و از دست دادن قطعی حق مهریه خود مواجه می شوند. بنابراین، آگاهی کامل از مفهوم و آثار ابرا مهریه، شرط لازم برای هرگونه تصمیم گیری در این خصوص است.

ابطال سند رسمی ابرا مهریه: شرایط و نحوه اقدام

همان طور که بیان شد، ابرا مهریه غیر قابل رجوع است، اما این بدان معنا نیست که در هیچ شرایطی نمی توان از آثار آن رهایی یافت. در مواردی خاص، امکان «ابطال» سند رسمی ابرا مهریه وجود دارد که باید تفاوت آن را با «رجوع» درک کرد. رجوع به معنای برگشت از یک عمل حقوقی صحیح است، در حالی که ابطال به معنای از اساس باطل و بی اعتبار دانستن یک عمل حقوقی است که از ابتدا فاقد شرایط قانونی صحت بوده است.

شرایط ابطال سند ابرا مهریه

ابطال سند رسمی ابرا مهریه تنها در صورتی ممکن است که بتوان ثابت کرد در زمان انجام ابرا، یکی از شرایط اساسی صحت عمل حقوقی وجود نداشته است. مهم ترین این شرایط عبارتند از:

• عدم اهلیت زوجه در زمان ابرا: اگر ثابت شود زوجه در زمان ابرا مهریه، فاقد اهلیت قانونی بوده است، مانند اینکه صغیر (کمتر از سن قانونی بلوغ و رشد)، مجنون (دچار اختلال روانی) یا سفیه (فاقد قدرت تشخیص نفع و ضرر مالی خود) بوده باشد، سند ابرا باطل است.

• عدم قصد یا رضا (اکراه، اجبار، فریب، تدلیس): اگر ابرا مهریه با قصد و رضای واقعی زوجه صورت نگرفته باشد و تحت تأثیر اکراه، اجبار، فریب یا تدلیس (اعمال متقلبانه) انجام شده باشد، سند ابرا قابلیت ابطال دارد. اثبات این موضوع نیازمند دلایل و شواهد محکمه پسند است.

• جعلی بودن سند ابرا: در صورتی که ثابت شود سند رسمی ابرا مهریه اساساً جعلی است و امضای زوجه در آن، ساختگی یا مورد سوءاستفاده قرار گرفته است، سند باطل خواهد شد.

• اشتباه در ماهیت ابرا: اگر زوجه به اشتباه، عملی را که انجام می دهد، هبه یا بذل تصور کرده باشد، در حالی که در واقع ابرا بوده و از آثار و ماهیت غیرقابل رجوع بودن آن بی اطلاع بوده است، در برخی موارد نادر ممکن است بتوان با اثبات اشتباه جوهری، دعوای ابطال را مطرح کرد. البته اثبات اشتباه در چنین مواردی بسیار دشوار است.

نحوه طرح دعوی ابطال ابرا مهریه

در صورت وجود هر یک از شرایط فوق، زوجه یا نماینده قانونی او می تواند برای ابطال سند رسمی ابرا مهریه اقدام کند:

1. دادگاه صالح: رسیدگی به دعاوی مربوط به ابطال سند ابرا مهریه، در صلاحیت دادگاه خانواده است.

2. تنظیم دادخواست: زوجه باید یک دادخواست حقوقی با عنوان «ابطال سند رسمی ابرا مهریه» تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید. در دادخواست باید دلایل و مستندات کافی برای اثبات عدم صحت ابرا در زمان انجام آن، به دقت ذکر شود.

3. دلایل و منضمات: ارائه مدارک و دلایلی نظیر مدارک پزشکی (برای اثبات جنون یا سفه)، شهادت شهود (برای اثبات اکراه یا فریب)، یا گزارش کارشناس خط و امضا (برای اثبات جعل) ضروری است.

4. مراحل رسیدگی در دادگاه: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و مراحل رسیدگی شامل تبادل لوایح، برگزاری جلسات دادرسی، استماع اظهارات طرفین و شهود، و بررسی ادله ارائه شده طی خواهد شد. در نهایت، دادگاه با توجه به مستندات، رأی مقتضی را صادر می کند. در صورت صدور حکم بر ابطال، سند ابرا از ابتدا بی اعتبار تلقی شده و زوجه می تواند مجدداً برای مطالبه مهریه خود اقدام نماید.

ابرا مهریه در موارد خاص

مفهوم ابرا مهریه ممکن است در شرایط و موقعیت های حقوقی خاص، چالش ها و ابهامات متفاوتی را ایجاد کند که نیازمند تبیین جداگانه است.

ابرا مهریه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، زوجین بر سر تمامی مسائل مربوط به طلاق، از جمله مهریه، نفقه، حضانت و ملاقات فرزندان، توافق می کنند. در بسیاری از طلاق های توافقی، زن برای کسب رضایت مرد به طلاق، از مهریه خود صرف نظر می کند. در این موارد، غالب اوقات آنچه صورت می گیرد، «بذل مهریه» است، نه «ابرا مهریه». بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات به زن این حق را می دهد که در مدت عده، از بذل خود رجوع کند. اگر زن از بذل خود رجوع کند، طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند.

تأکید بر این تفکیک بسیار مهم است: اگر زن در طلاق توافقی قصد رهایی قطعی مرد از مهریه را داشته باشد و این حق به هیچ وجه قابل بازگشت نباشد، باید «ابرا مهریه» صورت پذیرد و در سند توافقنامه طلاق یا اقرارنامه جداگانه به صراحت ذکر شود. در غیر این صورت، صرف بخشش مهریه در طلاق توافقی، معمولاً به معنای بذل است و زن در مدت عده حق رجوع از آن را خواهد داشت. بنابراین، انتخاب دقیق اصطلاح حقوقی در این شرایط، نقش حیاتی در پیامدهای آتی دارد.

ابرا مهریه و حق حبس زوجه

حق حبس زوجه یکی از حقوق مهم زن در ازدواج است که در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به آن اشاره شده است: «زن می تواند تا مهریه او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نیست.» این حق به زن اجازه می دهد تا زمانی که مهریه عندالمطالبه خود را دریافت نکرده است، از انجام وظایف زناشویی خودداری کند، بدون آنکه حق نفقه او ساقط شود.

اگر زوجه اقدام به ابرا مهریه کند، دین مهریه از ذمه مرد ساقط می شود و در واقع، گویی مهریه پرداخت شده است. در نتیجه، با وقوع ابرا مهریه، حق حبس زوجه نیز به طور خودکار ساقط می گردد. زن دیگر نمی تواند به استناد عدم دریافت مهریه، از تمکین خودداری کند و در صورت عدم تمکین، ناشزه محسوب شده و حق نفقه خود را نیز از دست خواهد داد. این موضوع نشان دهنده یکی دیگر از پیامدهای مهم و غیرقابل برگشت ابرا مهریه است.

آیا اجازه پدر برای ابرا مهریه لازم است؟

این سؤال که آیا برای ابرا مهریه نیاز به اجازه پدر زوجه است یا خیر، یکی از ابهامات رایج است. پاسخ کوتاه این است که: به طور کلی، خیر، اجازه پدر برای ابرا مهریه لازم نیست.

پس از جاری شدن عقد نکاح، مهریه به ملکیت زن در می آید و او مالک مطلق مهریه خود است. زن می تواند هرگونه تصرف حقوقی را در مال خود، از جمله بخشش یا ابرا، بدون نیاز به اذن شخص دیگری انجام دهد، مشروط بر اینکه دارای اهلیت قانونی (عقل، بلوغ و رشد) باشد. تنها در موارد بسیار خاص و محل بحث، نظیر حالتی که مهریه هنوز به مالکیت کامل دختر باکره در حین عقد درنیامده و والدین قصد تعیین تکلیف آن را داشته باشند، ممکن است چنین بحثی مطرح شود. اما در حالت عادی و پس از عقد، مهریه حق مستقل زن است و او به عنوان مالک، اختیار کامل تصرف در آن را دارد. برخی دفاتر اسناد رسمی یا حتی برخی محاکم ممکن است به جهت احتیاط و حفظ منافع زوجه، اذن پدر را مطالبه کنند، اما این امر پشتوانه قانونی قوی ندارد و قانوناً الزامی نیست.

نمونه متن ابرا مهریه (سند عادی)

تنظیم سند ابرا مهریه، چه به صورت عادی و چه رسمی، نیازمند دقت در انتخاب کلمات و بیان صریح نیت ابراکننده است. در اینجا یک نمونه متن برای ابرا مهریه به صورت سند عادی ارائه می شود. توصیه اکید می شود که حتی در صورت تنظیم سند عادی، حتماً با یک وکیل مشورت کرده و در صورت امکان آن را در دفتر اسناد رسمی به ثبت برسانید تا از اعتبار حقوقی بالاتری برخوردار باشد.

بسمه تعالی

اقرارنامه ابرا مهریه

اینجانبه [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر زوجه] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه زوجه] و کد ملی [کد ملی زوجه]، صادره از [محل صدور شناسنامه]، متولد [تاریخ تولد زوجه]، همسر جناب آقای [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر زوج] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه زوج] و کد ملی [کد ملی زوج]، صادره از [محل صدور شناسنامه]، متولد [تاریخ تولد زوج]، به موجب سند نکاحیه شماره [شماره سند نکاحیه] مورخ [تاریخ سند نکاحیه] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفتر ازدواج] شهر [نام شهر دفتر ازدواج]، که مهریه بنده به میزان [میزان مهریه به عدد و حروف، مثلاً: یکصد و چهارده (۱۱۴) عدد سکه تمام بهار آزادی] تعیین گردیده است.

اکنون، با کمال صحت عقل، بلوغ و رشد کامل، با اراده آزاد، آگاهانه و بدون هیچ گونه اکراه، اجبار، فریب یا تدلیس، به موجب این سند عادی، تمامی مهریه خود را به میزان فوق الذکر، نسبت به همسرم جناب آقای [نام و نام خانوادگی زوج]، ابرا نموده و ایشان را از پرداخت کلیه مهریه مندرج در سند نکاحیه فوق الاشاره، بری الذمه می نمایم و حق هرگونه ادعا و مطالبه ای در خصوص مهریه ابرا شده را از خود سلب و ساقط می نمایم. این ابرا، قطعی و غیرقابل رجوع می باشد و از لحظه امضا و تاریخ ذیل این اقرارنامه، هیچ گونه حقی از بابت مهریه برای بنده باقی نمی ماند.

تاریخ: [روز/ماه/سال]

امضای زوجه: [نام و نام خانوادگی زوجه]

امضای زوج (جهت اطلاع و تأیید): [نام و نام خانوادگی زوج]

شهود (جهت افزایش اعتبار و اثبات قصد و رضا):

1. نام و نام خانوادگی شاهد اول: [نام و نام خانوادگی]، کد ملی: [کد ملی]، امضا:

2. نام و نام خانوادگی شاهد دوم: [نام و نام خانوادگی]، کد ملی: [کد ملی]، امضا:

سوالات متداول (FAQ)

س: آیا برای ابرا مهریه حتماً باید به دفترخانه رفت؟

پ: خیر، ابرا مهریه به صورت شفاهی یا با سند عادی (دست نویس) نیز معتبر است. اما برای اطمینان از اعتبار حقوقی و جلوگیری از مشکلات اثباتی در آینده، اکیداً توصیه می شود که ابرا مهریه حتماً در دفتر اسناد رسمی و به صورت سند رسمی انجام شود.

س: اگر زن مهریه اش را ابرا کند، می تواند دوباره مطالبه کند؟

پ: خیر، ابرا مهریه یک عمل حقوقی قطعی و غیرقابل رجوع است. به محض ابرا، دین مهریه از ذمه مرد ساقط می شود و زن به هیچ عنوان نمی تواند مجدداً آن را مطالبه کند، مگر اینکه بتواند ابطال سند ابرا را در دادگاه اثبات نماید.

س: آیا با ابرا مهریه، سایر حقوق مالی زن (مثل نفقه یا اجرت المثل) هم ساقط می شود؟

پ: خیر، ابرا مهریه صرفاً به دین مهریه مربوط می شود و هیچ تأثیری بر سایر حقوق مالی زوجه نظیر نفقه (در صورت استحقاق)، اجرت المثل ایام زناشویی، و سایر حقوق قانونی او ندارد. این حقوق به صورت جداگانه باقی خواهند ماند.

س: ابرا مهریه برای طلاق توافقی بهتر است یا بذل مهریه؟

پ: این بستگی به نیت و توافق زوجین دارد. اگر زن قصد دارد که به هیچ وجه امکان رجوع از بخشش مهریه را نداشته باشد و مرد به طور قطعی از دین مهریه بری شود، ابرا مهریه مناسب است. اما اگر زن می خواهد در طول مدت عده طلاق، حق رجوع از بخشش مهریه را برای خود محفوظ نگه دارد (که این امر به او امکان می دهد در صورت نیاز، طلاق را به رجعی تبدیل کند)، بذل مهریه مناسب تر است. مشاوره با وکیل خانواده در این زمینه ضروری است.

س: آیا زن صغیر یا مجنون می تواند مهریه خود را ابرا کند؟

پ: خیر، ابرا مهریه نیازمند اهلیت قانونی (عقل، بلوغ، و رشد) است. زنان صغیر (کمتر از سن قانونی)، مجنون یا سفیه، فاقد اهلیت لازم برای انجام عمل ابرا هستند و ابرا مهریه از سوی آن ها باطل و بی اعتبار است.

س: تفاوت اصلی ابرا مهریه با هبه و بذل چیست؟

پ: تفاوت اصلی در ماهیت حقوقی و قابلیت رجوع است. ابرا یک ایقاع و غیرقابل رجوع است و دین را ساقط می کند. هبه یک عقد و در اغلب موارد قابل رجوع است و مالکیت را منتقل می کند. بذل نیز معمولاً در طلاق خلع و مبارات مطرح می شود و در مدت عده قابل رجوع است و هدف اصلی آن کسب رضایت مرد برای طلاق است.

س: مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چه تاثیری بر ابرا دارد؟

پ: نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) تأثیری بر امکان ابرا مهریه ندارد. در هر دو حالت، مهریه یک دین بر ذمه مرد است که زن می تواند آن را ابرا کند. تنها تفاوت در زمان و شرایط مطالبه مهریه است، نه در اصل حق ابرا.

س: در صورت فریب یا اجبار، آیا ابرا مهریه قابل ابطال است؟

پ: بله، اگر زوجه بتواند در دادگاه ثابت کند که ابرا مهریه تحت شرایطی نظیر فریب (تدلیس)، اکراه یا اجبار صورت گرفته و اراده آزاد او مخدوش بوده است، می تواند دادخواست ابطال سند ابرا مهریه را مطرح کند. اثبات این شرایط نیازمند ارائه دلایل و مدارک محکمه پسند است.

نتیجه گیری

ابرا مهریه، عملی حقوقی است که در آن زوجه با اراده و اختیار کامل، زوج را از پرداخت دین مهریه بری الذمه می کند. این اقدام، یک ایقاع محسوب شده و مهم ترین ویژگی آن، غیرقابل رجوع بودن است. به این معنا که پس از ابرا، زن به هیچ وجه نمی تواند مجدداً مهریه ابرا شده را مطالبه کند. این تفاوت اساسی، ابرا را از هبه (بخشش) و بذل مهریه متمایز می سازد، چرا که هبه در اغلب موارد و بذل در مدت عده، قابل رجوع هستند.

صحت ابرا مهریه منوط به شرایطی همچون اهلیت کامل زوجه (عقل، بلوغ، رشد) و وجود قصد و رضای واقعی و بدون اکراه و فریب است. همچنین، مهریه باید به صورت دین بر ذمه زوج باشد. تنظیم سند ابرا در دفتر اسناد رسمی، معتبرترین و مطمئن ترین شیوه برای انجام این عمل حقوقی است، هرچند به صورت عادی نیز امکان پذیر است. در موارد خاص نظیر طلاق توافقی، باید بین ابرا و بذل مهریه تمایز قائل شد و ابرا مهریه نیز به طور مستقیم منجر به سقوط حق حبس زوجه می گردد.

با توجه به آثار حقوقی سنگین و جبران ناپذیر ابرا مهریه، به ویژه عدم امکان رجوع از آن، آگاهی کامل از تمامی جنبه های این اقدام و درک تفاوت های آن با سایر مفاهیم، برای زوجین حیاتی است. توصیه مؤکد می شود که پیش از هرگونه تصمیم گیری در خصوص مهریه، اعم از ابرا، هبه یا بذل، حتماً با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور خانواده مشورت نمایید تا از حفظ حقوق خود اطمینان حاصل کرده و تصمیمی آگاهانه و دوراندیشانه اتخاذ کنید. احتیاط در این زمینه، ضامن آینده حقوقی و مالی زنان است.